Qazaqstan ekonomıkasynyń damý deńgeıin joǵary baǵalaımyn - japonııalyq ǵalym
Qazaqstan Prezıdentiniń jýyrda ǵana jarııa etken «Qazaqstandyqtardyń ál-aýqatynyń ósýi: tabys pen turmys sapasyn arttyrý» atty Joldaýyna qatysty pikir bildirgen ǵalym aldymen ótken jyly elimizde tabysty ótken «EKSPO-2017» kórmesi týraly oıymen bólisti.
«Basqa elderdiń mysalyn alatyn bolsaq, EKSPO eldiń tanymdylyǵyn joǵarylatyp, xalyqaralyq qaýymdastyq aldyndaǵy rolin nyǵaıtady. Joldaýǵa sáıkes, sońǵy 20 jylda Qazaqstan ekonomıkasyna tartylǵan sheteldik ınvestıtsııa kólemi 300 mlrd. AQSh dollaryna jetip, ol budan keıin de odan ári ósýi tıis. Dúnıejúilik banktiń bıznes júrgizý jeńildigi reıtıngisi boıynsha Qazaqstan 190 memlekettiń ishinde 36-shy orynǵa kóterilip otyr. Osy rette Qazaqstannyń álemdik ekonomıkadaǵy damý deńgeıin joǵary baǵalaımyn. El ekonomıkasynyń osy qarqynmen damýy Qazaqstandy 2050 jyly 30 damyǵan elderdiń qataryna kirýine úlken serpilis beretini sózsiz»,-deıdi professor.
Onyń aıtýynsha, ekonomıkanyń damýy xalyq tabysynyń ósýine tikeleı áser etedi. Joldaýdyń 1-shi bólimin xalyq tabysynyń ósýine arnaý - bul másele Prezıdent úshin asa mańyzdy mindetterdiń biri ekenin kórsetip otyr. Kelesi jyldan bastap eń tómengi jalaqynyń 1,5 esege arttyrý týraly tapsyrmasy, ıaǵnı 28 000 teńgeden 42 000 teńgege ósýi, Qazaqstan úshin tıimdi bolady.
«Joldaýdyń 2-shi bóliminde xalyqtyń turmys sapasyn arttyrý máselesine mán berilip otyr. Meniń basa nazar aýdaratynym - aldaǵy 5 jyldyń ishinde bilim, ǵylym jáne densaýlyq salalarynyń ishki jalpy ónimdegi (JІÓ) úlesin 10%-ǵa arttyrý bolyp tabylady. Bilim jáne densaýlyq saqtaý salalary adam ómiriniń negizi. Bul mindet júzege asyrylǵan jaǵdaıda, Qazaqstan xalqynyń ál-aýqaty odan ári joǵarlaıdy. Sonymen qatar, mektepke deıingi bilim sapasyn arttyrý baǵytyna da nazar aýdarǵym kelip otyr. Qazirgi ýaqytta Japonııada balalardy balabaqshalarǵa ornalastyrý máselesi kúrdeli. Osy rette, orta mektepke deıingi bilim berýdiń Qazaqstan úshin mańyzdylyǵy meniń qyzyǵýshylyǵymdy týǵyzady. Men ýnıversıtette dáris berip júrgendikten, Joldaýdaǵy joǵary bilim berý standarttaryn joǵarylatý tapsyrmasy jeke ózim úshin eń qyzyǵýshylyq týdyrǵan eń basty másele boldy»,-dep qosty ǵalym.
Ol sózinde Joldaýdyń 3-shi bólimi ómir súrýge qolaıly orta qalyptastyrýǵa arnalyp otyrǵandyǵyn aıtady. Álemdik JІÓ-niń 70%-yn iri qalalar berip otyrǵandyqtan, qazirgi ýaqyttaǵy iri qalalardyń máselesi basty mindetterdiń biri bolyp tabylady. Astana jáne Almaty qalalary JІÓ-niń 30%-yn beredi, alaıda bul qalalardaǵy ınfraqurylym osy qalalardyń damý qarqynyna saı kelmeıdi. Osyǵan oraı, «Nurly jol» ınfraqurylymdyq baǵdarlamasynyń áleýetin paıdalaný asa mańyzdy.
