Qazaqstan - Shveıtsarııa: áıgili saǵattar, irimshik pen shokoladtyń otany Astanaǵa nesimen qyzyq
ASTANA. KAZINFORM – Búgin Astanaǵa Shveıtsarııanyń vıtse-prezıdenti Gı Parmelen keledi. Osy oraıda, Kazinform tilshisi eki el arasyndaǵy qarym-qatynastyń negizgi baǵyttary men bolashaǵyn saralap kórdi.
Saıası túsinistik
Qazaqstan men Shveıtsarııanyń dıplomatııalyq baılanysy 1992 jyly ornap, sodan beri turaqty damýdyń jolyna tústi. «Investıtsııalardy qorǵaý jáne yntalandyrý týraly kelisim», «Qosarlanǵan salyq salýdy boldyrmaý týraly kelisim» — saıası seriktestikti naqty mazmunmen toltyrǵan alǵashqy mańyzdy qujattar. Osy kelisimder ınvestıtsııalyq senimdi arttyryp, ekonomıkalyq yntymaqtastyqtyń uzaq merzimdi baǵytyn aıqyndady.
Keıingi jyldary eki el arasyndaǵy qarym-qatynas belsendi sıpat aldy. Saýda, ınvestıtsııa, ǵylym jáne bilim, tsıfrlyq damý salalaryndaǵy ortaq josparlar udaıy talqylanyp keledi.
Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń halyqaralyq arenadaǵy tájirıbesi strategııalyq seriktestikti kúsheıtýge erekshe serpin berdi. Prezıdenttik qyzmetke deıin ol Azııadan shyqqan alǵashqy tulǵa retinde BUU Bas hatshysynyń orynbasary ári Jenevadaǵy BUU bólimshesiniń bas dırektory bolǵan. Bul laýazymdarda jınaǵan kásibı tájirıbe Qazaqstan men Shveıtsarııa arasyndaǵy dıalogtiń senimdi ári úzdiksiz damýyna yqpal etti.
Shveıtsarııa - Qazaqstannyń EQYU tóraǵalyǵyn, sondaı-aq Dúnıejúzilik saýda uıymyna qosylýyn qoldaǵan elderdiń biri. Ózara saıası túsinistik ekonomıkalyq baılanystarǵa da tyń yrǵaq berdi.
Parlamenttik dostyq toptarynyń jumysy, halyqaralyq uıymdardaǵy ózara qoldaý — strategııalyq dıalogtiń odan ári tereńdeýine jol ashyp otyr. Qazaqstan men Shveıtsarııa arasyndaǵy qarym-qatynas - búginde jaı ekonomıkalyq baılanys qana emes, oǵan saıası turaqtylyq, ınnovatsııa, ǵylym men mádenı almasý da kiretin keń aýqymdy seriktestikke aınalǵan.
Alys-beris aýqymy
Resmı statıstıkaǵa sáıkes, 2024 jyldyń qańtar–qyrkúıek aılarynda Qazaqstan men Shveıtsarııa arasyndaǵy taýar aınalymy 1,354 mlrd AQSh dollary kóleminde boldy. Al 2025 jyldyń alǵashqy toǵyz aıynda 1,075 mlrd dollarǵa deıin tómendep, ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 20,6%-ǵa azaıǵan.
Aınalym kólemi azdap azaıǵanymen, statıstıkalyq derekter eki el arasyndaǵy saýda qurylymynyń teńgerimdiligin jáne ekonomıkalyq yntymaqtastyqtyń negizin aıqyndaıdy. Qazaqstan negizinen shıki munaı men ónerkásiptik taýarlardy eksporttasa, Shveıtsarııadan medıtsınalyq, tehnıkalyq jáne turmystyq taýarlar keledi.
Eksport 2024 jyly 986,4 mln dollar bolsa, 2025 jyly 823,3 mln dollarǵa deıin qysqarǵan (16,5%). Import 368 mln dollardan 251,9 mln dollarǵa deıin azaıǵan (31,5%). Saýda balansy 2025 jyly 571,4 mln dollarǵa jetip, aldyńǵy jylmen salystyrǵanda sál tómendegen.
Qazaqstannan Shveıtsarııaǵa eksportta basty oryn shıki munaıǵa tıesili – 657 mln dollar. Sonymen qatar, ushý apparattary 76 mln, kúmis 54 mln dollarǵa satylǵan. Aıta ketetin jaǵdaı, ıývelırlik buıymdardyń eksporty rekordtyq ósim kórsetip, 17 mln dollarǵa, al etıl spırti 6 mln dollarǵa satylyp, sońǵy jyldardaǵy eń joǵary kórsetkishke jetken.
