Qazaq fýtboly: jekeshelendirý jetistikke bastaı ma
ASTANA. KAZINFORM - Elimizde fýtbol klýbtaryn jekeshelendirýge qatysty Kazinform tilshisi tıisti sala mamandary, jýrnalıster jáne jankúıerlermen oı bólisip kórgen edi.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev bıylǵy Joldaýynda:
«Fýtbol klýbtaryn jekeshelendirýge qatysty jumysty tezdetý kerek. Qazir elimizdiń tórt fýtbol klýbyna belgili kásipkerlerimiz ıe boldy, ıaǵnı klýbtar jekemenshikke ótip jatyr. Sol úshin olarǵa rızashylyǵymdy bildiremin. Degenmen fýtboldy kommertsııalandyrý isin jalǵastyra berý kerek. Mundaı qadamsyz Qazaqstanda fýtbol damymaıtynyn álemdik tájirıbeden kórip otyrmyz. Qazirgi zamanda kásibı sportty qomaqty tabys ákeletin bıznes-ındýstrııa retinde qarastyrǵan jón», - dep atap kórsetti.
Ótken jyly Prezıdent tapsyrmasy boıynsha shetelden kelgen sportshylarǵa bıýdjetten qarjy bólýdi shekteý týraly tapsyrma bergen edi. Oǵan qatysty arnaıy zań talqylanyp, búginde qoldanysqa engizildi. Qazirge deıin elimizdiń kóptegen klýby qazyna qarjysyna arqa súıep keldi. Dese de, fýtboldyń damýy áli kúnge deıin kóńil kónshitpeıdi. Bir-ekili fýtbol akademııasy jas talanttardy tárbıelep jatyr. Qalǵany ózge elden kelgen legıonerlerge ıek artyp otyr.
Tórteý túgel bolsa...
Prezıdent klýbtardy jekeshelendirýge qyzyǵýshylyq tanytqan tórt kásipker jóninde pikir bildirip, olarǵa rızashylyǵyn bildirgen edi. Olardyń qatarynda kimder bar? Kásipkerler aldaǵy ýaqytta qandaı klýbtarǵa qoldaý bildiredi? Bul jóninde Týrızm jáne sport mınıstrligine suraý salǵan edik.
- Qazaqstandyq áleýetti ınvestorlar qaraýyna Astananyń «Jeńis», Qaraǵandynyń «Shahter», Qyzylordanyń «Qaısar» jáne Petropavldyń «Qyzyljar» komandalarynyń ótýi josparlandy. Aldymen áleýetti ınvestorlarǵa atalǵan klýbtardy alǵannan keıin, sporttyq ınfraqurylym (stadıon jáne fýtbol alańdary) damytý, sondaı-aq akademııa ashýyna talaptar qoıylaǵan. Al, jergilikti atqarýshy organdarǵa aldaǵy 3-4 jylǵa deıin fýtbol klýbtaryna jergilikti bıýdjetten qarajat bólýdi toqtatpaý usynyldy.
Qazaqstan Respýblıkasynyń fýtboldan premer-lıgasynda 14, birinshi lıgasynda 14 kásibı fýtbol klýby oıyn kórsetedi. Bul kásibı klýbtardyń ózindik bazasy joq. Tek qana almatylyq «Qaırat» fýtbol klýby óziniń akademııasynda oqý-jattyǵýyn ótkize alady. Qalǵany jergilikti atqarýshy organdar teńgerimindegi stadıondardy paıdalanady. Qazirgi tańda Qazaqstanda 28 negizgi stadıon jumys isteıdi. Bul rette 14 jańa stadıon salý qajettigi bar, qoldanystaǵy 11 stadıon jóndelýge jáne qaıta jańartylýǵa jatady, - dep jaýap berdi Sport jáne dene shynyqtyrý isteri komıteti tóraǵasynyń orynbasary Nurlan Esembaev.
Qazir elimizdiń ózge klýbtaryn jekeshelendirýge qatysty jumystar qolǵa alynyp otyr. Bul maqsatta mınıstrlik Qazaqstan fýtbol federatsııasymen birlesip naqty jumystardy júzege asyrady.
- Memleket basshysynyń talabyna sáıkes Premer-Mınıstr Oljas Bektenov Týrızm jáne sport mınıstrligine fýtbol klýbtaryn qazan aıyna deıin jekeshelendirýge qatysty tapsyrma berdi. Osyǵan oraı, mınıstrlik «Qazaqstan fýtbol federatsııasy» qaýymdastyǵy» zańdy tulǵalar birlestigimen álemdik tájirıbeni eskere otyryp qazaqstandyq professıonaldy fýtbol klýbtaryn jekeshelendirý boıynsha keshendi jol kartasynyń jobasyn ázirledi. Ol oblystyq jáne respýblıkalyq mańyzy bar qalalar ákimdikterimen kelisý satysynda tur. Jol kartasynda elimizdiń fýtbol klýbtaryn memlekettik jáne kvazımemlekettik qaraýdan tolyq jekege kezeń-kezeńimen ótýi kózdelgen, - dep tolyqtyrdy N. Esembaev.
