Qasym-Jomart Toqaev Eýrazııalyq ekonomıkalyq forýmǵa qatysty
MINSK. KAZINFORM – Memleket basshysy Mınsk qalasynda ótip jatqan Eýrazııalyq ekonomıkalyq forýmnyń plenarlyq sessııasynda sóz sóıledi. Dástúrli jıynnyń bıylǵy taqyryby – «Eýrazııalyq ekonomıkalyq ıntegratsııa strategııasy: qorytyndy men perspektıva».
Prezıdent forým ıntegratsııalyq birlestik qyzmetiniń ózekti máseleleri jóninde mazmundy dıalog órbitetin mańyzdy alańǵa aınalǵanyna nazar aýdardy.
– Damýdyń jańa kezeńine qadam basar aldynda atalǵan odaq Eýrazııadaǵy eń iri birlestikterdiń biri retinde óziniń laıyqty ornyn ıelenip otyr. Uıymǵa múshe elderdiń jalpy ekonomıkalyq áleýeti – 2,6 trıllıon dollar. Ótken jyly ózara saýda aınalymy 98 mıllıard dollarǵa jetti. Bul 2015 jylǵy kórsetkishten shamamen eki ese joǵary. Al elderimizdiń jıyntyq ІJÓ-niń ósimi ekinshi jyl qatarynan álemdegi ortasha kórsetkishten asyp tústi. Búginde birlestiktiń halyqaralyq bedeli artyp, jahandyq ekonomıka júıesindegi mańyzdy sýbektige aınalyp keledi. Bizdiń oıymyzsha, EAEO-nyń odan ári damýy teń quqylyq, ortaq ıgilik jáne pragmatızm qaǵıdattaryna arqa súıep, elderimizdiń ekonomıkalyq múddesin nyǵaıtýǵa qyzmet etýi kerek. Integratsııa kóp jaǵdaıda biz qalaǵan nátıjege jetkizbeıdi, bul úshin ózara ymyraǵa kelip, birlese jumys isteý kerek, – dedi Memleket basshysy.
Sonymen qatar Qasym-Jomart Toqaev moderatordyń EAEO elderiniń ózara saýda-sattyq úderisindegi tsıfrlyq tehnologııalardyń perspektıvasy týraly saýalyna jaýap berdi.
– Zamanaýı syn-qaterler ekonomıkany órkendetýde jańa tásilderge júginýdi talap etedi. Bul rette tsıfrlyq tehnologııalar mańyzdy ról atqarady. Jalpy, tsıfrlandyrý men jasandy ıntellekt bizdiń memlekettik saıasatymyzdyń basym baǵytynyń biri. Elektrondy kommertsııa, tsıfrlyq qujat aınalymy, avtomattandyrylǵan basqarý júıesi jáne logıstıka EAEO elderi ekonomıkasynyń ajyramas bóligine aınaldy. Olar shyǵyndy azaıtyp, taýarlar qozǵalysyn jedeldetýge jáne bıznestiń ortaq naryqqa shyǵýyn jeńildetýge múmkindik berdi. Jappaı tsıfrlandyrý álemniń tez ózgerýine, tehnologııalyq turǵydan ilgerileýine túrtki bolyp otyr. Biz osy kezeńniń kýágerimiz. Atalǵan úderiste eń erekshe nazar aýdaratyny – jasandy ıntellekt. Bul tehnologııa ónimdilikti arttyryp qana qoımaı, ekonomıkanyń jumys isteý qalybyn, tipti memleket pen qoǵamdy túbegeıli ózgertip jatyr. Qazirdiń ózinde JI kommýnıkatsııa, kólik, energetıka, óndiris, densaýlyq saqtaý jáne bilim berý sekildi salalarǵa dendep endi. Árıne, jasandy ıntellektini engizýdiń teris áseri de bar. Mysaly, stýdentter ChatGPT paıdalanady. Tipti, keıbir saıasatkerler baıandamalaryn jazý úshin ChatGPT kómegine júginetin kórinedi. Biraq munyń bári jasandy ıntellektiniń, jalpy tsıfrlandyrýdyń janama áseri dep oılaımyn. Boljamǵa sáıkes, 2030 jylǵa qaraı tsıfrlandyrý men jasandy ıntellekt álemdik ishki jalpy ónimge 15 trıllıonnan astam tabys ákeledi, 300 mıllıonǵa tarta jumys ornyn almastyryp, múldem jańa mamandyqtardyń paıda bolýyna yqpal etedi, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdenttiń aıtýynsha, dúnıe júzinde jasandy ıntellekt salasyndaǵy básekelestik kúsheıip keledi. Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq ǵalamdyq úderis kóshinen kesh qalmaýy kerek.
