Qazaqstanda dollar depozıtteri 37 %-ǵa deıin tómendedi
Onyń aıtýynsha, 2020 jyly dollarlyq depozıtterdiń úlesi 37,3%-ǵa deıin tómendedi.
«Bul 2013 jyldan bergi eń tómengi kórsetkish. Aıyrbastaý pýnktteriniń AQSh dollarynyń jyldyq taza satylymy 4 mlrd dollarǵa deıin tómendedi nemese 2019 jylmen salystyrǵanda – 14%. Bul sandar belgili bir deńgeıde halyqtyń jáne bıznestiń ulttyq valıýtaǵa degen senimdiliginiń artqanyn kórsetedi»,-dep atap ótti Oljas Tóleýov
Spıkerdiń sózinshe, 2020 jyly Ulttyq banktiń altyn-valıýta rezervteri 35,7 mlrd AQSh dollarǵa deıin ósti jáne bul sońǵy 9 jyldaǵy eń joǵary deńgeı. Rezervterdiń jalpy portfeli de, rezervterdiń valıýtalyq bóligi de artty.
Ortalyq bankterdegi mólsherlemeniń aıyrmashylyǵyna baılanysty qazaqstandyq kompanııalardyń Reseı bankterindegi nesıege «joǵary suranysy» týraly aqparatqa qatysty
«2015 jyly ınflıatsııalyq targetteý men erkin aınalym kýrs rejımine aýysý úshin kóp daıyndyq jasaldy. Ulttyq bank fıksıvti aıyrbastaý kýrsyn qorǵaý taktıkasynan sanaly túrde bas tartyp, ınflıatsııany targetteýge basymdyq berdi. Ulttyq valıýtany fıksıvti kýrsta ustaý – altyn valıýtalyq qordy azaıtyp, ol qazaqstandyq ekonomıkanyń syrtqy shoktarǵa degen tózimin álsiretip jiberdi. Jalpy alǵanda, qazir ulttyq valıýta ishki de, syrtqy da faktorlarǵa áreket etedi. Bul bırjadaǵy saýdalardyń qorytyndysynan jaqsy baıqalyp tur, degenmen, keıbir jaǵdaılar kýrsqa birazdan keıin baryp qana áser etedi»,-dedi Ulttyq bank ókili.
Sonymen qatar, ol halyqaralyq naryqtarǵa analız jasaı otyryp, teńge kýrsynyń dınamıkasy men qubylmalylyǵy Reseı rýbli, Norvegııa krony, Meksıka pesosy jáne basqa qubylmaly munaı valıýtalary baǵamdarynyń ózgerýi men qubylmalylyǵyna sáıkes keletinin aıtty.
Bul qazir teńge shynymen erkin aınalymdaǵy kýrs ekenin jáne álemdik shıkizat naryǵyna baılanysty, ortaq syrtqy jaǵdaılarǵa baılanysty qalyptasyp otyrǵanyn kórsetedi.
Qazaqstan Ulttyq banki valıýtaly naryqtaǵy jaǵdaıdy únemi baqylaı otyryp, artyq qubylmaly jaǵdaıdy tegisteý úshin tıisti shara qoldaný quqyǵyna ıe.
«Byltyr jyl boıy tómen satylym bolǵan jekelegen kezeńderde Ulttyq bank valıýtalyq naryqty ınterventsııalar arqyly qoldap otyrdy, sebebi, sol arqyly valıýtalyq naryqty durys jumyspen qamtamasyz etti. Interventsııanyń 79% nemese 1,5 mlrd AQSh dollary 2020 jyldyń naýryzynda jasalǵan, ıaǵnı, munaı baǵasy kúrt tómendegen kezde, naryqtar quldyrap, saýdadaǵy seriktes elderdiń valıýtalary rekordty mólsherde álsiregen kezde jasaldy. Interventsııanyń qalǵany ishki valıýtalyq naryqqa teńsiz qysym jasalǵan kezde, ıaǵnı, byltyr aqpan, qyrkúıek jáne qazan aılarynda jasaldy»,-dedi ol.
Aıta ketetin mańyzdy másele, byltyr munaı baǵasy qatty arzandap, valıýtalarǵa teń emes qysym jasalǵanda, kýrstary erkin aınalymdaǵy damýshy elderdiń ortalyq bankteri de ishki naryqtarynda valıýtalyq ınterventsııa jasady.
Mysaly, Reseı biz ataǵan osy kezeńderde Ortalyq banki tarapynan Ulttyq ál-aýqat qorynyń valıýtalaryn satý arqyly rýblge qoldaý kórsetken. Al, olardyń Ulttyq bankiniń satylǵan qarajaty negizinen eldiń altyn valıýtalyq rezervine qosylatyn. 2020 jyldyń 10 naýryzy men 20 sáýiri aralyǵynda ǵana Reseıdiń ortalyq banki 4,7 mlrd AQSh dollaryn qurady.
Qazaqstanda bolsa, Ulttyq bank byltyr jasaǵan taza ınterventsııanyń kólemi Qazaqstan qor bırjasyndaǵy AQSh dollarymen jasalǵan jyldyq saýda kóleminiń nebary 7% qurady. Bul – valıýtalyq naryqty turaqtandyrýǵa arnalǵan satylǵan ınterventsııanyń kólemine qaramastan, teńge kýrsy kóbine naryqtaǵy jaǵdaıǵa sáıkes qalyptasyp otyrdy degendi kórsetedi.
Іshki naryqta valıýtanyń Ulttyq qor qarajaty túrindegi usynysy teńgeniń naryqtyq faktorlarmen jáne erkin aınalym rejıminiń negizgi prıntsıpterimen anyqtalatynyn joqqa shyǵarmaıdy.
«Eń aldymen, Ulttyq qordyń qarajaty men transferti Ulttyq Banktiń altyn valıýtalyq aktıvterine qaramaıdy. Transfertterdiń aýqymdyǵy men aǵymy bıýdjet protsesiniń elementteri, ony Úkimet saıasaty retteıdi. Sondyqtan, bul jaǵdaıda Ulttyq banktiń róli qarjy ınstıtýty retinde osy protseske tek qyzmet kórsetýmen shekteledi. Munaı eksporttaıtyn kompanııalardyń salyǵy túrindegi Ulttyq qorda jınalǵan resýrstar ol naryqta júzege asatyn ishki valıýtalyq usynystardy retteýshi nemese onyń ınterventsııa jasaıtyn bóligi emes, tolyqqandy naryqtyq resýrs»,-dedi spıker.
