Qazaqstanda Adam quqyqtary jónindegi ýákilge shaǵym berý erejeleri jańartyldy
ASTANA. KAZINFORM – Adam quqyqtary jónindegi ýákildiń buıryǵymen shaǵymdardy qaraý qaǵıdalarynyń jańa redaktsııasy bekitildi.
Qujatqa sáıkes, ortalyq memlekettik organdardyń, kvazımemlekettik jáne úkimettik emes uıymdardyń, ózge de uıymdar men laýazymdy tulǵalardyń sheshimderi men áreketterine (ne áreketsizdigine) qatysty shaǵymdardy Adam quqyqtary jónindegi ýákil qaraıdy.
Sondaı-aq ýákildiń tapsyrmasy boıynsha nemese ákimshilik-aýmaqtyq birliginiń sheginde ýákildiń ókilderi de azamattardyń ótinishin qaraı alady. Bul jumysty uıymdastyrýǵa Adam quqyqtary jónindegi ulttyq ortalyq járdemdesedi.
Qujatta kórsetilgendeı, túpkilikti sheshim qabyldanǵanǵa deıin shaǵym materıaldaryn jarııalaýǵa bolmaıdy. Al ótinish berýshiniń jáne ózge tulǵalardyń jeke ómirine qatysty derekter tek olardyń jazbasha kelisimimen ǵana ashylady.
Shaǵym berý tártibi men merzimi
Shaǵym tirkelgen kúnnen bastap 15 jumys kúni ishinde qaralýy tıis. Erekshe jaǵdaılarda bul merzim ýákildiń sheshimimen uzartylýy múmkin, biraq eki aıdan aspaýy kerek.
Azamattar shaǵymdy jeke ózi, ókili arqyly nemese ulttyq aldyn alý tetigine qatysýshynyń kómegimen – qaǵaz nemese elektrondyq formatta, memlekettik nemese ótinish berýshi meńgergen ózge tilde joldaı alady.
Shaǵymda ótinish berýshiniń aty-jóni, mekenjaıy jáne onyń quqyqtarynyń buzylǵanyn dáleldeıtin sheshimder men áreketterdiń sıpattamasy kórsetilýi tıis. Sonymen qatar rastaıtyn qujattar men dáleldemeler qosa beriledi.
Tirkeý jáne qaraý rásimi
Barlyq shaǵym túsken kúni tirkeledi. Demalys kúnderi kelip túsken shaǵymdar kelesi jumys kúni tirkeledi. Tirkeýden keıin ótinish berýshige qabyldanǵany týraly habarlama beriledi.
Túsken shaǵymdar boıynsha ýákil nemese onyń ókilderi mynadaı sheshimderdiń birin qabyldaıdy:
• shaǵymdy qaraýǵa qabyldaý;
• ótinish berýshige óz quqyqtaryn qorǵaýdyń ózge tásilderi men tetikteri týraly túsindirý;
• ýákiletti memlekettik organdarǵa nemese laýazymdy tulǵalarǵa tekserý júrgizý jóninde suraý joldaý;
• qaraýǵa qabyldaýdan ýájdi túrde bas tartý.
Azamattardy qabyldaý tártibi
Ótinish berýshi jeke qabyldaýǵa jazyla alady. Qabyldaý ýákildiń jumys organynyń saıtynda jarııalanǵan kestege sáıkes, aldyn ala jazylý arqyly júrgiziledi.
Eger azamat memlekettik nemese orys tilin bilmese, oǵan aýdarmashynyń kómegimen ana tilinde sóıleýge múmkindik beriledi.
Shaǵymdy qaraý rásimi
Shaǵymdy qabyldaý týraly sheshim qabyldanǵan kezde ótinish berýshiniń paıdasyna prezýmptsııa qaǵıdasy qoldanylady.
Shaǵymdy qaraý adamnyń jáne azamattyń quqyqtary men bostandyqtarynyń buzylǵan-buzylmaǵanyn anyqtaýǵa baǵyttalady. Bul elimizdiń adam jáne azamat quqyqtary salasyndaǵy zańnamasyn, sondaı-aq Qazaqstan ratıfıkatsııalaǵan halyqaralyq sharttardaǵy mindettemelerdi saqtaý deńgeıin aıqyndaýǵa arnalǵan rásim.
Shaǵymdy qaraý tártibi mynalardy qamtıdy:
- shaǵymǵa qatysty mán-jaılardy anyqtaý jáne dáleldemeler jınaý;
- áreketteri shaǵymdanýǵa negiz bolǵan organdar men laýazymdy tulǵalardan túsiniktemeler alý;
- alynǵan aqparatty ulttyq zańnama men halyqaralyq standarttarǵa sáıkestigi turǵysynan baǵalaý.
Eger adamnyń quqyqtary men bostandyqtarynyń buzylǵany anyqtalsa, Adam quqyqtary jónindegi ýákil mynadaı sharalardy qabyldaı alady:
- quqyq buzýshylyqty joıý týraly memlekettik organdar men laýazymdy tulǵalarǵa usynymdar engizý;
- kináli adamdardy tártiptik, ákimshilik nemese qylmystyq jaýapkershilikke tartý týraly ótinish bildirý;
- jeke tulǵalardyń nemese shekteýsiz adamdar tobynyń quqyqtary men bostandyqtaryn qorǵaý maqsatynda sotqa talap-aryz berý.
imshilik nemese qylmystyq jaýapkershilikke tartý týraly ótinish jasaı alady;
- azamattardyń quqyqtary men bostandyqtaryn qorǵaý maqsatynda sotqa júginýge quqyly.
Eske salaıyq, Astanada balalardyń quqyqtaryn qorǵaý jónindegi jańa basqarma quryldy.