Qasym-Jomart Toqaev: Klımat daǵdarysy óńirlik birlik pen seriktestikti talap etedi
SAMARQAND. KAZINFORM – Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev «Jahandyq klımat syn-qaterleri kezeńindegi Ortalyq Azııa» halyqaralyq konferentsııasyna qatysty. Konferentsııadaǵy sózinde Ortalyq Azııanyń planetadaǵy klımat ózgeristerine eń osal óńirlerdiń biri ekenin atap ótti.
Prezıdent munda jahandyq jylyný álemdegi ortasha kórsetkishten eki ese jyldam júrip jatqanyna toqtaldy. Aımaq tosyn tabıǵat qubylystarymen, atap aıtqanda muzdyqtardyń erýi, shóleıttený jáne sý tapshylyǵy sekildi syn-qaterlermen betpe-bet kelip otyr.
– Osyndaı kúrdeli jaǵdaıda aımaq elderiniń kúsh-jigerin bir maqsatqa jumyldyrý asa mańyzdy. Sonymen qatar klımattyń ózgerýine qarsy kúres sharalary elderimizdiń damýyna kedergi keltirmeýge tıis. Biz ekonomıkalyq ósim men klımattyq saıasat arasyndaǵy tepe-teńdikti qatań saqtaýymyz kerek. Bul rette Qazaqstan aýmaǵynda jappaı aǵash egý týraly tapsyrma bergenimdi aıta ketkim keledi. Budan bólek, elimizde ormandy saqtaý men qorǵaýǵa, ekologııalyq sanany qalyptastyrýǵa, eń áýeli, óskeleń urpaqty tabıǵatty aıalaýǵa úndeıtin «Taza Qazaqstan» baǵdarlamasy júzege asyrylyp jatyr. Sondaı-aq Ózbekstanmen birge Araldyń tabanyna jasyl jelek egý jumystaryn qolǵa aldyq, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaevtyń aıtýynsha, Qazaqstan klımatqa qatysty kún tártibinde óńirlik yntymaqtastyq, pragmatıkalyq ambıtsııa jáne halyqaralyq yqpaldastyqqa basymdyq beredi. Bul rette Memleket basshysy Qazaqstannyń damýshy elderdi qoldaýdy kózdeıtin jahandyq kúsh-jigerge úles qosatynyn jáne «jasyl» ekonomıkaǵa ótýdi strategııalyq basymdyq retinde qarastyratynyn jetkizdi.
– Jańartylatyn energııa kózderin damytý – strategııamyzdyń ózegi. Biz jasyl sýtegi óndirisi boıynsha dúnıe júzindegi eń iri jobalardyń birin júzege asyramyz. Álemniń korporatıvtik kóshbasshylarymen birge jel, kún energııasyn óndirý jobalaryn iske qostyq. Ýran óndirisiniń 40 paıyzǵa jýyǵy Qazaqstanǵa tıesili. Jer betindegi elektr energııasynyń 10 paıyzǵa jýyǵy atom elektr stansalarynda óndiriletinin eskersek, onyń salmaǵy arta túsedi. Qazirgi kezde elimiz zııandy shyǵaryndylardy azaıtyp, energetıkalyq qaýipsizdikti nyǵaıtý úshin alǵashqy atom elektr stansasyn salýdy josparlap otyr, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdent Qazaqstannyń keń dalasy «kómirtekti eginshilikpen» aınalysý jáne ekojúıeni qalypqa keltirý isinde zor múmkindikke jol ashatynyn aıtty. Qasym-Jomart Toqaevtyń pikirinshe, sırek kezdesetin elementter ekologııalyq taza tehnologııalardy damytýǵa negiz bolady. Elimizde mundaı asa mańyzdy mıneraldardyń aıtarlyqtaı qory bar jáne ony óńdeýge áleýetimiz jetedi.
– Óńirimizde sý tapshylyǵy ýaqyt ótken saıyn ózekti máselege aınalyp keledi. Ony eki nárseden ańǵarýǵa bolady. Sońǵy jıyrma jylda jan basyna shaqqandaǵy sýmen qamtamasyz etý kórsetkishi 30 paıyzǵa kemidi. Aımaqtaǵy sý resýrstarynyń 70 paıyzy – transshekaralyq. Dál osy sebepti bizge sý únemdeý tehnologııalaryn jáne smart sýarý men gıdrologııalyq monıtorıng júıelerin damytý isinde halyqaralyq qoǵamdastyqtyń qoldaýy qajet. Biz burynnan aıtylyp kele jatqan Ortalyq Azııa sý-energetıka seriktestigin qurý bastamasyn ilgeriletýge ázirmiz, – dedi Memleket basshysy.
Qazaqstan Prezıdenti óz sózinde bıoalýantúrlilikti, ásirese, Ortalyq Azııada tirshilik etetin biregeı jáne joıylý qaýpi bar janýarlar men ósimdik túrlerin saqtaý máselesine aıryqsha toqtaldy. Memleket basshysy Qazaqstanda Prezıdent janyndaǵy Halyqaralyq bıoalýantúrlilikti qorǵaý qoryn qurý týraly sheshim qabyldaǵanyn málimdedi.
– Jahan elderiniń «jasyl» damýǵa bet burýy eń jaqsy, taza, qaýipsiz jáne órkendegen álemniń negizin qalaýǵa keremet múmkindik ekeni kúmánsiz. Alaıda ol úshin klımattyń ózgerýine baǵyttalǵan memlekettik jáne jekemenshik qarjylandyrý kólemi de soǵan saı bolýy kerek. Bul klımattaǵy ózgeris saldaryn jumsartý baǵytyndaǵy tıisti jumystarǵa tónetin qaterdi azaıtýǵa, jasyl energetıkaǵa ınvestıtsııa quıýǵa jáne tabys ákeletin ornyqty ekonomıka modelin qurýǵa jol ashady. Áıtpese, kómirtek beıtaraptyǵyna qol jetkizý qıynǵa soǵady. Onyń aldyn alý úshin bizge kúsh-jigerimizdi eselep, seriktestik aıasyn keńeıtý kerek. Mundaı kúrdeli synaqty birde bir el jalǵyz ózi eńsere almaıdy, – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Sonymen qatar konferentsııada Ózbekstan Prezıdenti Shavkat Mırzıeev, Eýropalyq Keńes Prezıdenti Antonıý Koshta, Eýropalyq komıssııa Prezıdenti Ýrsýla fon der Lıaıen, Qyrǵyzstan Prezıdenti Sadyr Japarov, Tájikstan Prezıdenti Emomalı Rahmon, Túrikmenstan Prezıdenti Serdar Berdimuhamedov, BUU Bas hatshysynyń orynbasary, Uıymnyń eldi mekender jónindegi baǵdarlamasynyń atqarýshy dırektory Anaklaýdııa Rossbah, BUU Eýropalyq ekonomıkalyq komıssııasynyń atqarýshy hatshysy Tatıana Molchan, Eýropalyq qaıta qurý jáne damý bankiniń prezıdenti Odıl Reno-Basso sóz sóıledi.
Buǵan deıin Memleket basshysy «Ortalyq Azııa – Eýropa Odaǵy» sammıtinde sóz sóıledi.