Qazaqstan men Ózbekstan: Strategııalyq seriktestik pen odaqtastyqty nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan qadam

TAShKENT. KAZINFORM — Búginde Qazaqstan men Ózbekstan básekelestikke emes, seriktestik pen birlesken damýǵa negizdelgen odaqtastyqtyń jarqyn úlgisin kórsetip jatyr. Mundaı pikirdi Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń Tashkentke memlekettik sapary qarsańynda Kazinform tilshisine suhbat bergen Ózbekstan Strategııalyq jáne óńiraralyq zertteýler ınstıtýtynyń jetekshi ǵylymı qyzmetkeri Bekzod Normatov bildirdi. 

Sarapshynyń pikirinshe, bul sapar odaqtastyq qarym-qatynasty nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan mańyzdy qadam sanalady jáne ol qazaq-ózbek áriptestiginiń jańa kezeńge ótkenin dáleldeıdi.

— Keıingi jyldary resmı Astana men Tashkent ózara is-qımyldyń syndarly úlgisin kórsete otyryp, ekijaqty baılanystardy buryn-sondy bolmaǵan joǵary deńgeıge shyǵardy. Úkimetaralyq, parlamentaralyq, vedomstvoaralyq jáne óńiraralyq dárejedegi jan-jaqty saıası dıalog qos eldiń yntymaqtastyǵyna jańasha reńk pen strategııalyq baǵyt berdi, — dedi Bekzod Normatov.

Sarapshy atap ótkendeı, 1997 jyldan bastap Qazaqstan men Ózbekstan arasynda ekonomıkalyq, ınvestıtsııalyq jáne gýmanıtarlyq jobalardy úılestirýmen aınalysatyn úkimetaralyq komıssııa jumys isteıdi.

— 2019 jyldan bastap úkimetaralyq komıssııa sheńberindegi ózara is-qımyl jańa kezeńge ótti. Endi komıssııany eki eldiń premer-mınıstrleri basqarady. Onyń jumysyna jańasha reńk berildi. Tıisinshe, komıssııa ózekti máselelerdi jedel sheship, eki el arasyndaǵy ýaǵdalastyqtardyń sapaly oryndalýyn jiti baqylap otyrady, — deıdi Bekzod Normatov.

Parlamentaralyq baılanystar da yntymaqtastyqtyń basym baǵyty sanalady. Bul rette 2022 jyly aqpanda eki el depýtattarynyń keńesi qurylyp, bıyl mamyrda Astanada onyń ekinshi otyrysy ótti.

— Keńestiń qyzmeti zań shyǵarýshy organdar arasyndaǵy turaqty saıası dıalogty saqtaýmen qatar, qol jetkizilgen ýaǵdalastyqtar men birlesken jobalardy iske asyrý jolynda parlamenttik baqylaýdy qamtamasyz etýge múmkindik beredi. Osynyń nátıjesinde eki eldiń depýtattary zańnamany úılestirý máselesin talqylap, quqyqtyq retteý salasynda tájirıbe almasyp, ekijaqty yntymaqtastyqtyń normatıvtik bazasyn jetildirýmen aınalysyp jatyr, — deıdi Strategııalyq jáne óńiraralyq zertteýler ınstıtýtynyń jetekshi ǵylymı qyzmetkeri.

Bekzod Normatovtyń paıymynsha, Qazaqstan men Ózbekstan kóshbasshylary jahandyq jáne óńirlik saıasat máseleleri boıynsha bir-birine únemi qoldaý kórsetedi. Sondaı-aq, aımaqtyq ıntegratsııany ilgeriletýge, «Ortalyq Azııa +» formaty men Konsýltatıvtik kezdesýler sheńberinde ortaq ustanymǵa uıyp, ózara is-qımyldy úılestirýge umtylyp keledi.

— Astana men Tashkent arasyndaǵy birlesken is-qımyl óńirlik turaqtylyqqa, qaýipsizdikke oń áser etedi. Bizdiń seriktestigimiz tek ulttyq múddeni emes, sonymen qatar Ortalyq Azııanyń elderiniń ortaq ıgiligin basty nazarǵa alady, — dep toqtaldy sarapshy.

Ekonomıkalyq seriktestik — qazaq-ózbek baılanystarynyń ózegi. Keıingi jyldary bul baǵyttaǵy birlesken jobalar ózara saýda aınalymynyń ósýine, ınvestıtsııa kóleminiń artýyna yqpal etti.

— 2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha bizdiń elderimiz arasyndaǵy taýar aınalymy 4,27 mlrd dollardan asty. 2016 jylmen salystyrǵanda 2,5 ese ósim baıqaldy. Bıyl 9 aı ishinde ózara alys-beris 3,5 mlrd dollarǵa jetip, 2024 jyldyń sáıkes kezeńine qaraǵanda 15,5%-ǵa ulǵaıdy. Qazaqstan Ózbekstannyń eń iri saýda seriktesteriniń úshtigine kiredi. Bul rette 2030 jylǵa qaraı taýar aınalymyn 10 mlrd dollarǵa jetkizý maqsaty qoıyldy, — dedi Bekzod Normatov.

