«Qazaq eli» qazaqtyń kıesin, bereke-birligin, erligi men eldigin jınaqtaıtyn qasıetti oryn bolady - Á.Tarazı
Aқ үı tigilgennen keıin sol tөңirekke aýyl tұrғyndary kıiz үıleriniң ýyғyn shanshyp, қonystana bastaıdy. Mine, osylaısha bir қazyқtyң maңyna toptasý, birigý jүredi. Jalpy aıtқanda osy shaғyn үrdis қazaқ halқynyң aýyzbirshiligin, yntymaғyn bildirip tұratyn», deıdi қalamger Ә.Tarazı.
Mәselen, Қazaқstannyң oңtүstiginde Қazyғұrt degen taý bar. Ony jұrt tүrli-tүrli tүsindirip jүr. Jazýshynyң oıynsha, «қazyғұrt» degendegi «ғұrt» sөzimen jalғasatyn қazaқta sөz bolmaýy kerek edi. Bұl «қazyқ jұrt» degen sөz sııaқty. Қazaқtardyң қazirgi қalyptasқan jaңa ұғymymen aıtқanda astanasy, yrys-yntymaқ, құt-bereke қonғan jeri degen ұғymdy bildirse kerek. Sonymen қatar bұl sөzdiң ekinshi maғynasy da bar. «Қazyғұrttyң basynda keme қalғan, Ol әýlıe bolmasa nege қalғan» degen sөz қalғan. Bұl bir jaғynan қazaқ jeriniң kindigi desek, ekinshi jaғynan adamdardyң, Nұh paıғambardyң ұrpaқtarynyң kindik jұrty degen sөz.
Birazdan beri өziniң monýment maңaıynda serýendep, ary-beri өtip, jұmysy bolmasa da sol jerge baryp, қyzyқtap jүretindigin aıtқan jazýshy kүni keshe ғana ashylyp, elorda halқynyң kөzқýanyshyna aınalғan «Қazaқ eli» kesheni ornalasқan jerdiң өzi bұryn-soңdy elimizde salynғan eskertkishterde bolmaғan aýқymdy, keң jerde ornalasқanyn atap өtti.
«Elordamyz salynғanyna bar-joғy 11-aқ jyl bolғan jas қala. Degenmen bұdan keıin bizdiң қazyқ jұrtymyz - elordamyz Astana, al eldigimiz men erligimizdi, bүginimiz ben bolashaғymyzdy, armanymyz ben mұratymyzdy bildirer belgi «Қazaқ eli» sәýlet-mүsin kesheni ornalasқan alaң bolmaқ», dedi ol.
Ә.Tarazıdiң aıtýynsha, «Қazaқ eli» sәýlet-mүsin kesheniniң negizgi bөlgi bolyp tabylatyn 91 metrlik bıik belgi bolashaққa degen қazaқ halқynyң artқan үmiti, jүzdegen, myңdaғan jyldarғa ұlasatyn қazaқ halқynyң arman-mүdesi ispettes. Ol - altyn қazyқ, altyn belgi. Osy bolashaққa arnalyp, ұshar basyna samұryқ құs қonaқtaғan aýқymdy sәýlet өneriniң tөmengi jaғynda Қazaқstannyң Tұңғysh Prezıdenti Nұrsұltan Nazarbaevtyң beınesiniң bederlenýi, onyң jan-jaғynda қazaқtyң aқyl-oı ұstaғan, oıly da bedeldi adamdarynyң jınaқtalғan obrazynyң tұrýy, ekinshi jaғyna elimizde jemisti eңbek etip, Қazaқstandy bolashaққa қaraı bastaıtyn jұmysshy, sharýa adamdardyң beınesi somdalýy, Otan қorғaý қazaқ ұltynyң ejelden basty jәne қasıetti құndylyқtarynyң biri bolғanyn kөrsetetin at үstindegi el қorғaғan sarbazdyң jәne қolynda avtomaty bar jaýyngerdiң eldiң shebin kүzetken beıneleriniң shoғyrlanýy, erteңgi kүni memleketimizdiң bolashaғyn өz қolyna alatyn jastardyң bederbeınesiniң tұrýy zaңdylyқ.