– Endi ǵana qalyptasyp kele jatqan tsıfrlyq álem tártibindegi rólimizdi kúsheıtýge oraıly sát týdy. Muny der kezinde paıdalaný mańyzdy. Árıne, kez kelgen tehnologııalyq revolıýtsııa sııaqty jasandy ıntellektiniń de qateri joq emes. Tehnologııaǵa qoljetimdilik teńsizdigi, dástúrli jumys oryndarynyń qysqarýy, tsıfrlyq derbestiktiń shektelýi, jahandyq tsıfrlyq monopolııaǵa táýeldilik sekildi qaýipter bar. ıAǵnı damýy joǵary deńgeıdegi elderdiń úrkerdeı toby osy úderiste kósh bastap, álemniń basqa bóligi sońynda qalýy múmkin. Meniń oıymsha, EAEO bul protsestiń aldyńǵy shebinde bolýǵa tıis, tym bolmasa artta qalyp qoımaýymyz kerek, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy Qazaqstannyń Joǵary Eýrazııalyq ekonomıkalyq keńeske kelesi jyly qabyldap alatyn tóraǵalyq aıasynda jıyndardyń birin jasandy ıntellektiniń damýyna arnaýdy usyndy.
– Biz ulttyq tsıfrlyq ınfraqurylymdy dáıekti túrde damytyp kelemiz. Taıaýda esepteý qýaty joǵary sýperkompıýterdi iske qosady. Onyń resýrsyn ǵylymı zertteýlerge, modeldeýge, úlken derekter qoryn óńdeýge jáne ınjenerlik turǵydan kúrdeli mindetterdi sheshýge paıdalanamyz. Qazaqstanda Jasandy ıntellektini damytý jónindegi keńes quryldy. Salalyq zań qabyldaý josparlanyp otyr. Bul qadamdardyń barlyǵy elimizde jasandy ıntellektini qoldanýdyń berik ınstıtýttyq negizin qalyptastyrýdy kózdeıdi, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstanda akademııalyq ekojúıe qalyptastyryp, jańa býyn mamandaryn daıarlaý maqsatynda halyqaralyq ýnıversıtettermen jáne ǵylymı ortalyqtarmen seriktestikke aıryqsha mán beriletinin aıtty. Bul rette Prezıdent elimizde Máskeý ınjenerlik-fızıkalyq ınstıtýtynyń fılıalyn ashýǵa qoldaý kórsetkeni úshin Reseı basshylyǵyna rızashylyǵyn bildirdi.
– Bıyl Astanada AlemAI halyqaralyq jasandy ıntellekt ortalyǵy ashylady. Budan bólek, biz jańa turpatty CryptoCity eksperımentaldyq aımaǵyn qurýǵa kiristik. Bul krıptovalıýta salasyndaǵy álemdik sarapshylar bas qosatyn ortalyqqa aınalmaq. Pılottyq jobada biz tsıfrlyq aktıvterdi keńinen qoldanýǵa baılanysty quqyqtyq jáne tehnologııalyq sheshimderdi synaqtan ótkizemiz. Jalpy, Qazaqstan yntymaqtastyqqa ashyq. EAEO-ǵa múshe elderdi ınnovatsııalyq klasterlerdi, tehnoparkter men startap-ınkýbatorlardy birlese iske qosýǵa shaqyramyz. Ondaǵy ǵylymı izdenister men tehnologııalar keıin tabysty kommertsııalyq jobaǵa aınalýy múmkin, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdenttiń pikirinshe, ozyq tsıfrlyq tehnologııalar ózara saýda-ekonomıkalyq yntymaqtastyǵymyzǵa tyń serpin bere alady.
– Bul baǵytta bizdiń múmkindigimiz zor. Qajetti strategııalyq qujattar qabyldanǵan, tájirıbe jetkilikti ári ortaq mindetti júzege asyrý joldary belgili. Eń bastysy, bizge ózara kelisip, pragmatıkalyq turǵydan jedel áreket etken jón. Memleketterimiz júıeli ári batyl saıasat júrgizip, Eýrazııa keńistiginde kúsh-jiger biriktirse, jasandy ıntellektini ekonomıkamyzdyń jahandyq básekelestiktegi turaqty ósim kózine aınaldyrýǵa bolady. Biz ekonomıkalyq ıntegratsııany odan ári damytýǵa nıettimiz. Tıimdi, ashyq ári órkendegen Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq qurý jolynda josparly túrde birge jumys isteýge ázirmiz, – dedi Memleket basshysy.
Buǵan deıin Memleket basshysynyń Mınsk qalasyna barǵanyn habarladyq.