Sondaı-aq, ınvestıtsııalyq yntymaqtastyq belsendi damyp keledi. Qazirgi ýaqytta Qazaqstan men Ózbekstan aýmaǵynda 6 myńnan astam birlesken kásiporyn tabysty jumys istep tur.

— Keltirilgen ár derektiń, sannyń artynda naqty óndiris, jańa jumys oryndary, jańartylǵan zaýyttar, jandanǵan naryq pen bıznes toptardyń ıntegratsııasy jatyr. Investıtsııa, ónerkásip, aýyl sharýashylyǵy, energetıka, farmatsevtıka, qurylys jáne basqa da salalardaǵy kooperatsııa nyǵaıyp keledi. Qos memlekettiń ekonomıkalyq baılanystaryn tereńdetýge eleýli úles qosyp kele jatqan birqatar birlesken óndiristik joba bar. Olardyń qatarynda Qostanaıdaǵy «Chevrolet» kólikterin qurastyratyn zaýyt, Túrkistandaǵy tigin fabrıkasy men Shymkenttegi toqyma kásipornyn erekshe atap ótken oryndy, — dep pikir qosty sarapshy.

Osy yqpaldastyqqa serpin beretin mańyzdy jobanyń biri — qazaq-ózbek shekarasyndaǵy «Ortalyq Azııa» halyqaralyq ónerkásiptik kooperatsııa ortalyǵy. Búginde onyń qurylysy qarqyndy júrip jatyr. Keshen 100 gektar aýmaqty qamtyp jatyr. Onyń 50 gektary Qazaqstan aýmaǵynda bolsa, qalǵany Ózbekstan tarapynda ornalasqan.

— Ortalyqty qurý Ózbekstan men Qazaqstan arasyndaǵy ekonomıkalyq áriptestikti nyǵaıtýǵa aıryqsha serpin bereri sózsiz. Buǵan qosa, ol Ortalyq Azııadaǵy ónerkásiptik ıntegratsııany odan ári ilgeriletýge múmkindik beredi, — deıdi Bekzod Normatov.

Ózbekstan men Qazaqstan búginde kólik dálizderin birlese damytýǵa asa den qoıady. Osy oraıda, «Qyzylorda-Úshqudyq» tasjolyn salý jáne Tashkent oblysynda logıstıkalyq hab qurý boıynsha jobalar iske asyrylyp jatyr. Sarapshynyń baǵalaýynsha, bul bastamalar óńirler arasyndaǵy júk tasymalyn edáýir jedeldetýge múmkindik beredi.

Bekzod Normatov eki memleket arasyndaǵy mádenı-gýmanıtarlyq baılanystarǵa da erekshe toqtaldy. Ol keltirgen derekterge saı, týrıster sany artyp, óńirlerge jańa áýe reısteri ashylyp jatyr.

— Bıyl 8 aıda Ózbekstanǵa 1,8 mln qazaqstandyq saıahattap kelgen, bul ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 40%-ǵa kóp. Sonymen qatar, Qazaqstanǵa 956 myń ózbekstandyq saparlady. Óz kezeginde bul kórsetkish 2024 jylǵa qaraǵanda 1,5 ese artyq. «Tashkent-Almaty» jáne «Tashkent-Astana» baǵytynda ushaqtar aptasyna 50 reıske deıin oryndap jatyr. Bul rekordtyq jıilik. Sondaı-aq Tashkent, Túrkistan jáne Almatyny baılanystyratyn jańa temirjol týrlary iske qosyldy, — dep málim etti Ózbekstan Strategııalyq jáne óńiraralyq zertteýler ınstıtýtynyń jetekshi ǵylymı qyzmetkeri.

Onyń sózinshe, damyǵan Ortalyq Azııanyń keleshek keńistigin qalyptastyrý jolynda Qazaqstan men Ózbekstannyń ıelener orny erekshe. Tıisinshe, alǵa jyljýdy júıeli jalǵastyrý maqsatynda birlesken kúsh-jiger qajet.

— Búginde Ózbekstan men Qazaqstan básekelestikke jol bermeıtin, tek seriktestik pen birlesken damýǵa negizdelgen odaqtastyqtyń jarqyn úlgisin kórsetip jatyr. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń Ózbekstanǵa sapary tek dıplomatııalyq oqıǵa emes, ol eki memlekettiń ortaq bolashaq qurýdaǵy strategııalyq tańdaýyn aıqyndaıdy. Al biz aıtyp otyrǵan keleshektiń negizinde turaqtylyq, tatý kórshilik jáne órkendeý jatyr, — dep túıindedi Bekzod Normatov.

Eske salaıyq, 14-15 qarasha kúnderi Qasym-Jomart Toqaev Ózbekstan Prezıdenti Shavkat Mırzıeevtiń shaqyrýymen Tashkentke memlekettik saparmen barady. Josparǵa saı, memleket basshylary shaǵyn jáne keńeıtilgen quramda kelissóz júrgizedi, sondaı-aq prezıdentterdiń tóraǵalyǵymen Qazaqstan-Ózbekstan Joǵary memleketaralyq keńesiniń ekinshi otyrysy ótedi.

Al 16 qarashada Prezıdent Tashkentte ótetin Ortalyq Azııa jáne Ázerbaıjan memleketteri basshylarynyń VII Konsýltatıvtik kezdesýine qatysady.