Qazaqstan men Japonııa ıadrolyq energetıka salasynda qandaı jobalarmen aınalysady — sarapshy

ASTANA. KAZINFORM — Qazaqstan men Japonııa ıadrolyq saladaǵy seriktestigin keńeıtip, birlesken ǵylymı-tehnıkalyq jobalardy júzege asyryp jatyr. Qazirgi bastamalar men bolashaq josparlar týraly Qazaqstannyń ıadrolyq fızıka ınstıtýtynyń bas dırektory Saıabek Sahıev aıtyp berdi.

Instıtýttaǵy tájirıbelik synaq alańynda joǵary temperatýraly gazben salqyndatylatyn reaktorlarǵa arnalǵan materıaldar naqty jumys jaǵdaıyna jaqyn jaǵdaıda tekseriledi.

Sodan keıin mamandar materıaldardyń qyzmet merzimin, radıatsııalyq tózimdiligin jáne senimdiligin baǵalaıtyn tolyq postreaktorlyq zertteýlerdi júrgizedi.

Bul jumys tórtinshi býyndaǵy reaktorlardyń qaýipsizdigin jáne ekonomıkalyq tıimdiligin arttyrýǵa múmkindik beredi.

— Sońǵy 15 jyldan astam ýaqyt boıy Japonııa úkimetiniń qarjylandyrýymen Halyqaralyq ǵylymı-tehnıkalyq ortalyq jobalary aıasynda Japonııa atom energııasy agenttigimen birlesken ǵylymı-zertteý jumystary turaqty túrde júrgizilip keledi, — dep atap ótti Saıabek Sahıev.

19 jeltoqsanda Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń resmı sapary aıasynda Tokıoda Qazaqstan ıadrolyq fızıka ınstıtýty men japondyq Marubeni Utility Services kompanııasy arasynda kelisimshartqa qol qoıyldy. Taraptar VVR-K zertteý reaktorynda joǵary temperatýraly gazben salqyndatylatyn reaktor otynyn aýysymdy rejımde synaý úshin tehnıkalyq-ekonomıkalyq zertteý júrgizýge ýaǵdalasty.

Instıtýttyń habarlaýynsha, qol qoıylǵan kelisimshart — 2026 jyly qol jetkizýdi josparlap otyrǵan uzaqmerzimdi kelisimge jetýdiń alǵashqy qadamy.

Instıtýttyń japondyq tarappen birlesip júzege asyryp jatqan ekinshi baǵyty — basqarylatyn termoıadrolyq sıntezdi damytý. Osylaısha birneshe jyl buryn Japonııanyń Kvanttyq jáne radıologııalyq ǵylymdar men tehnologııalar ulttyq ınstıtýtymen belsendi yntymaqtastyq bastaldy.

— Búginde ınstıtýtta VVR-K reaktory negizinde termoıadrolyq reaktordyń qatty blanket materıalynan gaz bóliný protsesteri ártúrli temperatýrada jáne jeldetý gazynyń quramyna baılanysty neıtron sáýlelenýi jaǵdaıynda zerttelip jatyr. Bul jumys basqarylatyn termoıadrolyq sıntezdi damytýdy jedeldetýge arnalǵan keshendi tásil aıasynda júrgizilýde. Bolashaqta osy baǵyttaǵy yntymaqtastyqty keńeıtý josparlanyp otyr, — dedi Saıabek Sahıev.

Sarapshynyń sózinshe, keler jyly ınstıtýttyń Japonııa uıymdarymen yntymaqtastyǵy keńeıtiledi. Munda eki japon ýnıversıtetimen — Termoıadrolyq ǵylymdar ulttyq ınstıtýty (NIFS) jáne Ibarakı ýnıversıtetimen (IU) yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıý sóz bolyp otyr.

— NIFS-pen termoıadrolyq reaktor blanketiniń perspektıvalyq materıaly boıynsha zertteýler bastalmaq jáne ınstıtýt pen NIFS arasyndaǵy alǵashqy ǵylymı tapsyrma boıynsha kelisim bar. Ibarakı ýnıversıtetimen ıadrolyq reaktorlarǵa arnalǵan neıtrondy shaǵyldyratyn perspektıvalyq materıaldardy ázirleý jáne zertteý josparlanýda, — dep túsindirdi sarapshy.

Mundaı yntymaqtastyq qazaqstandyq ónerkásip ókilderi, sonyń ishinde Óskemendegi Úlbi metallýrgııa zaýytynyń qatysýymen úshjaqty formatqa deıin keńeıýi múmkin.

— Ǵylym men tehnologııa salasynda jetekshi elderdiń biri sanalatyn Japonııamen birlesip jumys isteý Qazaqstanǵa ǵylymı-tehnıkalyq deńgeıin kóterýge, ınnovatsııalyq zertteýlerge qatysýǵa, halyqaralyq jýrnaldarda birlesken maqalalar jarııalaýǵa jáne kúrdeli ǵylymı jobalarda senimdi seriktes retindegi bedelin nyǵaıtýǵa múmkindik beredi, — dep atap ótti Saıabek Sahıev.

Aıta keteıik, Japonııa Qazaqstanmen yntymaqtastyqqa strategııalyq mańyz beredi.

Ekonomıkalyq jáne gýmanıtarlyq áriptestiktiń damýy týraly myna materıaldan oqyńyz.