Qazaqstan Prezıdentiniń Ázerbaıjanǵa sapary qalaı ótti
ASTANA. KAZINFORM – Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń Ázerbaıjanǵa eki kúnge sozylǵan memlekettik sapary jemisti aıaqtaldy. Kúni keshe Bakýdegi Geıdar Álıev atyndaǵy halyqaralyq áýejaıǵa qonǵan ushaqtan túsken Memleket basshysy birneshe mınýtqa sozylǵan qarsy alý is-sharasynan keıin kólikke otyryp, birden Ázerbaıjan Prezıdentiniń «Zagýlba» rezıdentsııasyna bet burdy. Rezıdentsııa aldynda Qasym-Jomart Kemelulyn Ázerbaıjan Prezıdenti Geıdar Álıev kútip alyp, protokolǵa sáıkes mártebeli meımandy qarsy alý rásimi ótti. Osylaısha, Qazaqstan Kóshbasshysynyń Bakýge memlekettik sapary bastalǵan edi.
Syndarly suhbat
Aldymen eki eldiń Prezıdentteri kelissóz ótkizdi. Kelissóz barysynda taraptar saýda-ekonomıkalyq, kólik-tranzıttik, energetıkalyq, mádenı-gýmanıtarlyq yntymaqtastyq, sondaı-aq tsıfrlandyrý, azyq-túlik qaýipsizdigi jáne jańartylatyn energııa kózderi salalaryndaǵy yqpaldastyq máselelerin talqylady. Qorytyndysynda onnan astam qujatqa qol qoıylyp, Memleket basshylary Qazaqstan men Ázerbaıjan buqaralyq aqparat quraldary úshin brıfıng ótkizdi. Prezıdent Ázerbaıjandy Qazaqstannyń strategııalyq seriktesi retinde atap ótip, baýyrlas memleketke jasaǵan saparynyń mán-mańyzyna toqtaldy.
«Bul memlekettik sapar elderimiz arasyndaǵy yntymaqtastyqty odan ári damytý turǵysynan óte mańyzdy. Menimen birge birqatar delegat keldi. Bul baýyrlas Ázerbaıjan eline josparlanǵan osy memlekettik saparǵa meılinshe tyńǵylyqty daıyndalǵanymyzdy bildiredi. Búgin biz tıisti qujattar men kelisimderge qol qoıý rásimine qatystyq. Eń bastysy, aradaǵy kelisimge sáıkes, eki el úkimetteri men basqa da salalyq vedomstvolar joǵary deńgeıdegi kezdesýler barysynda qol jetkizilgen ýaǵdalastyqtardy tolyqqandy júzege asyrýǵa bar kúsh-jigerin jumsaıdy», – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Memleket basshysy Qazaqstan men Ázerbaıjannyń yqpaldastyǵy dostyqqa, senimge, bir-biriniń múddesin qurmetteýge jáne eskerýge negizdelgen memleketaralyq qatynastyń ozyq úlgisi sanalatynyn aıtty. Qasym-Jomart Toqaevtyń pikirinshe, joǵary deńgeıdegi baılanystardyń bári eki el arasyndaǵy strategııalyq seriktestik pen odaqtastyq qatynastardy nyǵaıtý úshin óte paıdaly. Prezıdent Joǵary memleketaralyq keńestiń alǵashqy otyrysynda talqylanǵan máselelerdiń mańyzdylyǵyna nazar aýdardy.
«Biz búgin búkil álemde resýrstardan bólek, kólik-logıstıka salasyndaǵy múmkindikterge qol jetkizý úshin básekelestik kúsheıip kele jatqany týraly aıttyq. Bul – strategııalyq sala. Qazaqstan da, Ázerbaıjan da senimdi seriktestikter retinde bul baǵytta tyǵyz qarym-qatynas jasap jatqany qýantady. Sıan portynan Qazaqstan aýmaǵy arqyly Ázirbaıjanǵa deıingi temirjol baǵdaryn ashýdyń ózi kóp nárseni ańǵartady. Bul – shyn máninde, óte mańyzdy shara. Biz tsıfrlandyrý, jasandy ıntellekt júıesin qurý, Kaspıı teńiziniń tabany arqyly optıkalyq-talshyqty baılanys jelisin tartý baǵyttarynda kúsh-jiger biriktirý týraly pikirlestik. Munyń bári – biregeı jobalar», – dedi Prezıdent.
Ázerbaıjan Prezıdenti Ilham Álıev memlekettik saparmen kelgeni úshin Qasym-Jomart Toqaevqa alǵys aıtyp, kelissózderdiń nátıjesine kóńili tolatynyn jetkizdi.
