Qazaqstan rámizderin qorlaǵandarǵa qandaı jaza qoldanylady
ASTANA. KAZINFORM – Qazaqstan táýelsizdik alǵanyna 30 jyldan asyp ketse de, áli kúnge deıin memlekettik rámizderge túrli sıpattaǵy shabýyldar joıylmaı tur. Atyraý qalasyndaǵy jastardyń Saýd Arabııasynyń jalaýyndaǵy atrıbýt qosarlanǵan Memlekettik týmen sýretke túsýi soǵan dálel. Mundaı áreketterdiń jazasy qandaı? Rámizder kúninde osy saýalǵa jaýap izdep kórdik.
Mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń málimeti boıynsha, memlekettik rámizderdi orynsyz paıdalanǵandar Ákimshilik quqyq buzý týraly kodeks boıynsha, qorlaǵandar Qylmystyq kodeks boıynsha jaýapkershilikke tartylady.
Endi osy baptardy tarqatyp kóreıik.
Ákimshilik quqyq buzý týraly kodekstiń 458-babynyń 1 bóligi:
Memlekettik týdy, Eltańbany, Gımndi zańnama talaptaryn buza otyryp paıdalaný men oryndaýdyń jazasy – 50 aılyq eseptik kórsetkish (bıyl – 196 600 teńge) kóleminde aıyppul.
Osy kodekstiń 418-babyndaǵy 1-bóliktiń 1-tarmaǵy:
Memlekettik tý men Eltańbany qoldanǵanda, kórneki orynǵa qoıǵanda (ilgende) memlekettik nyshandar týraly zańnama buzylsa, eskertý jasalyp:
- jeke tulǵalarǵa – 5 AEK (19 660 teńge);
- laýazymdy adamdarǵa, shaǵyn kásipkerlik sýbektilerine nemese kommertsııalyq emes uıymdarǵa – 10 AEK (39 320 teńge);
- orta kásipkerlik sýbektilerine – 20 AEK (78 640 teńge);
- iri kásipkerlik sýbektilerine 30 AEK (117 960 teńge) aıyppul salynady.
Al memlekettik rámizderdi qorlaǵandar Qylmystyq kodekstiń 372-baby boıynsha qýdalanady.
- Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik rámizderin qorlaý – 3 myń AEK (11mln 796 myń teńgege deıin) mólsherde aıyppul salýǵa ne sol mólsherde túzeý jumystaryna; ne 900 saǵatqa deıingi merzimge qoǵamdyq jumystarǵa tartýǵa; ne 2 jylǵa deıingi merzimge bas bostandyǵyn shekteýge; ne sol merzimge bas bostandyǵynan aıyrýǵa jazalanady, - dep jazylǵan kodekstiń 372-babynda.
Atalǵan jazalarǵa tap kelmeý úshin «Memlekettik nyshandar týraly» Konstıtýtsııalyq zańdy bilý mańyzdy. Óıtkeni zańdy bilmeý jazadan bosatpaıdy. Osy turǵyda memlekettik rámizderge qoldanylatyn ulttyq standarttardyń jalpyǵa ortaq tezısterin usynyp otyrmyz.
MEMLEKETTIK TÝ
- Kólemine qaramastan ulttyq standartqa sáıkes kelýge tıis.
- Ulttyq standartqa sáıkes kelmegen jaǵdaıda memlekettik rámizderdi paıdalaný máseleleri jónindegi ýákiletti organ aıqyndaıtyn tártippen aýystyrylýǵa jáne joıylýǵa tıis.
- Beınesin qoǵamdyq birlestikter men basqa da uıymdar óz týlarynyń geraldıkalyq negizi retinde paıdalana almaıdy.
- Beınesi memlekettik nagradalardyń, Ulttyq Bank banknottary men monetalarynyń elementi nemese geraldıkalyq negizi retinde paıdalanylýy múmkin.
Memlekettik týdyń negizgi kórsetkishteri men sıpattamalary:
- Sabynyń tusynda ulttyq órnek tik jolaq túrinde naqyshtalǵan.
- Eni men uzyndyǵynyń araqatynasy - 1:2.
- Shuǵylaly kúnniń, qyrannyń jəne ulttyq órnek beınelengen tik jolaqtyń beınesi altyn tústi bolýy kerek.
- Matasy – kógildir tústi, jyrtylmaıtyn, úıkelýge tózimdi bolý kerek.
