Qazaqstanda Aral teńizi týraly jańa derekti fılm túsiriledi
Jańadan qolǵa alynǵan «Vozvraşenıe morıa» atty týyndy osyǵan deıingi eńbekterden nesimen erekshelenbek. Osy jáne derekti fılmdi túsirýmen baılanysty ózge de máselelerdi bilý maqsatynda QazAqparat tilshisi atalǵan jobanyń rejısseri Vıktor Vılkovıskıımen suhbattasqan bolatyn.
«Búginde túsirilim komandasy jasaqtalyp, jumysqa kirisýge daıynbyz. Bizdiń bastamamyz memleket tarapynan qoldaý taýyp, qazirgi ýaqytta qujat, kelisimsharttar ázirlený ústinde. Buıyrsa, qyrkúıek aıynda túsirilimdi bastaımyz dep josparlap otyrmyz. Al endi derekti fılmge kelsek, men ózim Aral teńizi máselesimen jas kezimnen tanyspyn. Meniń negizgi mamandyǵym bıolog. Stýdent kezimde Aral problemasyna arnalǵan ǵylymı-zertteý ekspedıtsııasyna qatysyp, sodan beri osy problemany zerdelep kelemin. Kıno salasynda júrgenime 10 jyldan asty, men úshin bul derekti fılmniń orny bólek, sebebi bul meniń avtorlyq jobam jáne oǵan 7 jyl boıy daıyndaldym. Jas kúnimnen Aralǵa qatysty jınaqtaǵan bilimim men tájirıbemdi derekti fılmniń túsirilimi barysynda qoldanatyn bolamyn», - dedi Vıktor Vılkovıskıı.
Sondaı-aq, rejısser derekti fılmniń negizgi sıýjetimen tanystyrdy.
«Túsirilim 2 jylǵa sozylmaq, sebebi derekti fılmde Aral teńiziniń jyldyń tórt mezgilindegi jaǵdaıy kórinis tabýy tıis. Týyndy zamanaýı talaptar men standarttarǵa saı túsireledi, ıaǵnı barlyq formatta kórsetýge bolady. Kartınada sonaý Sarmat kezeńinen bastap, kúni búginge deıingi Aral teńizi, onyń tarıhy jáne onymen baılanysty oqıǵalar retimen tizbekteletin bolady. Árıne negizgi sıýjet teńizdiń basty problemasyna arnalady. Sondaı-aq, Aral teńizin qaıta qalpyna keltirý jumystary týraly da baıandalady. ıAǵnı teńizdi qalpyna keltirý maqsatynda qandaı sharalar qolǵa alynyp, ony kimder júzege asyryp jatqanyn kórsetetin bolamyz. Teńiz taǵdyryn sheshýde ǵylymı-zertteý ekspedıtsııanyń orny erekshe. Osy oraıda biz Aral máselesin halyqaralyq deńgeıde zerttelýi tıis ekspedıtsııa alańy retinde kórsetpekpiz. Sonymen qatar, fılmde Araldyń burynǵy flora, faýnasy men olardyń búgingi jaǵdaıy kórinis tappaq», - deıdi ol.
Joba avtorynyń pikirinshe, týyndyny ekologııalyq tárbıe berý quraly retinde de qoldanýǵa bolady.
«Bizdiń basty maqsatymyz osy týyndy arqyly adamdardy tabıǵatty qorǵaýǵa shaqyrý, ekologııa máselesin nazar aýdarý bolyp tabylady. Sondaı-aq sýdyń qadirine jete bilý, ony durys paıdalaný men tazalyǵyn saqtaý. Óıtkeni, Aral adamdardyń áreketinen týyndap otyrǵan problema. Sondyqtan derekti fılmdi bolashaqta jas urpaqqa ekologııalyq tárbıe berý men qorshaǵan ortany qorǵaý isin nasıhattaýda paıdalanýǵa bolady. Bizdiki halyqaralyq týrıstik ǵylymı ortalyqtar arqyly basqa el stýdentteri de Qazaqstanǵa kelip, Aral máselesimen tikeleı tanysyp, onyń qalpyna keltirilýine óz úlesterin qossa degen nıet», - dedi V. Vılkovıskıı.
Onyń aıtýynsha, túsirilim barysynda arhıv derekteri men ǵylymı-zertteý jumystarynyń nátıjeleri qoldanylady. Túsirilimge Aral mańyndaǵy turǵyndar da qatysady.
«Fılmniń negizgi sıýjeti Aral teńizi men onyń mańyndaǵy eldimekenderde túsiriledi. Odan bólek Almaty taýlary jáne kórshiles 5 eldi baılanystyratyn Syrdarııa, Ámýdarııa ózenderi kórinis tabatyn bolady. Derekti fılm qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderinde jaryq kóredi. Sonymen qatar fılmdi túsirý jumysyna sheteldik mamandardy tartý, olardyń ǵylymı-zertteý eńbekterin qoldaný josparymyzda bar. Onyń ishinde Reseı, Japonııa jáne Germanııa elderiniń mamandary tartylady. Sóz sońynda aıtarym, men osy týyndym arqyly Aral teńizin Ortalyq Azııanyń ekologııalyq ındıkatory retinde kórsetkim keledi. Eger kórshiles elder birigip áreket etse, Araldy saqtap qalý múmkindigi bar ekendigin aıtqym keledi», - dedi fılm rejısseri.
