Qazaqstan jyldar boıy álemge uly boksshylardy syılap keledi — Kishi Roı Djons
ASTANA. KAZINFORM — Álemge tanymal boksshy kishi Roı Djons Kazinform agenttigine bergen eksklıýzıv suhbatynda Ortalyq Azııa óńirinde kásibı boks ınfraqurylymyn damytý jónindegi oılaryn, jas talanttarǵa tanylý men jetistikke jetýge kómektesý josparlary týraly áńgimeledi.
Kishi Roı Djons Astanada birqatar kezdesý men sheberlik saǵatyn ótkizedi jáne sportty damytýdaǵy bolashaq yntymaqtastyqty talqylaıdy. Onyń bul sapary Qazaqstannyń boks áleýetine degen halyqaralyq qyzyǵýshylyqtyń artqanyn jáne eldiń jahandyq arenadaǵy ornyn kúsheıtýge umtylysyn kórsetedi.
— Djons myrza, Qazaqstanǵa qosh keldińiz. Bul saparyńyzda qandaı kezdesý men jobalardy josparlap otyrmyz?
— Qazaqstanda dostarym kóp, onyń ishinde medıa salasynda isteıtinder bar. Olar meni Qazaqstanǵa shaqyryp, balalarǵa sheberlik sabaǵyn ótkizýimdi surady. Keıinirek munda zal ashý múmkindigin talqylaı bastady jáne bul iske Serik Sápıev, Vasılıı Jırov jáne basqa sportshylardy tartty. Sondyqtan meni jas sportshylarǵa sheberlik sabaqtaryn ótkizýge shaqyrǵanyna qýanyshty boldym. Bul óńirde boks óte tanymal, al men boksty súıetin jerde bolǵandy jaqsy kóremin. Sol sebepti Qazaqstanǵa qaıta kelý múmkindigi týǵanda «nege kelmeske?» dep oıladym.
— Siz Qazaqstanǵa birneshe ret keldińiz, jergilikti jankúıerlermen tyǵyz baılanys ornattyńyz. Búgin Qazaqstan jáne onyń sporttyq mádenıeti týraly áserińizdi qalaı sıpattar edińiz?
— Qazaqstan — sport týraly, ásirese boks týraly aıtqanda, álemdegi eń úzdik elderdiń biri. Biz bárimiz óz salamyzdyń sheberimiz jáne bizdi osy nárse biriktiredi. Kóp adam sporttyń din men násilden joǵary turatynyn túsinbeıdi. Eger sen óz isińde myqty bolsań, adamdarǵa basqa eshteńe mańyzdy emes. Olar tek seniń tarıhyńdy jáne Qudaı bergen talantyńdy qalaı ashqanyńdy bilgisi keledi. Sport bizdiń ómirimizdiń árqashan Qudaıdyń qolynda ekenin úıretedi. Sondyqtan bizde násilshil bolýǵa nemese bireýge aldyn ala baǵa berýge ýaqyt joq. Biz — baýyrlarmyz jáne bir-birimizdi qurmetteımiz.
— Jaqynda Gennadıı Golovkın World Boxing uıymynyń prezıdenti bolyp saılandy. Onyń sportqa áserin qalaı baǵalaısyz jáne ony atalǵan rólge laıyq etetin qandaı qasıetteri bar?
— Menińshe, Golovkın kandıdatýrasy eń úzdik tańdaý boldy. Bul óńirdiń boksshylarynyń ishinde Golovkın — eń tanymal jáne eń tabysty tulǵa. Árıne, Lomachenko men Ýsık sııaqty uly boksshylar boldy, biraq Golovkın eń tanymal ári turaqtysy bola aldy. Meniń oıymsha, Golovkınniń amerıkalyq bapkeri onyń tolyq áleýetin ashýǵa múmkindik bermedi. Ol jyldar boıy orta salmaqta qaldy, áıtpese aýyr salmaqqa kóterilip, sýperorta salmaqta Andre Ýordqa qarsy shyǵa alar edi. Eger ol Ýordty jeńgende, salmaq dárejesine qaramastan álemniń nómir birinshi boksshysy atanar edi. Biraq soǵan qaramastan, Golovkın — tamasha sportshy. Ol boksty barlyq jaǵynan túsinedi jáne onyń World Boxing prezıdenti retinde keremet basshy bolatynyna senimdimin.
