Qazaqstan-Qytaı shekarasyndaǵy «keptelis»: Qarjy mınıstrligi túsinikteme berdi

ASTANA. KAZINFORM – Tasymaldaýshylar Qytaımen shekarany kesip ótý úshin elektrondy kezekti alý múmkin emes dep shaǵymdanýda. «Dostyq-Avto» jáne «Nur Joly» eń tanymal ótkizý pýnktterindegi «CarGoRuqsat» elektrondyq brondaý servısinde kezek 2-3 apta aldynda bos emes. Tasymaldaýshy kompanııalar memorgandarǵa elektrondyq brondy aldyn ala berýdi úsh kúnnen keıingi kúnderge toqtata turý týraly ótinishpen júgindi. Búginde brondaý bir aı buryn qol jetimdi. Bul týraly 

QR QM MKK baspasóz qyzmeti málim etti.

Ótinish berýshi avtorlardyń derekteri boıynsha, bilmesten nemese «múmkin bolǵan jaǵdaıda» bos slottardyń kópshilik bóligin reseılik tasymaldaýshylar brondaıdy, alaıda keıinirek olar óz kezeginen bas tartady, nátıjesinde pýnkt «bos» bolady, al adal tasymaldaýshylar birneshe apta kútýge májbúr.

Budan basqa, óz ótinishterinde avtorlar «CarGoRuqsat» servısin tehnıkalyq qoldaý jedelhat-chattarynda bosatylǵan kezekter 100 nemese odan da kóp AQSh dollaryna qaıta satylady dep málimdeıdi. Bul rette robot-baǵdarlamalar (bottar) qoldanylady, olar birneshe sekýnd ishinde bosatylǵan kezekti alýǵa úlgiredi.

QR Qarjy mınıstrliginiń Memlekettik kirister komıtetinde jaǵdaı boıynsha keńeıtilgen túsinikteme berildi.

«Memlekettik shekarada elektrondyq kezek júıesin engizý rásimderdiń ashyqtyǵy men júk tasymalyn josparlaýmen baılanysty kóptegen máselelerdi sheshýge múmkindik berdi. Jańashyldyq kútý ýaqytyn edáýir qysqartty jáne tasymaldaýshylarǵa óz baǵyttaryn tıimdi josparlaýǵa múmkindik berdi, bul eldiń júk aınalymy men tranzıttik múmkindikterine oń áser etti. Alaıda, qol jetkizilgen jetistikterge qaramastan, jeke adamdar júıeni buzýǵa tyrysatyn jaǵdaılar bar. Olar belgilengen erejelerdi aınalyp ótý jáne qurylǵan protsesterdi buzý úshin ártúrli ádisterdi paıdalanady, muny zańsyz tabys tabý múmkindigi retinde kóredi. Nátıjesinde shekarada jasandy túrde jasalǵan dúrbeleń tasymaldaý qunynyń artýyna jáne kóleńkeli aınalymnyń qalyptasýyna ákeledi. Bul protsester kólik qyzmetteriniń qunyna teris áser etedi jáne tasymaldaýshylar arasyndaǵy adal básekelestikke jol bermeıdi», — delingen habarlamada.

Osyǵan baılanysty bizder qaýipsizdik sharalaryn kúsheıtý jáne buzýshylyqtar úshin qatań sharalardy qoldaný arqyly júıeni jetildirýdi jalǵastyramyz. Protsestiń barlyq qatysýshylaryn erejelerdi saqtaýǵa jáne shekaradaǵy ınfraqurylymdy odan ári jaqsartýǵa jáne damytýǵa yqpal etýge shaqyramyz.

MKK-da robot-baǵdarlamalardy paıdalana otyryp, brondy jappaı brondaý jáne keıinnen qaıta satý shemasyn QR Qarjy mınıstrliginiń «Aqparattyq-esepke alý ortalyǵy» AQ tulǵasynda elektrondyq kezekti tirkeýshiniń ózi jáne servısti ázirleýshi anyqtaǵanyn atap ótti. Buzýshylyqtar men qaıta satý faktileri týraly resmı habarlama BAQ-qa jiberildi. Máseleni júıeli túrde sheshý jáne sańylaýdy jabý úshin qadamdar jasaldy — endi bron bosatylady, «erkin» tiziliminde paıda bolmaıdy. ıAǵnı, avtomobıl ótkizý pýnktine kelmeýi múmkin, biraq onyń kezegi «janyp ketedi», bul brondaýdyń «qaıtalama naryǵyn» múmkin emes etedi. Ol buryn random (kezdeısoq) tártipte bosatylǵan.

