Qazaqstanda aglomeratsııalardy basqarýdyń jańa modeli engizilip jatyr
«Іri qalalarda halyq sany men jer aýmaǵynyń ósýi turǵysynda birqatar problema baıqalyp otyr. Osy oraıda ınfraqurylymnyń barlyq túrlerine júktemeniń artýy, qalanyń shet aımaqtarynda retsiz qurylys salynýy, egjeı-tegjeıli josparlaý jobalarynyń bolmaýy nemese durys iske aspaýy, yńǵaıly kólik júıesiniń bolmaýy, sondaı-aq ınfraqurylymdyq, áleýmettik, ónerkásiptik jáne taǵy basqa nysandardyń tapshylyǵy sııaqty taǵy basqa da problemalar bar», - dedi QR Ulttyq ekonomıka mınıstri Álibek Qýantyrov.
Onyń aıtýynsha, aýmaqtardyń tıisti deńgeıde úılestirilmeı damýynyń negizgi sebepteriniń biri – aglomeratsııalardyń damýyn retteıtin normatıvtik quqyqtyq bazanyń bolmaýy.
«Osy oraıda ortalyq qala men onyń mańyndaǵy aımaq arasyndaǵy fýnktsııalardy zańnamalyq turǵydan bólý qajet. Sonymen qatar, osy salany retteıtin zań jobalaryn ázirleý úshin Memleket basshysynyń birqatar tapsyrmasy negiz boldy. Prezıdent 2021 jylǵy 1 qyrkúıektegi Qazaqstan halqyna Joldaýynda «Aglomeratsııalardy damytý týraly» Zańdy ázirleýdi tapsyrdy. Munymen qosa, Memleket basshysy bıylǵy 5 mamyrdaǵy Reformalar jónindegi joǵary keńestiń otyrysynda osy zań jobasyn bıyldyń sońyna deıin qabyldaýdy tapsyrdy. Bul turǵyda úzdik halyqaralyq tájirıbeni qoldana otyryp, mınıstrlik tıisti zań jobalaryn ázirledi», - dedi mınıstr.
Onyń sózine qaraǵanda, negizgi zań jobasy aıasynda «aglomeratsııa» termıniniń anyqtamasy jáne aglomeratsııalardy anyqtaıtyn tıisti krıterııler engiziledi. Aglomeratsııa quramyn ýákiletti organ, ıaǵnı Ulttyq ekonomıka mınıstrligi qalyptastyratyn bolady jáne ol QR Úkimetiniń qaýlysymen bekitiledi.
«Sonymen birge, eldi mekenderdi aglomeratsııalardyń quramyna engizý jáne olardyń tizbesin júrgizý qaǵıdalary Mınıstrliktiń buıryǵymen bekitiletin bolady. Osy oraıda, aglomeratsııalardy aıqyndaýdyń negizgi krıterııleri retinde mynalar tanylady: ortalyq qalanyń ákimshilik mártebesi, demografııalyq syıymdylyq, logıstıkalyq áleýet, ekonomıkalyq áleýet. Zań jobasy qabyldanǵannan keıin, osy ólshemsharttarǵa sáıkes «aglomeratsııalar» retinde Almaty, Astana, Shymkent, sondaı-aq basqa da oblys ortalyqtary aıqyndalatyn bolady», - dedi vedomstvo basshysy.
Sonymen qatar ol zań jobasy aıasynda aglomeratsııalardy basqarýdyń jańa modeli engizilip jatqanyn aıtty. Aımaqtyq deńgeıde Jergilikti aglomeratsııa keńesteri qurylatyn bolady.
«Olar aglomeratsııa aýmaǵyn úılestirilgen túrde damytý úshin naqty máselelerdi sheshý boıynsha qala men irgeles oblystyń jergilikti atqarýshy organdarynyń ózara
is-qımyl alańy retinde jumys isteıtin bolady. Jergilikti keńestiń quramyna eki ákimdiktiń jáne máslıhattardyń ókilderi, sondaı-aq QR Ulttyq kásipkerler palatasynyń jáne úkimettik emes uıymdardyń ókilderi kiretin bolady. Jergilikti keńes aglomeratsııany damytýdy qoldaýǵa baǵyttalǵan mindetter men sharalar boıynsha usynystar ázirleıtin bolady. Osy oraıda, ornyqty áleýmettik-ekonomıkalyq ári úılestirilgen damýdy qamtamasyz etý maqsatynda Jergilikti keńes aglomeratsııany damytýdyń keshendi josparyn ázirleıtin bolady. Keshendi jospar qarjylandyrý kólemi men kózderin, iske asyrý merzimderin, jaýapty oryndaýshylardy, iske asyrylatyn nátıjelerdi qamtıtyn bolady», - dedi Á. Qýantyrov.
Aglomeratsııalardy damytý jónindegi óńirler deńgeıinde sheshimin tappaǵan máseleler respýblıkalyq deńgeıde Úkimet janyndaǵy konsýltatıvtik-keńesshi organ sanalatyn Aglomeratsııalar jónindegi keńestiń qaraýyna shyǵarylatyn bolady.
Negizgi jáne ilespe zań jobalary aıasynda óńirlerdiń ákimdikterine 25 qosymsha ókilettik beriledi. Negizgi zań jobasy boıynsha 11 ókilettik, al ilespe zań jobasy turǵysynda 14 ókilettik eskerilgen.
«Negizgi zań jobasyna sáıkes ortalyq qala men irgeles oblystardyń ákimdikteri aglomeratsııa aýmaǵyndaǵy jergilikti mańyzy bar máselelerdi birlesip sheshýge, tıisti kelisimdi daıyndaýǵa jáne oǵan qol qoıýǵa qatysatyn bolady. Sondaı-aq ákimdikter Jergilikti aglomeratsııa keńesin qurýǵa jáne onyń qyzmetine, aglomeratsııany damytýdyń keshendi josparyn ázirleýge qatysatyn bolady. Budan basqa, ortalyq qalalardyń jergilikti atqarýshy organdary qala mańy aımaǵyn damytýdyń Bas josparyn iske asyrý boıynsha sýbektilerdiń qyzmetin úılestiredi, Bas josparynyń jobasyn ázirleýdi uıymdastyrady, sondaı-aq sáýlet, qala qurylysy jáne qurylys qyzmeti salasyndaǵy memlekettik normatıvterdiń jobalaryna kelisim beredi», - dep naqtylady mınıstr.