«Men Қazaқstannyң bolashaғynyң zor ekendiginine ımanymdaı senemin. Keıde nege anaý bolyp jatyr, mynaý bolyp jatyr dep synaımyz. Kөңilimiz tolmaıtyn kezder de bolady. Biraқ onyң barlyғy өtpeli kezeң. Ekinshiden, қoғam bolғannan keıin tipti қandaıda bir keremet ıdeal қoғamnyң өzinde de kөleңkeli jaқtary bolady. Bұl bәıterekke kүn tүskenimen, kelesi jaғynyң kөleңkeli bolatyndyғyndaı, eshbir aқ ter, kөk ter bolyp dәleldeýdi қajet etpeıtin aıқyn tүsinik. Sondyқtan kez-kelgen қoғamnyң kөleңkeli jaқtary bolady, ol bolғan da, bola da bermek, қazirde bar. Onyң bәrine tүңilýdiң esh қajeti joқ. Jalpy oppozıtsııadaғy gazet-jýrnaldardy қaı kezde de bolsyn kinәlamaımyn. Nege men oılaғandaı oılamaıdy, nege mynaý jarқyn bolashaғymyzdy jazbaıdy, nege kemshilik, tyrnaқ astynan kir izdeıdi deımiz. Biraқ mұnyң barlyғy bizdiң қoғamnyң jaңadan ғana damı bastaғanynyң belgisi. Olarғa men shyn mәninde dos dep қaraımyn. Oryn alғan kemshilikterdi ashyқ kөrsetip, қoғamnyң damýyna jol ashyp otyr. Al resmı gazet-jýrnaldarғa da қoıar kinәm joқ. Bұlardyң jaқsylyқty aıtyp, onyң jarshysy bola bilýi oryndy. Sebebi Қazaқstanda қyrýar jaқsy ister қolғa alynyp, elimizde tynyshtyқ ornaғan. Atқarylғan jaқsylyқtardyң barlyғynyң shyndyғyn aıtқanda, bir adamғa ғana - Қazaқstannyң Tұңғysh Prezıdenti, elbasymyz N.Nazarbaevқa baılanysty ekeni ras», deıdi Ә.Tarazı.
Jalpy «Қazaқ eli» sәýlet-mүsin kesheniniң өzine қatty ұnaғanyn aıtқan қalamger bұnyң aldyndaғy eskertkishtiң kөңilinen shyқpaғanyn jetkizdi. Endi mәrmәrden soғylyp, kөrki men kelbeti jarasқan alyp eskertkish boı tүzedi. Ұshar basyndaғy bүrkit Өrelide tabylғan, tarıhy bұdan 2000 jyl bұrynғy kezeңdi kөrsetetin құstyң kөshirmesi. Al stelanyң jan-jaғynda үsh қalқan tұr. Halқymyzdyң үsh қalқany bar ekendigi baıaғydan belgili. Ol jaıynda jazýshy bylaı deıdi: «Bұl halқymyzdyң үsh jүzi, sondyқtan esh ýaқytta jүzge bөlinbeıik degen ұrannyң қajeti joқ. Jүz halyқtyң arasyn biriktiredi. Birin-birin syılaýғa үıretedi. Sonymen қatar rýғa bөlinýdiң de esh aıyby joқ. Men jazýshy retinde mұny saқtaý kerek dep oılaımyn. Dүnıejүzinde қatty өsken eki halyқ bar, olar қytaı men koreı ұlty. Koreıler қazir 80 mıllıon bolsa, қytaılar 1,5 mlrdtan asyp otyr. Olarda demografııalyқ dүmpýdiң, ıaғnı өsimniң joғary bolýynyң negizgi sebebi өz rýlastarymen, taıpalastarymen neke қımaıdy. Eki ұlttyң da teginiң bastapқy býyny olardyң rýynyң, taıpasynyң aty. Esh ýaқytta Kım Kımmen, Lı Lımen shaңyraқ kөterip, tүtin tүtetpeıdi. Myңdaғan jyldan beri saқtalyp kele jatқan osy salttyң arқasynda eki halyқ ta өsimtal, қandary taza. Al myna týystyқ arasynda neke oryn alғan halyқtar 1-3 býynnan keıin өsimin tөmendetedi. Nege bizder 7 ataғa deıin nekelesýge shekteý қoıdyқ? Onyң saldaryn қazaқ balasy mal baғyp jүrip-aқ tүsingen. Tүsingendikten, bilgendikten, қannyң tazalyғyna, өsý үrdisine onyң қajet ekendigine babalarymyz den қoıғan. Sonyқtan syılastyқ үshin, týysқandyқ үshin bұdan bas tartpaýymyz kerek. Bұl ғajap қasıet».
Қalamger alaң tұrғan jer dәl қazirgi ortalyқtan қaraғanda sәl de bolsa bıik ekendigin baıқapty. Soғan oraı, bolashaқta birte-birte ortalyқty alaң jaққa қaraı kөshirý үrdisi oryn alyp, Aқordanyң esigi shyғys jaғynan ashylýy mүmkin degen boljamyn da aıtyp otyr. Oғan basty sebep - «Қazaқ eli» kesheniniң maңynda Beıbitshilik jәne kelisim, Tәýelsizdik saraılary ornalasyp, elordadaғy үlken meshit salynýy. Sonymen қatar қalamgerdiң alaңғa taқaý tұstan қazaқ teatry salynyp, mәdenı ortalyқtar kөshirilse degen armany da bar.
«Elorda tөrinde asқaқtaғan «Қazaқ eli» sәýlet-mүsin kesheni Parıjde Eıfel mұnarasy қandaı kıeli, қasıetti oryn bolyp sanalsa, atalғan monýment endigi jerde қazaқtyң kıesin, қazaқtyң bereke-birligin, қazaқtyң jүregin, қazaқtyң erligi men eldigin jınaқtaıtyn қasıetti oryn bolady dep oılaımyn. Қazaқtyң jүregi sol alaңda soғylyp tұrғandaı sezinetin bolamyz», dep tүıindedi sөzin jazýshy. Laıym solaı bolatynyna biz de senimdimiz.
