Qazaqstan - beıbitsúıgish memleket
Álem elderiniń ekonomıkalyq damýyndaǵy alshaqtyq mádenı, dinı faktorlarmen eselenip, beıbitshilik pen tynyshtyqqa qaýip tóndiretin kúshterge dem berýde. Osy rette búkil adamzat balasy tynysh ómir súrýdiń kilti bir-birimen baýyrlastyqta ekenin tereń túsine bastady.
Keńes odaǵy joıylǵannan keıin táýelsizdigin alǵan memleketterdiń bári bedeldi halyqaralyq uıym - BUU-ǵa múshe bolýymen ózderiniń derbes el ekendikterin jahanǵa pash etti. Solardyń qataryndaǵy Qazaqstan Respýblıkasy osy halyqaralyq qoǵamdastyqtyń bir múshesi retinde memleket qurýdyń jańa kezeńinde álem nazaryn ózine aýdaratyn birqatar oqıǵalarǵa sebep boldy. Onyń bastysy - Qazaqstannyń óz erkimen ıadrolyq qarýdan bas tartýy. 40 jyl boıy ashyq aspan astynda ıadrolyq synaq alańy bolǵan qazaq jeriniń qasyreti el basshylyǵynyń osyndaı batyl qadam jasaýyna negiz boldy. ıAdrolyq qarýdy taratpaý ıdeıasy memleket qaýipsizdiginiń kepili bolýmen qatar, jańa ǵasyrda qarym-qatynasy kúrdelene túsken dúnıejúzilik qaýymdastyqty beıbitshilikke shaqyrýdyń úlgisi edi. Qazaqstan Keńes odaǵy taraǵannan keıin ıadrolyq qarý arsenalyna ıe álemdegi tórtinshi el bolatyn. Al, osyndaı qýatty qarýdan bas tartý Qazaqstannyń halyqaralyq sahnada jaǵymdy beınesin qalyptastyrǵan syrtqy saıasattaǵy kóregen sheshimderiniń bastamasy bolǵany anyq. Odan beride, ıaǵnı 2010 jyly Eýropadaǵy Qaýipsizdik jáne yntymaqtastyq uıymyna tóraǵalyq etýi Qazaqstannyń jahandyq tynyshtyqqa qaýip tóndiretin kúshterge qarsy kúresýge qabiletti naqty is-sharalar usynýynyń negizinde júzege asqan bolatyn.
Osy jahandyq aýqymdaǵy oń úrdister bıylǵy jyldyń basty jańalyǵymen jalǵasty - Qazaqstan Respýblıkasy BUU Qaýipsizdik keńesiniń turaqty emes múshesi bolyp saılandy. Elimiz geografııalyq qaǵıdamen saılanatyn atalmysh keńestiń 10 turaqty emes múshesiniń biri atandy. Jalpy, BUU-nyń Qaýipsizdik keńesi turaqty organ retinde osy uıym jarǵysyna sáıkes álemdegi beıbitshilik pen qaýipsizdikti qoldaýǵa jaýapty organ, ol BUU-nyń alty negizgi organynyń qataryna kiredi. Bul keńes halyqaralyq beıbitshilik pen qaýipsizdikke qater tóndiretin kez kelgen daý-janjaldy tergep-tekserip, qandaı shara qoldaný jóninde sheshim shyǵarady, ol tipti qarý qoldanýǵa deıin barýy múmkin. Janjal aımaqtaryna beıbit kúshter kirgizý jáne basqa da joldarmen beıbitshilik ornatýǵa umtylys osy uıymnyń basty mindetterin quraıdy. Bul Qazaqstan Táýelsizdiginiń 25 jylynda qol jetken iri jetistikteriniń mańyzdylyǵy álem tarapynan da moıyndalǵanyn bildiredi. Keńeske turaqty emes múshe retinde Qazaqstan halyqaralyq qaýipsizdikti qamtamasyz etý baǵytyndaǵy ózekti máselelerdi sheshýge qatysty naqty usynystar jasaı alatyndyǵy sózsiz. Bul ýaqıǵa álemdik qoǵamdastyqqa tıimdi ıntegratsııalanýdyń tájirıbesimen ushtasqan syrtqy saıasattaǵy elimizdiń belsendiligi nátıjesinde Qazaqstannyń álemdik deńgeıde senimdi memleketter qataryna berik engenin kórsetip otyr.
