Qarjy pıramıdasyn qalaı ajyratamyz — maman keńesi

QYZYLORDA. KAZINFORM — Keıingi úsh jylda Qyzylorda oblysy boıynsha ekonomıkalyq tergep-tekserý departamenti 14 qarjylyq pıramıdanyń jolyn kesti. 2023 jyly — 3, 2024 jyly — 4, bıyl 7 qylmystyq is qozǵady. Pıramıda uıymdastyrýshylary zańsyz áreketinen 654 salymshydan 376 mln teńge tabys tapqan.

Tergep-tekserý barysynda 11 adam qylmystyq jaýapkershilikke tartylyp, 141 mln teńge zalal óteldi. Pıramıda uıymdastyrýshylarynyń 241 mln teńgege baǵalanǵan múlkine tyıym salyndy. Sot sheshimimen 301 mln teńgege satyp alynǵan Astana qalasyndaǵy 7 páter jáne 1 avtokólik memleket paıdasyna tárkilendi.

Mamandar Qyzylorda oblysynda qarjy pıramıdasy qarqyn alǵanyn aıtyp otyr. Adamdar kóbine tez ári ońaı aqsha tapqysy keletindikten alaıaqtyń qurbanyna aınalady. Olar halyqty túrli joǵary tabys tabýǵa múmkindik beretin ınvestıtsııalyq jobalarmen qyzyqtyrady. Senimdi ınvestıtsııa, qarajat salymynda tym joǵary tabys ýáde etilmeıdi.

— Qarjylyq pıramıdanyń ortaq belgileri bar. Kompanııa lıtsenzııasyz, qyzmetin tirkelmeı jumys isteıdi. Naqty ónim nemese qyzmet usynbaıdy. Jańa qatysýshylar tartady, qarjy krıptovalıýta platformalaryna nemese belgisiz jobalarǵa baǵyttalady. Negizgi belgisi — artynan adam tartý qajet. Tájirıbege sáıkes qarjy pıramıdasyna kirgen adam bul iske kóbine týys, dos, tanystaryn tartady, — dedi departament basshysynyń orynbasary Rýslan Satybaldıev.

Statıstıka qarjylyq pıramıdaǵa muǵalimder men medıtsına qyzmetkerleri jıi aldanatynyn ańǵartyp otyr.

— Olardyń qoǵamdaǵy bedelin paıdalana otyryp, basqalardy da sendirý ońaı. Sondyqtan biz osy eki salanyń ókilderimen kezdesý uıymdastyryp turamyz. Jyl basynan beri mundaı is-sharaǵa 700-ge jýyq qyzmetker qatysty. Bilim jáne medıtsınamen shektelmeı, óńirdegi iri mekemelerde de bolyp, qarjylyq pıramıdadan saqtaný joly týraly aıtamyz. Aqparattyq túsindirme jumysy halyqtyń qarjylyq saýattylyǵyn arttyrýǵa, quqyqtyq jaýapkershiligin túsindirýge, ózi men jaqyndaryn qorǵaýǵa baǵyttalǵan, — dedi Rýslan Satybaldıev.

Elimizde alaıaqtyq jasaýǵa dropperlerdiń aralasýy jıiledi. Dropper degenimiz — óz atyna bank shotyn, karta nemese elektrondy ámııan ashyp, keıin olardy úshinshi bireýge, ıaǵnı alaıaqtarǵa paıdalanýǵa beretinder.

— Dropper óziniń qylmysqa kómektesip jatqanyn bilmeýi de múmkin. Biraq zań boıynsha bul — qylmystyq jaýapkershilikke ákeletin is-áreket. Alaıaqtar áleýmettik jeli, Telegram, Instagram sekildi platformalarda jumys izdegen jastarǵa «ońaı tabys», «onlaın jumys», «kartany arendaǵa alý» syndy habarlandyrýlar arqyly habarlasady. Adamdarǵa óz atyna bankten shot ashý, jeke málimet joldaý nemese jeke kýáligin sýretke túsirip jiberý sekildi qarapaıym ótinish aıtady. Bul málimet keıin aqsha jymqyrý, qarjyny jylystatý, alaıaqtyq sııaqty qylmystyq maqsatta paıdalanylady, — dedi departament ókili.

Aıta keteıik, Qyzylorda oblysynda jyl basynan beri 186 ınternet-alaıaqtyq deregi boıynsha qylmystyq is tirkeldi.