«Transkaspıı kólik dálizi – aımaqtyq yntymaqtastyq deńgeıin anyqtaıtyn naqty baǵyt. Óıtkeni kórshi eldermen jaqsy qarym-qatynas ornatpaı, tranzıttik elge aınalý múmkin emes. Bul rette Qazaqstan da, Ázerbaıjan da óńirlik yntymaqtastyqqa, kórshilermen qarym-qatynasyn nyǵaıtýǵa beıildi ekenin tanytyp otyr. Bizdiń aramyzdy tek Kaspıı teńizi ǵana bólip jatyr. Alaıda búginde onyń ózi kedergi emes. Kerisinshe, Kaspıı tek elderimizdi ǵana emes, kóptegen memleketterdiń arasyn jalǵaıtyn kópir sanalady. Sebebi, Transkaspıı kólik baǵyty óziniń áleýetin tolyq ashýǵa kiristi. Búgin Úkimet músheleri kóptegen másele boıynsha egjeı-tegjeıli baıandama jasady. Ózara yqpaldastyq pen birlesken is-áreketterdiń nátıjeleri, eń bastysy, bolashaq josparlarymyz, shyn máninde, óte aýqymdy», – dedi Ilham Álıev.
Yntymaqtastyqqa serpin berer keńes
Osydan keıin Memleket basshylary Qazaqstan men Ázerbaıjannyń Joǵary memleketaralyq keńesiniń birinshi otyrysyna qatysty. Otyrysta Qasym-Jomart Toqaev Ilham Geıdar oǵlyn Ázerbaıjan Respýblıkasynyń Prezıdenti saılaýynda aıqyn jeńiske jetýimen quttyqtady. Prezıdenttiń aıtýynsha, daýys berý qorytyndysy Ázerbaıjan kóshbasshysynyń strategııalyq baǵdary jalpyhalyqtyń qoldaýyna ıe bolǵanyn jáne oǵan jurtshylyqtyń senimi joǵary ekenin anyq kórsetti.
«Sizdi ázerbaıjan halqynyń jalpyǵa birdeı tanylǵan kóshbasshysy dep bilemiz jáne halyqaralyq arenada da osyndaı tulǵa retinde qabyldaıdy. Sonymen qatar Ázerbaıjannyń óz egemendigin qalpyna keltirý isinde tarıhı jeńiske jetkenine shyn júrekten qýanyshtymyz», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy Astana men Baký yntymaqtastyqtyń joǵary deńgeıin kórsetip, birlesken jumystyń jańa baǵyttaryn damytyp otyrǵanyn erekshe atap ótti.
«Jańa ǵana biz saýda-ekonomıkalyq, ınvestıtsııalyq yntymaqtastyqqa, halyqaralyq arenadaǵy ózara yqpaldastyqqa qatysty barlyq máseleni egjeı-tegjeıli talqyladyq jáne ortaq uıǵarymǵa keldik. Bul Qazaqstan men Ázerbaıjannyń, shyn máninde, strategııalyq seriktes, odaqtas memleketter ekenin kórsetedi. Osy oraıda eki el úkimetteri búgin qol qoıylǵan qujattar, kelisimder túrindegi ýaǵdalastyqtardy júzege asyrýmen aınalysatynyn eskersek, yntymaqtastyǵymyzdyń perspektıvasy óte zor. Men COP29 sammıtine qatysýǵa shaqyrýyńyzdy yqylaspen qabyl alamyn. Mundaı sharany ótkizý – Ázerbaıjan memleketi men onyń dıplomatııasy úshin aıtýly tarıhı jetistik. Sammıt qazirgi klımat máselelerin retteý jáne jahandyq yntymaqtastyqty nyǵaıtý turǵysynan óte mańyzdy. Baký bul mindetti abyroımen atqaratyny sózsiz», – dedi Memleket basshysy.
Al Ázerbaıjan Prezıdenti Joǵary memleketaralyq keńestiń alǵashqy otyrysynyń tarıhı mánine toqtaldy.
«Qazaqstan men Ázerbaıjan – baýyrlas memleketter. Halyqtarymyz ǵasyrlar boıy tatý, baýyrlas el retinde yntymaqtastyqta ómir súrip keledi. Sońǵy kezderi bizdiń bir-birimizge jasaǵan saparymyzdyń jıiledi. Osydan-aq ózara qatynastardyń qarqyny qanshalyqty kúsheıe túskeni aıqyn kórinedi. Biz Qazaqstannyń ár tabysyna qýanamyz. Sizdi jáne búkil baýyrlas Qazaqstan halqyn áleýmettik-ekonomıkalyq jáne ınnovatsııalyq damý jolyndaǵy keremet jetistikterimen quttyqtaǵym keledi. Sonymen qatar biz eki elge ortaq jobalar týraly áńgimelestik. Men Qarabaqty qalpyna keltirý isine baýyrlas el retinde járdem bergeni úshin Qazaqstan Prezıdentine rızashylyǵymdy bildirdim. Fızýlı qalasynda Qurmanǵazy atyndaǵy Balalar shyǵarmashylyǵy ortalyǵy qazaq halqynyń ázerbaıjan halqyna tartýy retinde Prezıdent Toqaevtyń bastamasymen boı kóterdi. Erteń biz dostyǵymyzdyń ortalyǵyna aınalatyn osy nysandy ashamyz. Sondaı-aq Ázerbaıjannyń egemendigin qalpyna keltirý máselesinde qoldaý bildirgenderińiz úshin alǵys aıtamyz. Álbette, Ázerbaıjanda Qazaqstandy bári senimdi dos ári odaqtas el retinde tanıdy dep oılaımyn», – dedi Ilham Álıev.