Sonymen, BUU-nyń Bas Assambleıasy Qazaqstandy osy uıymnyń 2017-2018 jyldardaǵy turaqty emes múshesi dep jarııalady. Elimizdi BUU-ǵa múshe 138 memleket qoldap daýys berdi. Osy rette Qazaqstan osy halyqaralyq mańyzy zor saıası organnyń quramyna saılanǵan Ortalyq Azııadaǵy tuńǵysh el ekenin ataı ketken oryndy. Bul bizdiń elimizdiń beıbitsúıgish ustanymyna ábden sáıkes keletin saıası sheshim boldy. Sondaı-aq, bul sheshimge Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń ishki jáne syrtqy syndarly saıasaty negizge alynǵany sózsiz. Bul, ásirese, aǵymdaǵy jyly egemen el bolýynyń 25 jyldyǵy qarsańynda búkil qazaqstandyqtar úshin úlken qurmet pen maqtanyshqa laıyq oqıǵa boldy dep atap aıta alamyz. Óıtkeni, elimiz álemdik saıasatta óz orny, daýysy bar, jetekshi memleketter sanatynda atalady. Eger Qaýipsizdik Keńesine eshqashan kirmegen 68 el bar ekendigin eskersek, Qazaqstannyń jetistigi aýyz toltyryp aıtýǵa turarlyq.
Qaýipsizdik Keńesiniń basty mindeti - beıbitshilikke qater tóndiretin faktorlardyń aldyn alý, daý-janjaldardy beıbit túrde retteý, ony sheshýdiń ádis-tásilderin usyný, Qazaqstan bul rette qazirgi Ýkraınadaǵy qaqtyǵystardy sheshýde araaǵaıyndyq etý turǵysynda batyl usynystar jasaıdy dep kútilýde. Sonymen qatar, buny Qazaqstannyń beıbitshilikti nyǵaıtý, lańkestikke qarsy is-qımyl jáne qarýsyzdaný baǵytyndaǵy strategııasynyń júzege asýyna berilgen úlken múmkindik dep te qarastyrýǵa bolady. Aıtalyq, elimiz árbir memlekettiń qorǵanys bıýdjetin quraıtyn qarajattyń 1%-yn áleýmettik, ekonomıkalyq damýǵa aýdarý bastamasyn kótermek. Sondaı-aq, osy qaýipsizdikti qamtamasyz etý salasynda Qazaqstan tarapynan azyq-túlik, sý, energetıka jáne ıadrolyq qaýipsizdik máselelerine de basa nazar aýdarylatyn bolady. Onyń ústine aldaǵy ýaqytta azyq-túlikpen qamtý problemalarynyń ózektilenýi aýylsharýashylyq áleýeti mol Qazaqstannyń pozıtsııasyn nyǵaıtatyn sharalardyń biri bolyp tabylady. Osy jáne basqa da halyqaralyq mańyzdy máselelerge aralasý quqyǵyna ıe bolǵan Qazaqstannyń BUU QK-niń turaqty emes múshesi mártebesi jańa jyldan bastap resmı bekitiledi. Osy uıymdaǵy Qazaqstannyń turaqty ókili eki jyl boıy elimiz atynan óz qararlaryn talqylaýǵa usynyp, ózge elderdiń usynystaryna daýys beredi. Osylaısha, Qazaqstannyń osy bedeldi uıymǵa saılanýy elimizdiń álemdik deńgeıde abyroıy artqandyǵynyń aıqyn dáleli. Sondaı-aq, Qazaqstannyń beıbitshilik baǵytyndaǵy ustanymy men usynystary álem elderi tarapynan qoldaý tabatyny sózsiz.