— Qazaqstandaǵy kóptegen jas sportshy sizdi tártip pen sportta uzaq júrýdiń úlgisi dep sanaıdy. Kásibı sportta turaqty ári tabysty mansap qurǵysy keletinderge qandaı keńes berer edińiz?
— Men únemi ardager boksshylarǵa jáne olardyń júrip ótken jolyna qaraımyn. Kóp eńbektený kerek jáne eń úzdik bolýdy qalaý qajet. Eger eń úzdik bolǵyń kelmese, onda bul ispen nege aınalysasyń? Barlyq adam aqsha tapqysy keledi, biraq eń aldymen úzdik bolýǵa umtylys turýy kerek, óıtkeni eń myqtysy bolsań, aqsha ózi keledi. Qazir kóptegen boksshy aldymen aqsha týraly oılaıdy, al úzdik bolýǵa umtylmaıdy. Sonyń kesirinen sport zardap shegedi. Rettilikti buzýǵa bolmaıdy. Balalar meni qansha aqsha tapqanym úshin emes, eń jaqsy bolǵanym úshin qurmetteıdi. Bul óńirdiń boksshylary áli de dál solaı oılaıdy. Olar bárinen buryn ulylyqty qalaıdy. Men muny qurmetteımin.
— Qazaqstan halyqaralyq boksta óz pozıtsııasyn nyǵaıtýdy jalǵastyryp keledi. Sizdiń oıyńyzsha, qazaqstandyq boksshylardyń jańa býynynyń áleýeti qandaı jáne qandaı qasıetter olardy joǵary deńgeıde básekege qabiletti etedi?
— Olardyń kúshi — myqty negizgi daıyndyqta. Olardyń bári aıaqpen keremet jumys isteıdi, soqqy tehnıkasy myqty jáne boks ıntellekti joǵary. Mysaly, búgingi kýbalyq boksqa qarasańyz, olarda burynǵydaı aıaqpen jumysy joq. Al qazaqstandyqtardyń aıaqpen jumysy áldeqaıda tártipke salynǵan. Qazaqstan men Ózbekstan tehnıkalyq sheberlik jaǵynan álemdegi eń úzdik elderdiń qatarynda. Negizdi joǵaltsań — qulaısyń. Qazaqstan, Ózbekstan jáne Reseı myqty, sebebi olar bazalyq prıntsıpterdi saqtaıdy. Sol sebepti Jánibek Álimhanuly sııaqty boksshylar álem chempıony atanady.
Qazir men Qazaqstanda iri jekpe-jekter ótkizýge múmkindik beretin platforma jasaýǵa kómekteskim keledi. GGG sııaqty chempıondar men bolashaq juldyzdardyń tek shetelde ǵana emes, óz otanynda da judyryqtasýǵa múmkindigi bolýy kerek. Bul — meniń maqsattarymnyń biri.
— Bul sizdiń qazirgi basty jobańyz ba?
— Bul negizgi jobalarymnyń biri. Men bos nárse úshin ómir súrmeımin, men boks úshin ómir súremin. Qudaı meni boks ónerimen jarylqady jáne men bul sporttyń damyǵanyn qalaımyn. Eger durys seriktester men ınvestorlar tapsam, boksty laıyqty deńgeıine qaıta kótere alamyz. Qazaqstanda Serik Sápıev sııaqty keremet sportshylar bar, ol Olımpıada altynyn jeńip alǵan. Ol da kúshti kásibı mansap qura alatyn edi, biraq munda kásipqoı boks damymady, al ózi elinen ketkisi kelmedi. Sondyqtan qazir bolashaq talanttarǵa kásibı mansapty óz elinde qurýǵa múmkindik beretin jaǵdaı jasaýymyz kerek.
