QazAqparatqa - 90 jyl: Jaǵymdy jańalyqtar jarshysy
búgin 90 jyl tolyp otyr. Búgingi «QazAqparat» Ulttyq kompanııasy, keshegi dáýiri dúrildegen QazTAG osydan 1925 jyly onyń aty QazROST, 1937 jyly QazTAG bolyp ózgerip, Qazaq KSR Mınıstrler Keńesiniń qaraýyna berildi. Al el táýelsizdigin alǵannan keıin, 1997 jyly Prezıdent Jarlyǵymen «Qazaq aqparat agenttigi» (QazAAG) Respýblıkalyq memlekettik qazynalyq kásiporyny bolyp qaıta qurylsa, 2002 jylǵy qarashanyń 8-inde Úkimet qaýlysymen qazirgi «QazAqparat» Ulttyq kompanııasy» ashyq aktsıonerlik qoǵamyna aınaldy.
Esterińizde bolsa, QazTAG qoıylǵan mindetti atqarýmen qatar, Qazaqtyń aqparattyq pýblıtsıstıkasy men aýdarmasyn qalyptastyrdy. Respýblıka boıynsha úkimet deńgeıindegi resmı habar berý quqyǵy men mindeti osy QazTAG-qa ǵana júkteldi. Barlyq radıo, teledıdar, gazetter resmı habarlardy tek QazTAG arqyly ǵana alyp, ári qaraı basyp taratatyn. Sebebi, QazTAG Qazaq KSR-iniń aldyńǵy qatarly mańyzdy ıdeologııalyq uıymy boldy. Sondyqtan TASS arqyly jetetin odaq kólemindegi jáne shet el jańalyqtary men respýblıka ómirindegi oqıǵalardy elge, al asa mańyzdylaryn Máskeý arqyly odaqqa taratyp otyrdy. Ekinshi jaǵynan QazTAG respýblıkalyq, oblystyq, aýdandyq baspasóz betterinde basylatyn resmı, mańyzdy materıaldardyń qazaqshasyna jaýapty boldy. Bul asa úlken jaýapkershilik edi. Olaı deıtinimiz, Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq Komıtetiniń tıisti qaýlysyna saı, partııanyń, odaq pen respýblıka úkimetteriniń qaýly-qararlaryn, Joǵarǵy Keńes sessııalary men májilisteriniń jumystaryn, sheshimderdi, úkimet pen partııa basshylarynyń sóılegen sózderin ulttyq gazetter úshin tek qana QazTAG-tyń aýdarmashylary daıyndaıtyn. Osy aýdarma redaktsııasy men onyń qyzmetkerleriniń eńbegin QazTAG tarıhynda erekshe iltıpatpen, súıinerlik úlgi retinde ataýǵa tıispiz. Qazirgi aqparat tilindegi resmı aýdarmanyń negizin sol zamandarda osy QazTAG-tyń aýdarmashylary saldy desek jańylys aıtqandyq bolmas. Óıtkeni, munda erekshe daryndy aýdarmashylar istedi. Olardyń basqalardan artyqshylyǵy barlyǵynyń birdeı ilespe aýdarma jasaı alatyndyǵynda bolatyn. Aýdarmanyń bul túri jýrnalısten asa joǵary saýattylyq pen dáldikti qajet etetindikten, oǵan ekiniń biriniń tisi batpaıtyn. Al QazTAG-tyń aýdarmashylary respýblıkanyń quzyrly oryndary men eldegi ártúrli mekemelerdiń resmı jıyndarynda tárjima jasaýǵa qatysatyn bolǵan.
Al búgingi QazAqparat - jedel de shapshań aqparat jasaýdy jetik meńgergen jýrnalıster eńbek etip jatqan agenttikke aınalyp otyr.
Aýdarmashylar da aǵa býyn salyp ketken dástúrden, aýdarmadaǵy dáldik pen kórkemdikten, shapshańdyqtan qalǵan emes. Búgingi QazAqparattyń aýdarma isi burynǵydan kóp ózgergen, aýqymy keńeıgen. Aýdarma redaktsııalarynyń qatary kóbeıip, bir kezderi tek orysshadan qazaqshaǵa aýdarylsa, qazir qazaq tilindegi tól aqparattar orysshaǵa, odan ári tikeleı aǵylshynshaǵa da aýdarylyp, álemge taralýda. Burynǵy QazTAG-ta jumystyń deni negizinen orys tilinen aýdarý arqyly júretin bolsa, qazirgi QazAqparattyń qazaqsha jańalyqtary orysshamen qatar tól aqparat negizinde, oqıǵa bolǵan jerden tilshiniń tikeleı habarlaýy arqyly jasalady.