Eýrazııanyń jańa kólik-logıstıka júıesi quryldy
Qasym-Jomart Toqaev pen Ilham Álıev Sıan qalasyndaǵy Qazaqstan men Qytaıdyń jańa kólik-logıstıka ortalyǵynan shyǵyp, Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵytymen Apsheron stantsııasyna konteınerli blok-poıyzdyń kelýine oraı uıymdastyrylǵan saltanatty sharaǵa telekópir arqyly qatysty. Memleket basshysy saltanatty sharada sóılegen sózinde qazirgideı jahandyq geosaıası turaqsyzdyq jaǵdaıynda Eýrazııanyń jańa kólik-logıstıka júıesi qurylyp jatqanyn atap ótti. Onyń pikirinshe, bul protseste Qazaqstan men Ázerbaıjannyń tyǵyz ári tabysty yntymaqtastyǵy basty ról atqarady. Birlesken kúsh-jigerdiń arqasynda eki eldiń saýda-ekonomıkalyq áleýeti nyǵaıyp keledi.
Prezıdent Ilham Álıev kólik salasy qyzmetkerlerin osy aıtýly oqıǵamen quttyqtady. Sondaı-aq Qazaqstan men Ázerbaıjan yntymaqtastyqtyń kóptegen baǵyty, sonyń ishinde kólik-tranzıt salasyndaǵy yqpaldastyqty nyǵaıtý úshin belsendi jumys istep jatqanyn aıtty.
Sondaı-aq osy kúni Prezıdent Ázerbaıjan Mıllı Májilisiniń tóraǵasy Sagıba Gafarovamen kelissóz júrgizdi. Kelissóz barysynda Memleket basshysy Qazaqstan men Ázerbaıjannyń qarym-qatynasy qarqyndy damyp kele jatqanyn atap ótti. Ázerbaıjan Mıllı Májilisiniń Tóraǵasy parlamentaralyq baılanysty damytýǵa jan-jaqty qoldaý kórsetkeni úshin Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevqa alǵys aıtty.
Ilham Álıevtiń Qazaqstan Prezıdentine erekshe iltıpaty
Búgin Qasym-Jomart Kemelulynyń Ázerbaıjanǵa memlekettik sapary Fızýlı qalasyna jalǵasty. Bul qala 2020 jyldyń 17 qazanynda ekinshi Qarabaq soǵysy barysynda Ázerbaıjan baqylaýyna ótken bolatyn. Memleket basshysyn ushaq trapynan Ilham Álıevtiń ózi kútip aldy. Tipti, kólik róline de ózi otyryp, Qazaqstan Prezıdentin protokolǵa sáıkes belgilengen orynǵa deıin alyp bardy.
Memleket basshysy Ilham Álıevpen birge Fızýlı qalasyndaǵy qıraǵan jerlerdi aralap kórip, shahardy damytýǵa arnalǵan bas josparmen tanysty. Memleket basshylaryna qalany jáne onyń tóńiregindegi aýmaqtardy qaıta qalpyna keltirý úshin qolǵa alynǵan sharalar týraly málimet berildi. Sondaı-aq shahardyń jańa kelbeti: keleshek ákimshilik ortalyqtyń, saıabaqtyń jáne basqa da mańyzdy nysandardyń eskızderi men jobalary kórsetildi. Sondaı-aq Prezıdentter jergilikti halyqpen kezdesip, aldaǵy ýaqytta salynatyn Fızýlı qalalyq Ortalyq aýrýhanasynyń jobasymen tanysty. Shýsha qalasyndaǵy áleýmettik-mádenı jáne basqa da nysandardy aralap kórdi.
Baýyrlastyq nyshany
2022 jyldyń 24 tamyzynda Qazaqstan Prezıdentiniń sheshimimen Fızýlı qalasynda Qurmanǵazy atyndaǵy Balalar shyǵarmashylyǵy ortalyǵynyń irgesi qalanǵan edi. Elderimizdiń dostyǵynyń, baýyrlastyǵynyń jáne ózara qoldaýdyń nyshany sanalatyn bul nysannyń ashylýy búgin eki Memleket basshylarynyń qatysýymen ótti.