Qysqasy, endigi kezekte elimizdiń klýbtarynda jańa ózgerister bolady. Burynǵydaı qazyna qarjysyna ıek artpaıdy. Endigi kezekte ınvestorlar tarapynan qoldaý jasalady. Ol komandalarǵa materıaldyq-tehnıkalyq bazany jaqsartýǵa, balalar fýtbolyn damytýǵa tyń serpin bereri sózsiz.
Kásipkerlerge qoldaý kerek
Belgili sport kommentatory Ermuhamed Máýlen fýtbol klýbtaryn jekeshelendirý óte oryndy bastama ekenine toqtaldy. Bul másele kópshilik arasynda uzaq jyldan beri talqylanyp keledi. Degenmen núktesi endi qoıylatyn boldy. Bul klýbtardyń qarqyndy damýyna negiz qalaıdy. Mundaı úrdis álemniń kóptegen elinde áldeqashan óz nátıjesin berdi.
- Qaltaly azamattardyń otandyq klýbtardy qoldaımyn degen nıeti kim-kimge de unaıdy. Nátıjesinde qazaqstandyq komandalardyń barlyǵy kásipkerlerdiń qoldaýynda bolady. Árıne, olardy jekeshelendirýge qatysty shara barysynda materıaldyq-tehnıkalyq bazanyń bolýy eskeriledi. Buǵan qatysty problema týyndaýy múmkin. Sondyqtan jergilikti bılik osyǵan baılanysty jaǵdaı jasaýy kerek dep sanaımyn. Komandany qaraýyna alǵysy kelgen adam táýekelge bel býady. Sondyqtan ondaı belsendi azamattarǵa jaǵdaı jasalýy kerek. Álbette, stadıon, fýtbol bazasy, jattyǵý alańy jergilikti ákimdiktiń balansynda bolady. Endigi kezekte olardy fýtbol klýbtaryna berý kerek. Kásipker azamatqa qalanyń syrtynan aýqymdy mólsherde jer bergeni artyq emes. Bul aýmaqta ınvestor alań, qonaq úı jáne ózge de oryndar salýy múmkin. Sol arqyly bıznesin dóńgeletip, tapqan aqshasyn komandaǵa quıady. Fýtbol bıznesin damytý úshin jasyl alań sala alatyn, janynda qonaq úıi, tamaqtandyrýǵa arnalǵan kafe-restoran salatyn jer bolǵany durys. Negizinde fýtbol degenimiz - aýqymdy ındýstrııa, - dedi sport kommentatory.
Osyndaı jobalardy júzege asyrý úshin kásipkerge jer jáne ózge de qoldaý qajet ekeni belgili. Bul keleshekte fýtboldy damytý baǵytynda naqty isterdi atqarýǵa jol ashady.
Talanttardy taba bileıik
Uzaq jyldan beri qazaq fýtbolyna jankúıerlik jasap kele jatqan Esenjol Nazarov mundaı tyń ıdeıa Eýropa elderinde áldeqashan qolǵa alynǵanyn aıtady. Ókinishtisi, ol qazir Qazaqstanda «Qaırat» jáne «Ońtústik akademııa» bazasynda ǵana júzege asyp keledi.
- Keıingi on jylda «Qaırat» akademııasynda qanshama shákirt tárbıe alyp shyqty. Qazir Dastan Sátpaev sekildi túlegine álemniń bedeldi klýbtary kóz tigip otyr. Elimizdiń barlyq komandasynda almatylyq klýbtyń túlekteri oıyn kórsetip keledi. Bul fýtbol akademııasyn qurýdyń mańyzy zor ekenin kórsetip otyr. Endigi kezekte árbir klýb talantty tasada qaldyrmaýǵa tyrysady. Rasy kerek, qazirge deıin osyndaı jaǵdaılar eskerilmeı keldi. Endi qazaq fýtbolynan úlken serpilis kútemiz. Álemde fýtboldy damytýǵa baılanysty júıeli jumys jasap kele jatqan elderdi bilemiz. Atap aıtsaq, Ońtústik Amerıkadaǵy Brazılııa, Argentına, Ýrýgvaı, Paragvaı, Eýropadaǵy Anglııa, Ispanııa, Italııa, Frantsııa, Germanııa, Portýgalııa, Belgııa, Nıderland, Serbııa, Horvatııa, Azııadaǵy Japonııa men Ońtústik Koreıa bul jóninen aldyńǵy qatardan kórinip keledi. Tipti, kórshiles ózbek elinen úırenetinimiz az emes. Onda tanylǵan talanttar qazir álemniń bedeldi klýbtarynda oıyn kórsete bastady. Endeshe, sol qatardan bizdiń de kórinetin ýaqytymyz keldi. Eldiń ishinde talanttar az emes. Tek olardy taba bilýimiz tıis, - dedi E. Nazarov.
Onyń aıtýynsha, bul oraıda fýtbol akademııasynyń orny erekshe. Onda jas talantqa barlyq jaǵdaı jasalady. Olardyń sheberligin jetildirýge, tájirıbesin arttyrýǵa qoldaý kórsetiledi.
Eske salsaq, budan buryn Qazaqstan fýtbol federatsııasynyń Eýropalyq fýtbol qaýymdastyǵy odaǵy (UEFA) quramyna engenine 23 jyl tolýyna oraı el fýtbolynda qandaı ózgerister bolǵanyn jazǵan edik.