Qazaqstan munaı-gaz salasynda metan shyǵaryndylaryn azaıtý sharalaryn kúsheıtýge nıetti
ASTANA. KAZINFORM — QR Energetıka mınıstrligi munaı-gaz sektoryndaǵy metan shyǵaryndylaryn azaıtý máselelerine arnalǵan halyqaralyq semınarǵa qatysty. Іs-shara barysynda vedomstvo ókilderi elimizdegi ulttyq tájirıbemen jáne iske asyrylyp jatqan negizgi bastamalarmen bólisti.
Metan shyǵaryndylaryn azaıtý — klımattyń ózgerýimen qysqa merzimdi kúreste eń tıimdi quraldardyń biri sanalady. Metan shyǵaryndylary óndiristik tizbektiń barlyq kezeńderinde — óndirýden bastap qaıta óńdeý, tasymaldaý jáne saqtaý protsesinde oryn alady.
Munaı-gaz sektory damyǵan el retinde Qazaqstan jahandyq klımattyq maqsattarǵa berik beıildiligin kórsetýde. 2023 jyly elimiz Jahandyq metan bastamasyna (Global Methane Pledge) qosylyp, 2030 jylǵa deıin metan shyǵaryndylaryn 30%-ǵa deıin azaıtýǵa nıetti ekenin rastady.
— Energetıka mınıstrligi halyqaralyq áriptestermen birlesip, normatıvtik-quqyqtyq bazany ázirleý jáne jetildirý boıynsha belsendi jumys júrgizip otyr. Metan shyǵaryndylaryn esepke alý, monıtorıng júrgizý jáne baqylaý boıynsha mindetti talaptar engizildi. Іri munaı-gaz kompanııalary aǵyp ketýlerdi anyqtaý jáne joıý boıynsha zamanaýı tehnologııalardy engizýde: optıkalyq gaz analızatorlary, ushqyshsyz ushý apparattary, spýtnıktik monıtorıng júıeleri. Sondaı-aq jabdyqtar jańartylyp jatyr — jańa kompressorlar men bý tuzaqtaý júıeleri ornatylmaq, — delingen habarlamada.
Ekonomıkalyq yntymaqtastyq jáne damý uıymymen (EYDU) yntymaqtastyq aıasynda 2025–2026 jyldarǵa arnalǵan Іs-sharalar jospary ázirlenip, metan shyǵaryndylaryn azaıtýǵa baǵyttalǵan qadamdar men birlesken jobalar qamtylǵan.
— Fakeldi gaz jaǵý kólemin azaıtýda eleýli ilgerileýshilikke qol jetkizildi. Eger 2006 jyly 3,1 mlrd m³ gaz jaǵylsa, 2024 jyly bul kórsetkish tek 0,3 mlrd m³ qurady. Bul munaı óndirý kóleminiń 59 mlrd m³-ke deıin óskenine qaramastan, 90%-dan astam qysqartýǵa qol jetkizilgenin kórsetedi. Buǵan «Jerasty qoınaýy jáne jer qoınaýyn paıdalaný týraly» zańynda bekitilgen fakeldi jaǵýǵa tyıym jáne gaz óńdeý qýattarynyń belsendi qurylysy sebep boldy, — dep jazdy vedomstvodan.
Qazaqstannyń ulttyq kompanııalary halyqaralyq bastamalarǵa belsendi qatysady. Atap aıtqanda, «QazMunaıGaz» men «QazaqGaz» OGMP 2.0 — munaı-gaz salasyndaǵy metan shyǵaryndylaryn azaıtý jónindegi seriktestikke qosyldy. Bul alańǵa qatysý arqyly kompanııalar ashyqtyqty arttyryp, eseptilik júıesin jetildirip, aǵyp ketýdi joıýǵa arnalǵan tehnologııalyq sheshimderdi engize alady.
Atap aıtqanda, «QazMunaıGaz» norvegııalyq Carbon Limits kompanııasymen birge óz óndiristik aktıvterinde LDAR (metannyń aǵyp ketýin anyqtaý jáne joıý) júıesin engizý boıynsha aýqymdy jobany iske asyrýdy josparlap otyr.
«QazaqGaz» da shyǵaryndylardy azaıtý boıynsha júıeli tásildi ustanyp otyr: turaqty monıtorıng, dıagnostıka, derekterdi jınaý jáne óńdeý. 2025 jyly kompanııa Carbon Limits kompanııasymen ózara yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıyp, MIST arnaıy baǵdarlamalyq qamtamasyz etýin paıdalana otyryp, shyǵaryndylardy túgendeý boıynsha pılottyq jobany iske qosýdy josparlaǵan.
Sonymen qatar, «Karachaganak Petroleým Opereıtıng» (KPO) kompanııasy 2025 jylǵa deıin OGMP «altyn standartyna» qol jetkizýge umtylyp, barlyq shyǵaryndylar kózderi boıynsha zamanaýı monıtorıng júıesi men derekter bazasyn engizip jatyr.
— Metan shyǵaryndylaryn azaıtý — bul tek klımattyq jaýapkershilik máselesi ǵana emes, sonymen birge salany tıimdi jáne tehnologııalyq basqarýdyń elementi. Qazaqstan jahandyq sheshimderdiń bir bólshegi bolýǵa umtylady jáne halyqaralyq yntymaqtastyqty nyǵaıta otyryp, ozyq tájirıbelerdi engizip, munaı-gaz sektorynyń ornyqty damýyn qamtamasyz etedi, dedi QR Energetıka vıtse-mınıstri Baqytjan Іlııas.
Qol jetkizilgen jetistikterge qaramastan, Qazaqstan áli de birqatar qıyndyqtarǵa tap bolýda: tehnologııalyq, ınvestıtsııalyq jáne uıymdastyrýshylyq sıpattaǵy. Osyǵan baılanysty ınnovatsııalyq tehnologııalardy engizip jatqan kompanııalarǵa «jasyl» qarjy men granttarǵa qol jetkizý mańyzdy ról atqarady.
Sondaı-aq elder men sala sarapshylary arasynda bilim jáne ozyq tájirıbelermen turaqty almasý qajet.
Qazaqstan Respýblıkasy Energetıka mınıstrligi tek birlesken kúsh-jiger arqyly metan shyǵaryndylaryn azaıtý boıynsha bıik maqsattarǵa qol jetkizýge jáne anaǵurlym taza ári qaýipsiz energetıkalyq bolashaqty qurýǵa bolatynyna senimdi.
Aıta keteıik, Energetıka mınıstrligi gaz jobalaryn jedeldetýdi kózdep otyr.