- Matanyń kógildir túsi – №3125 U standartyna, shuǵylaly kúnniń, qyrannyń, ulttyq órnek beınelengen tik jolaqtyń túsi – №102 U standartyna səıkes bolý kerek.
Memlekettik týdy ushtyǵymen nemese onsyz sapta, tuǵyrda jelbiregen mata túrinde beıneleýge bolady.
Memlekettik týdyń nemese onyń sımvolıka elementteriniń beınesi túsirilgen materıaldyq obektilerde:
- buldyr beıne;
- soralar, daqtar;
- kompozıtsııalyq sheshimde sımvolıka túsiniń buzylýy ruqsat etilmeıdi.
Tý jasaıtyn shıkizatqa jáne materıaldarǵa qoıylatyn talaptar:
Maqta, zyǵyr, jibek, aralas jəne jún matalardan, sondaı-aq hımııalyq talshyqtar (jipter) qoldanylǵan matalardan daıyndaıdy. Saptuǵyr men ushtyq metaldan, aǵashtan nemese plastıkten daıyndalady.
ELTAŃBA
- Grafıkalyq beınesi tıpografııalyq, basý, shtamptaý, oıý, juqaltyrmen bederleý arqyly, kompıýterlik grafıka kómegimen nemese onyń ólshemine təýelsiz qamtamasyz etetin basqa təsilmen təsilmen oryndalýy múmkin.
- 100 mm kem dıametrli beınesin qoldanǵan jaǵdaıda ońaılatylǵan nusqasyn qoldanýǵa jol beriledi.
- Orynjaı ishinde paıdalanýdyń kepildik merzimi – paıdalanýǵa engizgen kúnnen bastap 3 jyldan kem emes. Al ashyq aspan astynda qoıylǵan jaǵdaılarda paıdalaný merzimin óndirýshi belgileıdi.
Eltańbanyń resmı qoldanysqa arnalǵan nusqasy – 500 mm etalon úlgi. Bul úlginiń sıpaty mynandaı:
Negiz retinde qazaq kıiz úıiniń sımvoldyq beınesi qabyldanǵan.
Qıyq konýs pishini bar.
Kıiz úı qurylymy negizgi tómendegi elementterden turady: «Shańyraq», «Kerege»,, «Bosaǵa».
Qıma konýstyń búıirlik betinde «bes buryshty juldyz» ornalasqan.
«Shańyraq» gerbtiń ortalyq osine qaraı yǵysa otyryp kıiz úıdiń ortalyq bóligine ornalasqan.
«Kerege» «shańyraq» negizine sımmetrııalyq qatynasta ornalasqan.
«Shańyraqtan» araly 5° buryshpen bólingen 72 «ýyq» taraıdy.
Eltańbada shyǵyńqy elementteri bar tómengi bólikke ornalasqan.
«QAZAQSTAN» sózi «bosaǵanyń» ortalyq bóliginde ornalasqan.
«Tulparlar» (Ańyzdaǵy qanatty tulparlar) - «shańyraq» elementiniń eki jaǵynan sımmetrııaly ornalasqan.
«Arqar múıizi» - «Qazaqstan» sóziniń eki jaǵynan kompozıtsııa túzip ornalasqan.
ÁNURAN
Ánshiler men ánshiler-sazdy aspaptar oryndaǵan jaǵdaıda tolyq oryndalý kerek.
Al sazdy aspaptar oryndaǵan jaǵdaıda ishinara oryndaýǵa jol beriledi – bastapqy bir shýmaǵy men qaıyrmasy bir ret oryndalady.
Mátini men mýzykalyq redaktsııasy dálme-dál sáıkestikte oryndalýǵa tıis.
Kópshilik aldynda oryndalǵanda is-sharaǵa qatysýshylar ornynan turyp, oń qolynyń alaqanyn júrek tusyna qoıyp tyńdaıdy.
Shet memleketter aýmaǵynda Qazaqstan Syrtqy ister mınıstrligi belgilegen erejelerge sáıkes, is-shara ótip jatqan eldiń qalypty praktıkasy men jergilikti ádet-ǵuryptary eskerile otyryp oryndalady.
Gımndi dálme-dál oryndaýdy baqylaý Qazaqstan Respýblıkasy memlekettik organdarynyń, uıymdarynyń basshylaryna júkteledi.