Shveıtsarııadan Qazaqstanǵa ımporttalatyn taýarlardyń arasynda vaktsınalar men dárilik zattar mańyzdy oryn alady, olardyń quny - sáıkesinshe 44 mln jáne 38 mln AQSh dollary. Sondaı-aq, qymbat emes metaldan jasalǵan saǵattar 23 mln, ortopedııalyq quraldar men protezder 13 mln, al elektr quraldaryna arnalǵan panelder 7,2 mln dollar boldy. Keıbir medıtsınalyq jáne tehnıkalyq taýarlardyń ımporty qysqarsa da, ortopedııalyq quraldar men elektrli panelderdiń jetkizilimderi aıtarlyqtaı artqan.
Sarapshy paıymy
Sarapshylar bul ekonomıkalyq derekterdi keńirek aýqymda qarastyrady. Qazaqstan men Shveıtsarııa arasyndaǵy seriktestik birneshe onjyldyq boıy qalyptasyp, turaqtylyq pen ózara senimge negizdelgen. Olar bul baılanystyń damýyn saıası úılesim, ekonomıkalyq pragmatızm jáne strategııalyq josparlaý arqyly túsindiredi.
SІM janyndaǵy Syrtqy saıasatty zertteý ınstıtýtynyń aǵa sarapshysy Valerıı Sıtenko eki el arasyndaǵy baılanys ekonomıkalyq jáne ınvestıtsııalyq múddelerge negizdelgen dep sanaıdy.
- Qazaqstan da, Shveıtsarııa da barlyq baǵyttarda ózara tıimdi yntymaqtastyqty damytýǵa múddeli. Bizdiń saıası tásilderimiz sáıkes keledi: dıplomatııalyq retteýdi jáne dıalogti qoldaımyz, – deıdi sarapshy.
Sıtenkonyń aıtýynsha, Shveıtsarııa Qazaqstandaǵy eń iri ınvestorlardyń alǵashqy úshtigine kiredi. El ekonomıkasyna 35 mlrd dollardan astam kapıtal tartylǵan, bul - eki el arasyndaǵy senimniń naqty dáleli. Shveıtsarııa Qazaqstanǵa tek energetıka salasynda ǵana emes, tranzıttik áleýet pen geostrategııalyq ornalasý turǵysynan da qyzyǵýshylyq tanytady. Indýstrııalyq damý, sırek jer metaldaryn óndirý, jańa kólik dálizderin damytý – bul baǵyttar eki el úshin de strategııalyq mańyzdy.
Saıasattanýshy Taıyr Nyǵmanov atap ótkendeı, ınvestıtsııalardyń basym bóligi paıdaly qazbalardy óndirý salasyna baǵyttalǵanymen, Qazaqstan ónerkásiptiń joǵary óńdeý sektoryna da ınvestıtsııa tartýǵa múddeli. Astana Shveıtsarııany tehnologııa, qarjy jáne ónerkásipti jańǵyrtý salalaryndaǵy basty seriktesteriniń biri retinde qarastyratynyn aıtady.
Sarapshylar Qazaqstan úshin Shveıtsarııanyń qundylyǵy tehnologııalyq mádenıetinde dep baǵalaıdy. Stadler kompanııasynyń qatysýymen iske qosylǵan temirjol vagondaryn óndirý jobasy tek ınvestıtsııa emes, tehnologııa men basqarý tájirıbesiniń kelýi retinde qarastyrylady. Aıta ketsek, Stadler Rail jobasy aıasynda Qazaqstanda 537 vagon shyǵarylyp, olardyń qyzmet kórsetýi 20 jylǵa josparlanǵan, lokalızatsııa deńgeıi – 35%.
Sonymen qatar, shveıtsarlyq SGS, Militzer & Münch kompanııalary men INOKS Capital ınvestqory agroónerkásiptik jobalardy damytýǵa qyzyǵýshylyq tanytyp otyr. Bul - Qazaqstan úshin «uzaq merzimdi» ınvestıtsııalar ákeletin mańyzdy sala.
Zamanaýı suranystarǵa jaýap beretin Smart City jobasy aıasynda tsıfrlyq sheshimder men ýrbanıstıka baǵytynda pılottyq bastamalar júzege asyrylyp jatyr.
Bilim berý salasynda Shveıtsarııanyń dýaldi júıesi Qazaqstandaǵy kadr daıarlaý tájirıbesin jańǵyrtýǵa yqpal etip otyr.
Demek, Shveıtsarııa Qazaqstannyń Eýropadaǵy eń turaqty jáne tehnologııalyq jaǵynan damyǵan seriktesteriniń biri bolyp qala beredi. Al Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev pen Shveıtsarııa vıtse-prezıdenti Gaı Parmelınniń bul jolǵy kezdesýi ınvestıtsııany qalpyna keltirýge ǵana emes, sonymen birge uzaq merzimdi saıası dıalog pen strategııalyq seriktestikti nyǵaıtýǵa da negiz bolmaq.