Qazaqstan geologııasyn jańǵyrtatyn hab iske qosyldy
JEZQAZǴAN. KAZINFORM – Jezqazǵanda álemdik deńgeıdegi alǵashqy geologııalyq klaster ashylyp, barlaý salasynyń bilim, ǵylym jáne óndirisin bir alańǵa biriktirdi. Joba Qazaqstan geologııasyn tsıfrlandyrýǵa jáne halyqaralyq standartqa jaqyndatýǵa baǵyttalǵan.
Jezqazǵanda halyqaralyq talaptarǵa saı alǵashqy Geologııalyq klaster resmı túrde jumysyn bastady. Bul – geologııalyq barlaýdyń negizgi úderisterin bir jerde shoǵyrlandyryp, taldaýdy jedel júrgizýge múmkindik beretin álemdegi sanaýly ortalyqtardyń biri. Mundaǵy zamanaýı tehnıkalyq jabdyq álemde nebary jeti jerde ǵana qoldanylady, al joba Ortalyq Azııadaǵy eń iri jáne alǵashqy geoklaster mártebesine ıe.
Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev geologııany ulttyq ekonomıkanyń ósýin qamtamasyz etetin strategııalyq sala retinde birneshe ret atap ótken. Memleket basshysy ken óndirý sektoryn basqarý júıesin jańǵyrtýdy jáne elimizdiń geologııalyq-geofızıkalyq zerttelýin arttyrýdy tapsyrǵan. Jezqazǵandaǵy jańa geoklaster osy baǵyttaǵy basymdyqtardy júzege asyryp, barlaý isin jańǵyrtýdyń praktıkalyq bazasyn nyǵaıtady.
Qazaqstanda buǵan deıin bolmaǵan mundaı aýqymdy jobanyń artyqshylyǵy – zerthanalyq keshen men oqý ortalyǵynyń bir alańda ornalasýy. Bul geologııalyq aqparatty jedel jınap, barlaý kezinde dereý sheshim qabyldaýǵa múmkindik beredi. «Qazaqmys korporatsııasy» JShS geoklasterge shamamen 11 mlrd teńge kóleminde ınvestıtsııa quıyp, qurylysty Tansu Construction kompanııasy júzege asyrdy. Alańda 200-den astam jańa jumys orny ashyldy, al basqarý «Kazakhmys Barlau» JShS-ǵa júkteldi.
Klaster quramynda elimizdegi eń úlken kern saqtaý qoımasy bar. Onyń 200 myń qýma metrge deıingi syıymdylyǵy bastapqy geologııalyq derekterdiń ulttyq muraǵatyn qurýǵa jáne barlaý jumystarynyń táýekelin azaıtýǵa jaǵdaı jasaıdy. Al zerthanalyq blok ALS kompanııasymen birlesip jasalyp, geohımııalyq taldaýlardyń halyqaralyq standartqa tolyq sáıkestigin qamtamasyz etedi.
Geoklasterde uńǵymalyq kerndi avtomatty skanerleıtin nemistiń Ancorelog júıesi jáne LithoLens jasandy ıntellekt platformasy qoldanylyp, taldaý jyldamdyǵyn bir aýysymda 60-ten 240 metrge deıin arttyrady. Mundaı keshendi tehnologııalar ken oryndaryn boljaý modelderin jedel qurýǵa jáne alynatyn derekterdiń sapasyn aıtarlyqtaı jaqsartýǵa múmkindik beredi.
«Biz Qazaqstan geologııasyn dálirek ári tehnologııalyq turǵydan ozyq deńgeıge kóteretin ınfraqurylym ashyp otyrmyz. Bastapqy derekterdi saqtaý, zerthanalyq taldaý, tsıfrlyq óńdeý jáne mamandardy oqytý – bári bir jerde. Bul – mıneraldyq-shıkizat bazasyn turaqty damytýǵa qyzmet etetin jańa sapaly kezeń», – dedi «Qazaqmys korporatsııasy» JShS Basqarma tóraǵasy Nurahmet Nýrıev.
Ashylý rásimine Májilis depýtattary da qatysty. Ekologııa jáne tabıǵat paıdalaný komıtetiniń tóraǵasy Edil Jańbyrshın elimizde geologııalyq klasterlerdi damytýǵa qajetti zańnamalyq baza qalyptasyp jatqanyn atap ótti. Onyń aıtýynsha, qabyldanyp jatqan ózgerister ulttyq ekonomıkany ilgeriletýge jáne azamattardyń ál-aýqatyn arttyrýǵa baǵyttalǵan.
Memleket basshysynyń tapsyrmasymen «Jer qoınaýy jáne jer qoınaýyn paıdalaný týraly» kodekske ózgerister engizilip jatyr. Osy aptada Májilis tıisti zańdy ekinshi oqylymda qabyldap, Senatqa jiberdi. Negizgi maqsat – ındýstrııalyq sektordyń ınvestıtsııalyq tartymdylyǵyn arttyrý jáne otandyq geologııany jandandyrý.
Jańartylǵan normalar qatty paıdaly qazbalardy qaıta óńdeý týraly kelisimderdegi ınvestıtsııa kólemin keńeıtedi. Sonymen birge, qol qoıý bonýsynyń keminde 50 paıyzy jer qoınaýy qorynyń jaı-kúıin zertteýge baǵyttalmaq. Investorlar úshin ortalyqtandyrylǵan biryńǵaı platforma jasaqtalyp, barlyq qajetti rásim sol arqyly júrgiziledi.
– Jańa normalar ınvestorlarǵa jaǵdaı jasap, ashyqtyq pen básekelestikti arttyrady. Bul Jezqazǵandaǵy geologııalyq klaster tárizdi jobalardyń damýyna eleýli serpin beredi. Tutastaı alǵanda, osy ózgerister el ekonomıkasyn nyǵaıtýǵa jáne halyqtyń turmysyn jaqsartýǵa yqpal etedi, – dedi Edil Jańbyrshın.
Klaster bazasynda Colorado School of Mines-pen birlesken geofızıkalyq zerthana da iske qosyldy. Ol álemdik óndirýshilerdiń eń ozyq qural-jabdyǵymen jabdyqtalyp, tehnıkalyq qyzmet kórsetýdi «Qazaq Geophysics» mamandary júzege asyrady. Zerthana geofızıka, aspap jasaý jáne robototehnıka baǵytynda bilikti kadrlar daıarlaýǵa múmkindik beredi.
Dıspetcherlik ortalyq «Kazakhmys Barlau» JShS barlaý protsesin naqty ýaqyt rejıminde baqylap, kólik pen burǵylaý qondyrǵylarynan bastap analıtıkalyq kórsetkishterge deıingi barlyq jumysty úılestiredi. Sonymen birge, klasterdegi oqý-ádistemelik blok mamandardy daıarlaý jáne qaıta daıarlaýǵa arnalǵan. Ol bolashaq Ulytaý ýnıversıtetiniń baǵdarlamalarymen biriktirilip, túlekterge birden úsh dıplom – Colorado School of Mines fılıalynyń, Satbayev University jáne ýnıversıtettiń óz dıplomyn alýǵa múmkindik beredi. Klaster aýmaǵynda murajaı da ashylǵan.
Jańa geoklaster Jezqazǵannyń ǵylymı-tehnıkalyq áleýetin kúsheıtip, jańa jumys oryndaryn ashýǵa, óńirdiń óndiristik múmkindigin arttyrýǵa, al Qazaqstan geologııasyn halyqaralyq deńgeıge shyǵarýǵa jol ashady.