Joldaýdyń 4-shi bólimi turǵyndar qajettiligine beıimdelgen memlekettik apparatqa arnalyp, bul baǵytta máseleler memlekettik organdardyń xalyq suranysyna saı bolýy jáne memlekettik qyzmet sapasyn arttyrý arqyly júrgizilýi tıis. Osy rette, 3-shi tarmaqtaǵy sybaılastyq jemqorlyqpen kúres asa mańyzdy. Ókinishti jaıt, qazirgi ýaqytta Qazaqstanda paraqorlyq, memleketke adal bolmaý sııaqty máseleler bar. Xalyqtyń senimine ıe bolatyn memlekettik apparat jáne memlekettik qyzmetker bolý úshin jemqorlyqpen kúres jalǵasyn tabýy tıis. Joldaýda atap ótilgendeı, 2019 jyldan bastap memlekettik qyzmet túrleriniń 80%-y, 2020 jyldan bastap 90%-y elektrondy formatqa kóshirilýi jemqorlyqpen kúres jolyndaǵy tıimdi sharalardyń birine aınalý múmkin.
Joldaýdyń 5-shi bólimi syrtqy saıasatqa arnalyp otyr. Eýrazııa qurlyǵynyń ortasynda ornalasyp, strategııalyq mańyzǵa ıe bolyp otyrǵan Qazaqstan úshin zamanyna sáıkes syrtqy saıasat júrgizý úlken mindetterdiń biri.
«Joldaýda Reseımen, Eýropa elderimen, Ortalyq Azııa, AQSh memleketterimen qarym-qatynastardyń mańyzdylyǵy atalap otyrǵanymen, men úshin Qytaıdyń «Bir beldeý, bir jol» ekonomıkalyq baǵdarlamasy aıasyndaǵy Qazaqstannyń roli jáne Qazaqstan men Qytaıdyń tereń qarym-qatynastary zor qyzyǵýshylyq týdyrýda. Sondaı-aq, jaqynda Mańǵystaý oblysynda ótken Kaspıı jaǵalaýy memleketteri arasyndaǵy «Kaspıı sammıti», osy memleketter arasyndaǵy yntymaqtastyqtyń jańa júıesin quryp, ony odan ári damytýǵa múmkindik beretini sózsiz»,-deıdi Hırokı Sakaı.
Joldaýdyń 5-shi bóliminde qazaqstandyqtardyń el damýyna úles qosýyna qatysý týraly baıandalǵan. Onyń ishinde «Rýxanı jańǵyrý» baǵdarlamasy kópshiliktiń qoldaýyna ıe bolyp, birqatar jetistikterge jetkendigi atalyp ótti. Jeke óz basym qazaqstandyq baǵdarlamalarda atalǵan bastamalardyń egjeı-tegjeıli talqylanyp otyrǵandyǵyn baıqap kelemin. Sonymen qatar, Prezıdent Joldaýynda kelesi jyldy «Jastar jyly» dep jarııalaý usynylyp otyr. Osynyń negizinde «Aýyl - el besigi» atty baǵdarlama josparlanyp, boıskaýt qozǵalysy sııaqty «Sarbaz» jasóspirimder birlestikterin qurý arqyly el damýynyń bolashaǵyna úlesin qosady degen senim bar.
«Bul jolǵy Joldaý jalpy alǵanda bolashaqqa baǵyttalyp, keleshektegi Qazaqstan damýynyń mazmuny týraly oı qalyptastyrdym. Joldaýda kórsetilgen árbir baǵyt júzege asyp, qazaqstandyqtardyń ómir súrý deńgeıiniń joǵarylaýyna shyn júrekten tilektespin»,-dep qorytyndylaıdy sózin japonııalyq ǵalym.
