Qazaqstanda Eýropalyq ımmýndaý aptalyǵy bastaldy
Bıyl Qazaqstandaǵy Eýropalyq ımmýndaý aptalyǵy «Aldyn alý, qorǵaý, egý» uranymen ótkiziledi. EIA aıasynda medıtsınalyq-sanıtarııalyq alǵashqy kómek (MSAK) uıymdarynda mamandar keńes beretin ashyq esik kúnderi ótkizilip, halyq kóp jınalatyn jerlerde medıtsınalyq qalashyqtar uıymdastyrylyp, taqyryptyq beıne jáne aýdıo rolıkter kórsetiledi. Perzenthanalarda, perınataldyq ortalyqtarda, aýrýhanalardyń balalar bólimderinde jáne emhanalarda aqparattyq-bilim berý materıaldary taratylyp, ımmýnoprofılaktıkanyń paıdasy týraly dárister oqylady.
Immýndaý - densaýlyq saqtaýdyń eń tabysty jáne tıimdi ádisteriniń biri. Ol adamnyń jáne jalpy halyqtyń densaýlyǵyn saqtaýda úlken nátıjelerge qol jetkizýge múmkindik beredi. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń (DDU) málimetinshe, álemde jyl saıyn 1,5 mlrd. adamǵa (jer betindegi jalpy halyqtyń 1\3 bóligi) ekpe jasalady. Kókjótel, polıomıelıt, sirespe, dıfterııa, qyzylsha, qyzamyq jáne epıdemııalyq parotıt sııaqty aýrýlarǵa qarsy josparly ımmýndaý sharalary jyl saıyn álemde 3 mln. adamnyń ómiri men densaýlyǵyn saqtap, 750 myń balany múgedektikten qorǵaıdy. Qazaqstanda jyl saıyn 5 mln. adamǵa, onyń ishinde 1,3 mln. balaǵa ınfektsııalyq aýrýlarǵa qarsy ekpe jasalady. Immýnoprofılaktıka salasyndaǵy memlekettik saıasat aýrýdyń aldyn alýǵa, al elge syrttan ákelingen jaǵdaıda ony taratpaýǵa jáne joıýǵa baǵyttalǵan. Turǵyndardy vaktsınatsııalaý Ulttyq ekpe kúntizbesine sáıkes 21 ınfektsııalyq aýrýǵa qarsy tegin júrgiziledi. Ekpe jasalatyn ınfektsııalardyń ataýy men merzimi QR Úkimetiniń 2009 jylǵy 30 jeltoqsandaǵy «Profılaktıkalyq ekpeler jasalatyn aýrýlar tizimin, olardy ótkizý erejesin jáne josparly ekpe jasaýǵa jatatyn turǵyndar tobyn bekitý týraly» qaýlysymen bekitilgen. TMD elderi boıynsha eń úzdikterdiń biri sanalatyn Qazaqstannyń Ulttyq ekpe kúntizbesi DDU talaptaryna saı keledi, sondaı-aq damyǵan elderdiń (Avstrııa, Izraıl, Belgııa, Germanııa, Túrkııa, Japonııa) kópshiliginiń ımmýndaý kestesine uqsas. Aıyrmashylyǵy, Qazaqstanda ol elderge tán ınfektsııalarǵa (sheshek, rotavırýstyq ınfektsııa, japon entsefalıti, bezgek) qarsy vaktsııanatsııalaý júrgizilmeıdi. Respýblıkada turǵyndardy ımmýndaýǵa QR-da memlekettik tirkeýden ótken vaktsınalar ǵana paıdalanylady. Oǵan qosa, balalardy kepildik berilgen vaktsınalarmen qamtamasyz etý maqsatynda QR Densaýlyq saqtaý jáne áleýmettik damý mınıstrligi óndirisin DDU sertıfıkattaǵan vaktsınalardy ǵana satyp alady. 2013 jyldan bastap Qazaqstanǵa ákelinetin vaktsınanyń árbir partııasy úshin olardyń qaýipsizdigi men sapasyn mindetti túrde sertıfıkattaý talaby engizildi. Qazaqstanda turǵyndardy josparly ımmýndaý sharasyn ótkizý vaktsınamen basqarýǵa bolatyn kóptegen aýrýlardy azaıtýǵa múmkindik berdi. Aıtalyq, qyzylshamen aýyrý 10 esege; qyzamyqpen aýyrý - 68 eseden asa; epıdemııalyq parotıt - 110 eseden astam; «V» vırýstyq gepatıti turǵyndar arasynda 30,6 eseden astam, al atalǵan ınfektsııaǵa qarsy egiletin balalar arasynda 200 esege azaıdy (vaktsınatsııa 1998 jyldan engizildi). Qazaqstan 2002 jyldan polıomıelıtten azat aýmaq retinde sertıfıkattaldy. Sońǵy alty jyl ishinde dıfterııamen aýyrý jaǵdaılary tirkelgen joq. Eske sala keteıik, ımmýndaý aptalyǵy DDU Eýropalyq óńirlik bıýrosynyń bastamasymen sońǵy on jyl ishinde (2005 jyldan) sáýir aıynyń sońynda ótkizilip keledi. Jyl saıyn DDU Eýropalyq óńirlik bıýrosyna múshe 53 memleket EIA-na qatysady. Sońǵy jyldary bul bastamaǵa ózge qurlyqtarda ornalasqan elder de qosylýda.