— Jánibek Álimhanuly týraly aıtar bolsaq, onyń dopıng isi qalaı aıaqtalady dep oılaısyz?
— Jánibek — mundaı jaǵdaıǵa tap bolǵan birinshi boksshy emes. Bul jaǵdaı Kanelomen de boldy, bir kezderi menimen de jáne basqa da kóptegen sportshynyń basynan ótken. Eger bul qatelik bolsa jáne ol ony ne týdyrǵanyn túsinse, muny endi qaıtalamaıdy. Mańyzdysy osy. Kanelo «lastanǵan etten problema boldy» dep aıtty. Meniń jaǵdaıymda men birde Ripped Fuel degen jańa qospany qabyldadym da, oń nátıje shyqty. Eger Jánibek ne bolǵanyn túsinip, bolashaqta budan saqtansa, bári jaqsy bolady. Bul jaǵdaıǵa tap bolǵan alǵashqy da, sońǵy da sportshy emes.
— Siz jattyqtyrýshy, promoýter jáne qoǵam qaıratkeri retinde belsendi jumys istep kelesiz. Qazir qandaı jobalarǵa kóńil bólip otyrsyz?
— Meniń armanym — boksty búkil álemge jetkizetin platforma qurý. Men Qazaqstannan, Ábý-Dabıden, Dýbaıdan, Afrıkadan — barlyq jerden jekpe-jekter uıymdastyrǵym keledi. Bul sharalar translıatsııalanyp, adamdar jas boksshylardyń ósip kele jatqanyn baqylaı alatyndaı bolǵanyn qalaımyn. Eger biz áýesqoı deńgeıden bastap sportshylardy baqylaýǵa múmkindik beretin júıe qursaq, olardy álem tanıdy, qoldaıdy, túsinedi. Qazir boksta mundaı júıe joq. Bir kezde bir boksshy shyǵa keledi de, adamdar «Bul kim?» dep suraıdy.
Pablo Korso da solaı. Ol kóptegen myqty qarsylasyn jeńdi, biraq kópshilik ony áli tanymaıdy, kenetten paıda bolǵandaı kórinedi. Biraq eger siz boksty muqııat baqylap júrseńiz, onyń uzaq jyldan beri joǵaryǵa kóterilip kele jatqanyn bilesiz. Sport jankúıerlerge jas boksshylardyń ósý jolyn qadam-qadamymen baqylaýǵa múmkindik bermeıdi. Olardyń jolyn turaqty túrde kórsetetin medıa joq. Muny ózgertý qajet.
Men dál osyny jasaǵym keledi. Durys ınvestıtsııa bolsa, biz Qazaqstannan, Reseıden, Ózbekstannan — qalaǵan jerden turaqty túrde kásipqoı boks keshterin ótkize alamyz. Sonda búkil álem jańa chempıondardyń qalaı paıda bolatynyn kóre alady.
— Bul jobalardyń júzege asýy dál Qazaqstanda bastalǵanyna qýanyshtymyz. Biz muny óte joǵary baǵalaımyz. Suhbat sońynda aıtqyńyz kelgen qosymsha bir nárse bar ma?
— Iá. Qazaqstan kóp jyl boıy álemge uly boksshylardy syılap keledi. Bolashaq chempıondardy eń basynan bastap damytýǵa kómektesý — men úshin keremet múmkindik. Men budan jaqsy el tańdaı almas edim, óıtkeni qazaqstandyq boks mektebi óte myqty irgetas qalyptastyrǵan. Men osy joldyń bir bóligi bolǵanyma qýanyshtymyn jáne bastaýǵa asyǵyp júrmin. Men Qazaqstandy jaqsy kóremin, Qazaqstan jurty meni jaqsy kóredi.
Suhbattyń aǵylshyn tilindegi túpnusqasyn osy jerden oqı alasyz.