Qazaq tiline aýdarylǵan «Jamıǵat-at taýarıh» kitabynyń tusaýy kesildi
Halyqaralyq Túrki akademııasy basyp shyǵarǵan 5 tomnan turatyn Rashıd ad-Dınniń «Jamıǵat-at taýarıh» atty kitaby alǵash ret qazaq tiline aýdarylyp, tanymal qazaqstandyq ǵalymdardyń pikirlerimen qamtylǵan. «Jamıǵat-at taýarıh» - parsy tilinde jazylǵan ortaǵasyrlyq tarıhı ádebıettiń asa mańyzdy eskertkishteriniń biri. Bul úlken tarıhı entsıklopedııa. Bul «Jylnama jınaǵy» ártúrli taıpalar men halyqtar týraly tarıhı derekterdi qamtıdy, onda ertedegi Mońǵolııa, Shyǵys Túrkistan, Iran, Ortalyq Azııa, kúngeı Kavkaz, Povolje memleketteri men halyqtary týraly qundy tarıhı málimetter bar.
«Atalǵan eńbekterdiń ana tilimizge aýdarylýyn shyn mánindegi tarıhı oqıǵa dep qabyldaımyz. Atalǵan eńbektiń rýhanı ómirimizde alatyn orny erekshe, óıtkeni «Jamıǵat-at taýarıhy» sol ortaǵasyrlarda Qazaqstan terrıtorııasyn mekendegen túrki tildes halyqtardyń tili, dini jáne turmys-tirshiligi týraly baıandaıtyn birden-bir týyndy. Bul tektes sharalardyń túp maqsaty- tereń tarıh qoınaýyn shertetin qundy jazbalardy óz tilimizge aýdaryp, ulttyq kodymyzdy saqtaý arqyly rýhanı jańǵyrý», - dedi «Nur Otan» partııasy tóraǵasynyń birinshi orynbasary Máýlen Áshimbaev.
Tarıh bilgirlerinen alynǵan aýyzsha aqparattan basqa «Jamıǵat-at taýarıh» eńbeginde tómendegideı derekkózder qoldanylǵan: XI ǵasyrdyń túrik entsıklopedııashysy Mahmud Qashǵarıdiń «Dıýanı luǵat at-túrik» (Túrki tilderiniń sózdigi); parsy tarıhshysy Jýveınıdiń «Tarıh-ı jahangýshaı» (Álemdi baǵyndyrýshynyń tarıhy); mońǵol tilinde jazylǵan Shyńǵys han jáne onyń ata-babalary men muragerleriniń resmı tarıhy baıandalǵan Altan debter (Altyn shejire) kitabynyń bóligi.
Al ekinshi eńbek XIX ǵasyrdaǵy tanymal ǵalym-entsıklopedıst Bekasyl Bıbolatulynyń «Zıkzal» atty kitaby, ol arqyly ıslam dininiń qaǵıdalarymen, Quran tápsirleriniń maǵynasy men astaryndaǵy qupııalarymen, hadıs ilimderiniń qasıetterimen jáne paıǵambarlar tarıhyna qatysty derektermen tanysýǵa bolady.
«Jamıǵat-at taýarıhy» kitabyn Rashıd ad-Dın 1300-1316 jyldar aralyǵynda jazyp shyqqan,eńbekti jazýǵa bir emes birneshe ıaǵnı arab, parsy, qytaı, úndi elderiniń tarıhshy, jylnamashy, shejireshileri jumyldyrylǵan. Bul týyndylar tek qana qazaq halqy úshin ǵana emes, búkil túrki tildes halyqtardyń ómir salty men dástúrin baıandaıdy. Sondyqtan irgeli eńbekterdi qazaq tiline aýdaryp óz úlesimizdi qosqananymyzǵa qýanyshtymyz», - dedi Halyqaralyq túrki akademııasynyń prezıdenti Darhan Qydyráli.
Onyń aıtýynsha, bul basylymdardyń eń basty ereksheligi - parsy tilinde jazylǵan túpnusqadan tikeleı qazaq tiline aýdarylǵan. Atalǵan eńbekterdi M.Áýezov atyndaǵy OQMÝ-niń Túrkitaný ǵylymı-zertteý ortalyǵynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri, arab, parsy tilderiniń mamany Sáripbaı Jumanuly aýdarǵan.
Sharaǵa QR Parlamentiniń depýtattary, qoǵam qaıratkerleri jáne ǵalymdar, memlekettik organdardyń ókilderi men stýdentter qatysty.
