Qazaq bıdaıynyń genetıkasy: ónimdilikti gektaryna 5 tonnaǵa deıin arttyrý maqsaty tur
Atap aıtqanda, tórt kúndik semınarda Lıýtzı Ýıngen bıdaı genetıkasy men genomıkasy boıynsha málimetterdi basqarý, Anna Bahýs bıdaı gúliniń genetıkalyq arhıtektýrasyn zertteý, Jetisý ýnıversıteti Molekýlalyq genetıka jáne genomıka zerthanasynyń meńgerýshisi Qanat Ermekbaev qazaq bıdaıynyń beıimdelýi men ónimdiliginiń genetıkalyq baqylaýy boıynsha ǵylymı zertteýlerge taldaý jasady.
Qanat Ermekbaevtyń aıtýynsha, Qazaqstan jer kólemi úlken bolǵandyqtan, astyq óndirýshi memleketterdiń aldyńǵy qataryna kiredi. Alaıda, Ulybrıtanııa orta eseppen 1 gektar jerden 10 tonna bıdaı alsa, Qazaqstan 1 gektar jerden 1 tonna bıdaı alady. Osy oraıda, Qazaqstandaǵy bıdaı ónimdiliginiń potentsıalyn gektaryna 5 tonnaǵa deıin arttyrý maqsaty tur. Demek, qazirgi ónimdilikpen salystyrǵanda 4 tonnaǵa deıin kóterý kerek. Al, bul 4 tonnanyń 50 paıyzyna tehnologııa arqyly, 50 paıyzyna genetıka joldary arqyly qol jetkizýge bolady.
Qazaq bıdaıynyń beıimdelýi men ónimdiliginiń genetıkalyq baqylaýyn zertteý jalǵasa bermek.
«Bizdiń maqsatymyz – tabıǵı organızmdi qoldana otyryp, qazaq bıdaıyna qajetti gendi ekinshi sorttan alý», - deıdi halyqaralyq semınardy uıymdastyrýshy Djon Innes ortalyǵynyń professory Krıstobal Ýaýı.
Óıtkeni, bıdaıdyń jańa túrin jasap shyǵarý úshin keminde 12 jyl ýaqyt ketedi.
Ǵylymı alańda qazaq bıdaıynyń genetıkalyq kartasy, QTL kartalaý, GWAS, RNA seq, bıoınformatıkalyq jáne genomdyq resýrstary tanystyryldy.
Bıdaı genetıkasymen maqsatty túrde aınalysyp júrgen ǵalymdar qazaq bıdaıynan bólek, Orta Azııalyq bıdaı genetıkasy men genomıkasy týraly da zertteýlerin ortaǵa saldy.
