Qazaqstanda AES salynsa, ony kim basqarady
«Basqarý máselesine kelsek, álemdik tájirıbede AES sekildi úlken jobalardy iske asyrǵanda kelisimsharttyń ártúrli nusqalaryn qoldanady. Mysaly, jobanyń eń tanymal nusqasy - EPC-kelisimshart («tolyq aıaqtalǵan»). Sońǵy ýaqytta atom energetıkasyndaǵy iri jobalardyń jańa shemalary belsendi qoldanyla bastady: jeke kapıtal basty ról atqaratyn VOO (build-own-operate) jáne VOOT (build-own-operate-transfer). Basqarý modeli men qarjylandyrý kózi bolashaq jumys aıasynda anyqtalady», - dep jazylǵan QazAqparat saýalyna joldanǵan jaýapta.
Bul jerdegi «VOO-kelisimshart» (build-own-operate) nusqasyn «Salý-Paıdalaný/Basqarý/Tapsyrý» dep aýdarýǵa bolady.
Halyqaralyq tájirıbede mundaı kontsessııa sharty boıynsha, AES jobasyna qarjyny memleket te berýi múmkin, merdiger kompanııa da salýy múmkin.
Bizdiń jaǵdaıda qarjyny kompanııa salýy kerek. Nysan salynyp bitken soń kompanııaǵa ony paıdalaný quqyǵy beriledi. Biraq ıelik etý quqyǵy memlekettiń ózinde qalady.
Merdiger kompanııa AES salýǵa jumsaǵan shyǵynyn tutynshýlardan alǵan qarajattyń esebinen qaıtaryp bolǵan kezde nysandy paıdalaný quqyǵy da memleketke ótedi.
Al «VOOT-kelisimshart» (build-own-operate-transfer) nusqasyn «Salý-Ielik etý-Paıdalaný/Basqarý-Tapsyrý» dep aýdarýǵa bolady.
Munda jeke sektordaǵy kompanııa reaktor jobasyn qarjylandyryp, jobalaýǵa jáne stansany salyp, jalǵa beriletin AES qyzmeti úshin tutynýshylardan aqy jınaýǵa franshıza alady. Sonyń esebinen jalǵa alý aqysyn tólep otyrady.
ıAǵnı, kelisimsharttaǵy merzim bitkenshe AES-ti qoldaný, ıelik etý quqyǵy túgeldeı tapsyrysty oryndaýshy kompanııada bolady.
Al merzim bitken soń ony memleketke tapsyrady. Bul jerde de memleket AES-ke tapsyrys bergenimen ony ózi qarjylandyrmaıdy.
ıAǵnı, kompanııa qarjyny ózi tabýy kerek. Kontsessııa sharty boıynsha, qurylysqa ketken shyǵynyn qaıtarǵansha nysan kompanııanyń ıeliginde bolady.
Osydan keıin baryp ol memleket ıeligine ótedi.