«Bul – Qazaqstan halqynyń tartýy. Meniń jeke tapsyrmam boıynsha atalǵan syılyqty jekemenshik BI Group kompanııasy búkil halyqtyń atynan shyn júrekten usynyp otyr. Ortalyq elderimiz arasyndaǵy jan-jaqty baılanystardy nyǵaıtýǵa qyzmet etedi dep oılaımyn. Sizderge tabys pen baq-bereke tileımin. Ázerbaıjannyń osy qasıetti ólkesi qaryshtap damı beretinine senimdimin», – dedi Qazaqstan Prezıdenti Fızýlı jurtshylyǵymen áńgimelesý kezinde.
Prezıdent bul Ortalyqqa Qurmanǵazynyń esimi kezdeısoq berilip otyrmaǵanyn aıtty. Óıtkeni qazaq halqynyń dáýlesker kúıshisiniń baı murasy búkil túrki dúnıesiniń asyl qazynasyna aınaldy.
«Shyn máninde, Qurmanǵazy – qazaq mýzykasynyń alyby. Tipti túrki mádenıetiniń ajyramas bóligi dep aıtýǵa bolady. Qazaqtyń kúı ónerin Qurmanǵazysyz elestetý múmkin emes. Onyń týyndylary óte tegeýrindi ári zamanmen birge jasaı beredi. Sondyqtan onyń áıgili «Saryarqa» kúıin halyq áli kúnge deıin tebirene tyńdaıdy», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Óz kezeginde Ilham Álıev Qasym-Jomart Toqaevqa jáne barsha Qazaqstan halqyna alǵys aıtty.
«Baýyr retinde osyndaı keremet syı jasaǵanyńyz úshin Sizge alǵys aıtqym keledi. Azat etilgen jerlerde Balalar shyǵarmashylyǵy ortalyǵyn salý Sizdiń bastamańyz edi. Osydan bir jarym jyl buryn Ázerbaıjanǵa kelgen kezińizde, atalǵan ortalyqtyń jobasy tanystyrylǵan bolatyn. Ol bir jyl ishinde salyndy jáne búgin resmı túrde ashylyp otyr. Ortalyq qazaq halqynyń uly perzenti Qurmanǵazynyń esimimen ataldy. Keshe aıtqanymyzdaı, bul tek balalardyń shyǵarmashylyǵyn shyńdap qana qoımaı, Qazaqstan men Ázerbaıjannyń dostyǵy men baýyrlastyǵyn aıshyqtaıtyn ortalyq bolady. Biz bul tartýǵa shyn júrekten rızashylyǵymyzdy bildiremiz. Ázerbaıjan halqy muny eshqashan umytpaıdy», – dedi Ilham Álıev.
Osydan keıin eki el basshylary Ortalyqtaǵy jańa kabınetterdi, klastardy, zaldar men shyǵarmashylyq stýdııalaryn aralap kórdi. Memleket basshysy Ortalyq ujymyna Qurmanǵazy dombyrasynyń kóshirmesin, sondaı-aq bilim oshaǵynyń tárbıelenýshilerin tasıtyn avtobýsty syıǵa tartty.
Shýsha sapary
Memleket basshysynyń Ázerbaıjanǵa sapary Shýsha qalasynda jalǵasty. Eki el Prezıdentteri Qarabaq taý jotasynyń baýraıynda ornalasqan qalanyń bas josparymen tanysty. Sodan keıin olar aımaqtyń kórnekti jerlerin, onyń ishinde ortalyq alańdy, «Saatly» meshitin, taý qyratyndaǵy «Djydyr dıýzıý» alańyn, «Bıýl-Bıýl» murajaı-úıin, jalpyulttyq kóshbasshy Geıdar Álıevtiń 100 jyldyǵyna oraı uıymdastyrylǵan fotokórmeni jáne taǵy da basqa tarıhı oryndardy aralap kórdi.
Shýsha shahary ejelden ázerbaıjan mádenıetiniń altyn besigi sanalǵan. Qala zamanynda gúldenip, poezııa, kórkemóner jáne sáýlet óneri damyǵan ortalyq bolǵan. Búginde munda ınfraqurylym salý jáne qalpyna keltirý jumystary qarqyndy júrip jatyr. Qazirdiń ózinde birneshe qonaq úı, mýzeı jáne meshitter boı kótergen. Turǵyn úıler, bilim berý mekemeleri, áleýmettik nysandar, shirkeýler salynyp, jóndelýde. Sonymen qatar túrli sala mamandarynyń qatysýymen nysandardy baǵalaý jáne túgendeý jumystary júrgizilip jatyr.
