Qazaqstanda bank qyzmeti salasyndaǵy jańa zań: tsıfrlyq qarjy aktıvteri men eki deńgeıli lıtsenzııalaý

ASTANA. KAZINFORM — 2025 jyldyń basynda Qazaqstanda bank qyzmetin retteıtin jańa zań jobasy ázirlenip, qabyldandy. Bul zań qarjy sektoryn damytýǵa, tıimdiligin arttyrýǵa jáne halyqaralyq tájirıbelerdi eskere otyryp, Qazaqstannyń bank júıesin tsıfrlandyrýǵa baǵyttalǵan mańyzdy qadam. Bul týraly Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý Agenttigi Tóraǵasynyń orynbasary Dáýren Sálimbaevtyń maqalasynda aıtyldy. 

Zańnyń basty maqsaty — bankterdiń qyzmetin retteý, qadaǵalaý jáne tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý máselelerin sheshý. 

Sonymen qatar, bul zań qarjy quraldary men tsıfrlyq aktıvterge qatysty jańa erejelerdi engizý arqyly eldiń qarjy naryǵyn halyqaralyq deńgeıde básekege qabiletti etýge múmkindik beredi. Jańa zań bankterge qol jetimdilikti arttyrýdy, jańa tehnologııalardy engizýdi jáne qarjylyq ınklıýzıvtilikti qamtamasyz etýdi kózdeıdi. 

Tóraǵa orynbasarynyń dereginshe, bul zań — sońǵy onjyldyqta qarjy sektorynda daıyndalǵan barynsha mańyzdy zańnamalyq qujattardyń biri.

Zań Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha ázirlengen ári bank qyzmeti salasyndaǵy qoldanystaǵy normalardy jan-jaqty turǵydan qaıta qaraýdyń nátıjesi boldy. Retteý, qadaǵalaý, lıtsenzııalaý, tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý, ásirese kredıttik ónimder boıynsha, jáne bankterdiń ornyqtylyǵyn qamtamasyz etý tásilderi ózgertilgen. Qujatta úzdik halyqaralyq praktıkalar, atap aıtqanda Halyqaralyq valıýta qorynyń usynymdary, sondaı-aq ozyq elderdiń — Ulybrıtanııa, Birikken Arab Ámirlikteri, Malaızııa jáne Eýropalyq Odaq elderiniń tájirıbesi negizge alynǵan.

Dáýren Sálimbaevtyń málimetinshe, bıyl qańtar — mamyr aılarynda bankterdiń, sarapshylardyń jáne halyqaralyq konsýltanttardyń qatysýymen 30-dan astam jumys kezdesýleri, talqylaýlar jáne ashyq konsýltatsııalar ótkizildi. Zań jobasynyń barlyq negizgi erejeleri ashyq túrde, naryqpen egjeı-tegjeıli keri baılanysta talqylandy. Nátıjesinde biz banktiń búkil jumys isteý tsıklyn, ıaǵnı lıtsenzııa alý men jumysty bastaýdan bastap qyzmetti toqtatýǵa jáne tólem qabiletsizdigin retteýge deıingi qyzmetin qamtıtyn tutas, qısyndy turǵydan qurylymdalǵan zańdy daıyndadyq. Zań 135 baptan, 9 bólimnen jáne basqa zańnamalyq aktilerge ondaǵan ilespe túzetýlerden turady. Shyn máninde, ol ornyqty jáne tehnologııalyq zamanaýı qarjy sektory úshin jańa quqyqtyq negiz qalyptastyrady.

— Ortalyq bloktardyń biri tsıfrlandyrý máselesi boldy. Búgingi kúni tsıfrlyq tehnologııalar jaı ǵana qural emes, bank júıesiniń jumys isteýiniń negizi bolyp tabylady. Sondyqtan jańa Zańda tsıfrlyq qarjy aktıvteri (TsQA) — tokendelgen qarjy quraldary úshin alǵash ret quqyqtyq rejım engiziledi. Tsıfrlyq qarjy aktıvteriniń úsh túri kózdelgen: aqshamen qamtamasyz etilgen steıblkoınder; naqty bazalyq aktıvke shyǵarylatyn qamtamasyz etilgen tsıfrlyq aktıvter; sondaı-aq tsıfrlyq nysandaǵy qarjy quraldary, ıaǵnı aktsııalar, oblıgatsııalar jáne token formatyndaǵy basqa da baǵaly qaǵazdar. Mundaı aktıvter qarjy quraldaryna teńestiriledi jáne klassıkalyq quraldarmen qatar platformalardy mindetti tirkeýmen, operatsııalardy qadaǵalaýmen, ishki baqylaýǵa, aqparatty jarııa etýge jáne ınvestorlardy qorǵaýǵa qoıylatyn talaptarmen retteledi, — dep atap ótti Dáýren Sálimbaev.

Ornyqty, tehnologııalyq turǵydan beıtarap jáne básekege qabiletti qarjy ortasyn qalyptastyrý úshin Ulttyq Bank tsıfrlyq platformalar men ınfraqurylymnyń jumysy úshin tehnıkalyq standarttardy belgileıdi. Sondaı-aq, Ulttyq Bank steıblkoınderdiń shyǵarylymy men aınalysyn retteıtin, olardyń biryńǵaı quqyqtyq júıege yqpaldasýyn baqylaıtyn bolady. Óz kezeginde, Agenttik naryqtyń ınvestıtsııalyq jaǵyna nazar aýdarady, tsıfrlyq baǵaly qaǵazdar men basqa da qarjy quraldarynyń shyǵarylymy men aınalysyn retteıdi, emıtentterge qoıylatyn talaptardy belgileıdi, aqparatty jarııa etýdi qadaǵalaıdy jáne ınvestorlardy qorǵaýdy qamtamasyz etedi. Eki organ birlesip negizgi ınfraqurylymnyń, ıaǵnı platformalar, tirkeýshiler jáne bırjalar jumysynyń qaǵıdalaryn aıqyndaıtyn bolady, bul tsıfrlyq aktıvter naryǵyn ashyq jáne qaýipsiz damytýǵa múmkindik beredi.

Sonymen birge tsıfrlyq ortada — mobıldi qosymshalar, ınternet-servıster jáne ózge de tehnologııalar arqyly paıdalanýǵa bolatyn ulttyq valıýtanyń jańa nysany retinde tsıfrlyq teńgeniń quqyqtyq mártebesi bekitiledi. Bul jyldam jáne qaýipsiz esep aıyrysý júıesiniń mańyzdy elementi bolady. Budan basqa, tólem uıymdaryna qoıylatyn talaptardy kúsheıtý usynylady. Atap aıtqanda, tólem uıymyn eseptik tirkeýge jáne tólem uıymdarynyń tiziliminen shyǵarý negizderine qoıylatyn talaptar qatańdatylady.

Aıta keteıik, mıkroqarjylandyrý jáne kollektorlyq qyzmetterdi qadaǵalaýdyń eki deńgeıli júıesi engizilmek.