Kaspıı teńizinen spýtnıkter apta saıyn jańa daqty tirkep jatyr
ASTANA. KAZINFORM — Bıyl mamyrdan beri Sentinel-1A jáne Sentinel-1 °C spýtnıgi Kaspıı teńizinde munaı ónimderi bar jańa daqtardy apta saıyn tirkep otyr.
Bul týraly «Kaspıı teńizin saqtaıyq» jahandyq ekologııalyq qozǵalysy «Kaspııdegi ashyq álem» jobasynyń deregine silteme jasap habarlady.
2025 jylǵy 23 maýsymdaǵy jaǵdaı boıynsha teńizdiń jaǵalaý mańyndaǵy jáne ashyq aımaqta jalpy aýdany 64 km²-den asatyn shamamen 40 daq anyqtalǵan. Teńizdiń lastaný jaǵdaıy Qazaqstan, Ázerbaıjan, Reseı jáne Túrikmenstan aýmaǵynda tirkelgen.
Turaqty lastaný jaǵdaıyna qaramastan, quzyrly organdar tarapynan resmı aqparat joq.
Osyǵan baılanysty, 2025 jylǵy 13 maýsymda «Kaspıı teńizin saqtaıyq» qozǵalysynyń negizin qalaýshy Vadım Nı Qazaqstan Respýblıkasynyń Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligine resmı suraý joldap, kelesi saýaldarǵa jaýap berýdi surady:
— memlekettik spýtnıktik monıtorıng júrgizile me, daqtardyń tirkelgeni ras pa?
— lastaný derekteri boıynsha esep pen joıý jospary bar ma?
— Qazaqstan aýmaǵynda keme qatynasy qadaǵalana ma?
— Kaspııdiń názik ekojúıesiniń júıeli túrde lastanýyna jol bere almaımyz. Zamanaýı tehnologııa munaı daqtaryn, sonyń ishinde ballast sýyn tógýmen baılanysty lastanýdy jedel anyqtap, joıýǵa múmkindik beredi. Bizdiń qozǵalys Kaspıı teńizindegi munaı daqtaryna shuǵyl den qoıý sharalaryn júzege asyrýdy memlekettik organdardan talap etedi, — dedi Vadım Nı.
Bıyl mamyr-maýsym aıyndaǵy derekterge sáıkes, Qazaqstan aýmaǵynda kem degende 7 lastaný jaǵdaıy tirkelgen, olardyń jalpy aýdany 18 km²-di quraıdy. Reseı aýmaǵynda 25 daq anyqtalǵan, olardyń aýdany shamamen 14 km². Ázerbaıjan sektorynda spýtnıkter jalpy aýdany 28,8 km² bolatyn 5 lastaný jaǵdaıyn tirkegen. Sonymen qatar, Túrikmenstan sektorynda jalpy aýdany 4,1 km² bolatyn eki daq baıqalǵan.
— Másele lastanýda emes, ol jınaqtalyp jatyr. Kaspıı teńizin ǵaryshtan úzdiksiz jedel baqylaý tótenshe jaǵdaıǵa der kezinde áreket etýge ǵana emes, sonymen qatar ǵalymdarǵa teńiz ekojúıesine uzaq merzimdi tehnogendik qysymdy baqylaýǵa múmkindik beredi. Mundaı kórinisti basqa jolmen alý múmkin emes, — dep atap ótti «Kaspııdegi ashyq álem» jobasynyń úılestirýshisi Andreı Balagýrov.
Eske salaıyq, bıyl sáýirde munaı ónimderimen lastanǵan 15 daq anyqtaldy, olardyń jalpy aýdany shamamen 32 km²-di quraǵan. Ekojúıeni joıýǵa tipti shaǵyn kólemdegi daqtardyń kýmýlıatıvtik áseri de jetkilikti. Onyń ishinde gaz almasý protsesi buzylady, balyqtar, teńiz qustary men plankton zardap shegedi.
Buǵan deıin habarlaǵanymyzdaı, Kaspıı teńiziniń soltústik bóliginde jańa aral paıda boldy.
Jaqynda Reseı Prezıdenti Kaspıı teńiziniń tartylý máselesine qatysty pikir bildirdi.