«Biz bul ótkizý pýnktteriniń ýaqytsha „toqtap qalýyna“ ákeletinin jol berdik. Kezekke turǵysy keletinder kóp bolýyna qaramastan. Bul kezeńnen de ótý kerek. Jańashyldyqtyń áserin dál qazir kútýge bolmaıdy. Búginde bir aıdan astam ýaqyt buryn adal emes paıdalanýshylar basyp alǵan kezekter áli de „órtenip jatyr“. Mundaı paıdalanýshylardyń eki ondyǵy servıspen buǵattalǵan bolatyn. Naryq qatysýshylary kezekti, tipti bottardy paıdalana otyryp, negizinde qaıta satý joq ekenin jáne múmkin bolmaıtynyn túsinýi úshin ýaqyt qajet», — dep túsindirdi Qarjy mınıstrliginiń Memlekettik kirister komıteti.

Búginde aıyppul sanktsııalaryn engizý — jol júrmegeni úshin aqshany ustap qalý máselesi zerttelýde. Máselen, eger tasymaldaýshy bir aı ishinde úsh ret brondaǵan bolsa, biraq ótkizý pýnktine kelmese, onda respýblıkalyq bıýdjettiń kirisine erikti ótemaqy retinde onyń ámııanynan tıisti ótkizý pýnktiniń bos turǵany úshin 100 AEK mólsherindegi soma esepten shyǵarylady.

«Jolda kez-kelgen jaǵdaılar bolady: júrgizýshi aýyryp qalýy múmkin, tartqysh synýy múmkin, aýa-raıy nasharlaıdy jáne t. b. Sondyqtan aıyppulsyz brondy qaıtaryp alý múmkindigin qaldyrý qajet. Degenmen, aıyppuldar naryq qatysýshylaryn tártipke keltiredi. Ázirge bul biz qatysýshylarmen qarastyratyn jáne talqylaıtyn usynys. Jalpy, biz qatysýshylardyń usynystaryn belsendi túrde zertteımiz jáne ońtaıly sheshimderdi tabýǵa tyrysamyz. Saýalnama kórsetkendeı, kóptegen tasymaldaýshylar eski kezdeısoq bosatý shemasyn „bas tartý bronymen“ qaıtarǵysy keledi. Biraq bul shemaǵa oralý ár túrli qorǵanysty aınalyp ótetin zamanaýı bottary bar qaıta saıýshylardyń qolynda bolady. Sondyqtan biz qaıta satýdy boldyrmaıtyn sheshim izdep jatyrmyz», — dep atap ótti «Aqparattyq-esepteý ortalyǵy» AQ.

«Tiri kezekke» oralý QHR-daǵy eń problemalyq baǵytta da problemany sheshý emes, dep sanaıdy MKK sarapshylary. Munda atyshýly «adam faktory» bar eski sybaılas jemqorlyq shemalary qabyldanbaıdy jáne qaıtadan jasalmaıdy.

Budan basqa, tsıfrlyq sheshimderdi engizýge qaramastan, fızıkalyq turǵydan pýnktterdiń ótkizý qabileti shekteýli. Pýnktterdiń jumys ýaqytyn ulǵaıtý jáne tsıfrlandyrý esebinen Qazaqstan-Qytaı shekarasynda ótkizý qabileti sońǵy eki jylda birneshe ese ósti. Máselen, mysalǵa, eger 2023 jylǵy qańtarda «Nur Jolyn» kúnine 70-ke jýyq kólik quraly kesip ótse, búginde 600 jáne odan da kóp kólik ótip tur. Sondyqtan, Qytaımen shekarada ótkizý qabilettiligin arttyrý týraly aıtatyn bolsaq, ótkizý pýnktteriniń qýatyn fızıkalyq arttyrý jáne olardyń ınfraqurylymyn keńeıtý týraly aıtý qajet.

Tasymaldaýshylar óz ótinishterinde sondaı-aq naryqqa qatysýshylardyń derbes derekterin qorǵaý máselelerin de kóteredi. Bul úshin «AEO» AQ-da olar ornalasqan barlyq servıster men platformalar tehnıkalyq synaqtardan jáne aqparattyq qaýipsizdikke attestattaýdan ótetinine sendirdi. Mundaı synaqtardy QR Tsıfrlyq damý jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrliginiń Aqparattyq qaýipsizdik komıteti júrgizdi. Aǵymdaǵy, 2024 jyly júıeni kezekti qaıta attestattaýdy QR UQK «Memlekettik tehnıkalyq qyzmeti» sátti ótkizdi. Sondyqtan, brondaý qyzmetin paıdalanýshylar derekterdiń saqtalýyna alańdamasa da bolady.

Elektrondyq kezek alǵash ret 2022 jylǵy qarashada QHR shekarasynda pılottyq rejımde engizildi. Sol sátten bastap elektrondyq brondaý servısi memlekettik shekaranyń barlyq perımetri boıynsha barlyq jerde engizilýde. Joba boıynsha elektrondyq servıske tolyq kóshý 2024 jyldyń sońyna deıin aıaqtalady. 9 qazandaǵy jaǵdaı boıynsha «CarGoRuqsat» elektrondyq servısin engizilýimen syrtqy ekonomıkalyq qyzmetke qatysýshylar bıýdjetke 2 mlrd teńgeden astam aqsha tóledi. Bul rette servıs arqyly 940 myń brondaý jasaldy.