Túıindeı aıtsaq, «QazAqparat» Ulttyq kompanııasy zamana lebimen múlde jańa deńgeıge kóterilip, mazmun men sapa turǵysynan da aıtarlyqtaı túrlendi. Aqparat keńistigindegi básekede ózgelerdiń aldy bolýǵa umtylyp keledi. Bul tarapta birqatar jetistikterge de jetip, naryqqa negizdelgen aqparat keńistiginde óz orny bar ekenin moıyndatty. 1997 jyly QazAAG bolyp qaıta qurylǵasyn, jańa zamanǵy aqparattyq tehnologııaǵa kóship, teletaıptyq tásilden elektrondyq aqparat taratý ádisine kirisken agenttiktiń qazir Respýblıkanyń barlyq oblystarynda, Qytaıda, Ózbekstanda, Reseı men AQSh-ta, Belgııa men Qyrǵyzstanda, Túrkııa men Ázirbaıjanda menshikti tilshileri bar.
Sonymen qatar, «Tańǵy jarshy», «Resmı jarshy», «QazAqparat», «Qazaqstan-Bıznes», «QazAqparat-anons», «QazAqparat-foto» sekildi jańalyqtar toptamalary men «Ataýly kúnder, Oqıǵalar, Esimder» kúntizbesi sekildi aqparattyq-kommertsııalyq ónimderin shyǵaryp otyr. QazAqparat Azııa jáne Tynyq muhıty elderiniń aqparat agenttikteri uıymy, Túrki elderiniń aqparat agenttikteriniń uıymy sekildi bedeldi qaýymdastyqtarǵa múshe boldy. RATA-TASS, «Jańalyqtar» RAA, Sınhýa, Bı-Bı-Sı, Kabar, BelTa, ÝkrInform sııaqty aqparat agenttikterimen seriktestik baılanystar ornatty. Qazir kompanııa ónimderi bir mezgilde 100-ge jýyq elge taraıdy.
90 jyldyq baı tarıhy aqparat agenttigin de myna azamattar QazTAG-tyń birinshi basshylarynyń biri Vıatıch-Kırıllov Arkadıı Ivanovıch; jýrnalıst, qoǵam qaıratkeri Qasym Sháripov; jazýshy, qoǵam qaıratkeri Kákimjan Qazybaev; jazýshy, fılologııa ǵylymynyń doktory, qoǵam qaıratkeri Jumaǵalı Ysmaǵulov; eńbek sińirgen mádenıet qaıratkeri, qoǵam qaıratkeri, Amangeldi Ahmetálimov; Parlamenttiń aqparattyq-saraptamalyq ortalyǵynyń bastamashysy jáne avtory Murat Árenov; «Mır» memleketaralyq teleradıokompanııasynyń negizin qalaýshy, Halyqaralyq jýrnalıstıka akademıgi, QR Parlamenti Májilisiniń úshinshi shaqyrylym depýtaty Ǵadilbek Shalahmetov; memleket jáne qoǵam qaıratkeri, dotsent, fılosofııa ǵylymdarynyń kandıdaty Janaı Omarov basqardy. Qazaq aqparat agenttiginde ár jyldary elimizdiń: N.Orazbek, J.Túmenbaev, A.Rotmıstrovskıı, B.Amanǵalıev, N.Ydyrysov, V.Cherkızov, S.Mashakov, O.Erkimbaev, N.Savıtskaıa, T.Dáýletov, T.Esilbaev jáne taǵy basqa tanymal jýrnalısteri, T.Chapala, V.Venglovskıı, G.Koshkıntsev, R.Dúısenǵalıev, I.Býdnevıch sekildi fotoqyzmet sheberleri jumys istedi.
Qazirgi ýaqytta «QazAqparat» ujymy álemdik aqparat keńistiginde elimizdi laıyqty tanytý úshin aqparat taratý keńistigin keńeıtýge, óz kásibıligin joǵarylatýǵa talpynýda.
