Qazaqstanda alǵash ret sırek jer metaldaryn óndiretin iri ken orny anyqtaldy

QARAǴANDY. KAZINFORM – Qaraǵandy oblysynda eldiń mıneraldyq-shıkizat áleýetin jańa deńgeıge kóteretin sırek kezdesetin jer metaldarynyń aýqymdy áleýetti alańy anyqtaldy. «Jańa Qazaqstan» dep atalǵan jańa ken orny – táýelsizdik jyldaryndaǵy eń iri geologııalyq jańalyqtardyń biri.

Qazaqstanda birneshe jyldan beri alǵash ret ulttyq mańyzy bar geologııalyq jańalyq jasaldy. 2022–2024 jyldarǵa arnalǵan jer qoınaýyn geologııalyq zerdeleý jónindegi memlekettik baǵdarlama aıasynda Qaraǵandy oblysynyń aýmaǵynda sırek kezdesetin jer elementterine baı áleýeti zor alań aıqyndalyp, oǵan «Jańa Qazaqstan» ataýy berildi. Geologııa komıtetiniń málimetinshe, bul aýmaq álemdik suranysy qarqyndy ósip kele jatqan strategııalyq metaldardy óndirýdiń jańa ortalyǵyna aınalýy múmkin.

Barlaý jumystary Kúırektikól ýchaskesinde merdiger uıym – «Tsentrgeolsemka» JShS tarapynan júrgizildi. Zertteý nátıjesinde Dos-1, Dos-2, Dos-3 jáne Yrǵyz dep atalatyn tórt perspektıvaly aımaq belgilenip, olardyń sheginde sırek metaldy jáne sırek jer mıneraldanýyna qanyq toǵyz rýdaly dene anyqtaldy. Sonymen qatar atalǵan aýmaqtardy qamtıtyn, kólemi áldeqaıda keń boljamdy aımaq bólinip, oǵan «Jańa Qazaqstan» ataýy berildi.

Mamandardyń aıtýynsha, dál osy aýmaqta jalpy kólemi 134,6 sharshy shaqyrymdy quraıtyn sırek elementterdiń iri geohımııalyq oreoldary tirkelgen. Bul kórsetkish ýchaskeniń ónerkásiptik turǵyda ıgerilý áleýeti joǵary ekenin jáne Qazaqstandaǵy alǵashqy tolyqqandy sırek metalldy ken ornyna aınalý múmkindigin kórsetedi.

Ortalyq Qazaqstan óńiraralyq geologııa departamenti – «Tsentrkaznedra» basshysynyń orynbasary Asylhan Júnisov bul jańalyqtyń biregeı ekenin atap ótti.

– Bul – táýelsizdiktiń 34 jylynda sırek kezdesetin jer metaldary boıynsha tirkelgen alǵashqy iri kórinis. Ýchaske sheginde jekelegen elementter boıynsha ondaǵan mıllıon tonnaǵa jetetin boljamdy resýrstar anyqtaldy. Ázirge bul qor sanatyna jatpaıdy, alaıda áleýeti óte joǵary, - dedi ol.

Barlaý jumystary 300 metrge deıingi tereńdikte júrgizildi. Aldyn ala zerthanalyq taldaýlar elektronıkada, «jasyl» energetıkada jáne akkýmýlıator óndirisinde keńinen qoldanylatyn lantan jáne ózge de sırek jer elementteriniń mólsheri joǵary ekenin kórsetti.

– Qazirgi tańda sırek jer elementterine degen suranys álem boıynsha qarqyndy artyp keledi – elektromobılderden bastap kún jáne jel energetıkasyna deıin. Sondyqtan mundaı ken ornynyń ashylýy Qazaqstan úshin strategııalyq mańyzǵa ıe, - dep atap ótti Asylhan Júnisov.

Qazaqstan Respýblıkasynyń Ónerkásip jáne qurylys mınıstrligi ýchaskege geologııalyq barlaý júrgizý lıtsenzııasy «Taýken-Samuryq» AQ-ǵa berilgenin habarlady. Aldaǵy jyldary kompanııa burǵylaý, zerthanalyq taldaý jáne qorlardy esepteý jumystaryn qamtıtyn keshendi geologııalyq barlaý kezeńin júzege asyrady.

Barlaý merzimi alty jylǵa josparlanǵan. Qorlar rastalǵannan keıin ǵana jobanyń ekonomıkalyq tıimdiligi aıqyndalyp, ınfraqurylym salý jáne sırek jer shıkizatyn óńdeıtin óndiristerdi qurý máseleleri qaralady.

Mınıstrlik iri halyqaralyq seriktesterdi tartý múmkindigin de qarastyryp otyr. Bul turaqty óndirý tehnologııalaryn transfertteýge, birlesken ınvestıtsııalar arqyly táýekelderdi bólisýge, uzaqmerzimdi offteık-kelisimsharttar jasasýǵa jáne óndiristik ınfraqurylymdy jedel damytýǵa múmkindik beredi.

Sheteldik ınvestorlardy tartý jospary sırek jer metaldaryn óndirý jáne baıytý tehnologııalary búginde eń aldymen AQSh pen Qytaıda joǵary deńgeıde damyǵanymen baılanysty.

«Jańa Qazaqstan» ken ornynyń ashylýy elde tolyqqandy sırek jer metaldary klasterin qalyptastyrýǵa serpin berýi múmkin. Bul metaldar zamanaýı «jasyl» ekonomıkanyń negizgi tiregine aınalǵan: onsyz akkýmýlıatorlar, elektromobılder, jel jáne kún elektr stantsııalary, smartfondar men joǵary tehnologııalyq elektronıka óndirisin damytý múmkin emes.

Qazaqstan úshin bul – jahandyq naryqta jańa strategııalyq taýashaǵa shyǵýǵa jáne asa mańyzdy resýrstar salasyndaǵy ekonomıkalyq ári tehnologııalyq táýelsizdigin nyǵaıtýǵa berilgen múmkindik.

Eske salsaq, Májilis paıdaly qazba kenishin barlaýǵa ótinish berý tártibin ońtaılandyratyn zań jobasyn maquldaǵan bolatyn.