Káriz sýyn ózenge tókken: Qaraǵandyda ekologııaǵa qaýip tóndi
QARAǴANDY. KAZINFORM — Qaraǵandy mańynda ózenge káriz sýynyń tógilgeni anyqtaldy. Jergilikti belsendiler Soqyr ózenine qaraı las sýdyń aıdalyp jatqan sátin vıdeoǵa túsirip, qoǵam nazaryn aýdardy. Bul ózen Qaraǵandy qalasynyń negizgi sý kózi sanalatyn Fedorov sý qoımasyna quıady. Ekologtar jaǵdaıdyń qaýipti ekenin aıtyp, shuǵyl shara qabyldaýǵa shaqyrdy.
Qoǵam belsendisi Jumabaı Ysqaqovtyń aıtýynsha, ózenge tógilgen sý — káriz júıesinen shyqqan sarqyndy. Ol kadrlarda ózenge baǵyttalǵan sorǵy qondyrǵysy aıqyn kórinetinin aıtady.
— Kollektordyń bitelip qalǵanyn jasyryp qalý úshin osylaı ýaqytsha sheshim qabyldaǵan sııaqty. Biraq qandaı jaǵdaıda da káriz sýyn ózenge aǵyzýǵa bolmaıdy. Kóktemde shlıýzder ashylǵanda, bári Fedorov sý qoımasyna quıylady. Bul — Qaraǵandynyń strategııalyq sý kózi, — deıdi belsendi.
Fedorov sý qoımasy — qala turǵyndaryn aýyzsýmen qamtamasyz etetin basty sý aıdyny. Sondyqtan Soqyr ózenine tógilgen kez kelgen las sý ekojúıege aıtarlyqtaı qaýip tóndiredi.
Dál osy aımaq arqyly Qaraǵandy qalasynyń 95 paıyzynyń sarqyndy sýyn tasymaldaıtyn № 10 kollektor ótedi. Bıyl kóktemde munda iri apat bolyp, birneshe kún boıy las sý ózen arnasyna tógilgen bolatyn. Sol kezde de ekologııalyq zalaldyń kólemi qoǵamda úlken rezonans týdyrǵan edi.
Qaraǵandy oblysynyń ekologııa departamenti oqıǵa faktisin tekserip jatyr.
Ekologııalyq baqylaý bóliminiń basshysy Ernaz Muqannyń aıtýynsha, «Qaraǵandy Sý» kásiporny buǵan deıin de ekologııalyq normalardy buzǵany úshin ákimshilik jaýapkershilikke tartylǵan.
— Departament Ákimshilik kodekstiń 327 jáne 328-baptary boıynsha aıyppul saldy. Kompanııa apatty tógindi týraly ýaqytyly habarlamaǵan jáne zań talaptaryn buzǵan. Kásiporyn usynǵan túzetý jospary tolyqqandy emes dep tanylyp, qaıta qaraýǵa jiberildi, — dedi ol.
Qaraǵandy ekologııalyq murajaıynyń dırektory Dmıtrıı Kalmykov máseleniń túpki sebebi — tozǵan ınfraqurylymda ekenin aıtady.
— Qalada trotýarlar men joldardy jyl saıyn jóndeımiz, biraq eń mańyzdysy — káriz júıesine kóńil bólinbeıdi. Sý qoımasyna túsken las sý tek tabıǵatqa ǵana emes, adam densaýlyǵyna da qaýip tóndiredi. Fedorov sý qoımasy — strategııalyq nysan. Eger oǵan tógindi jetse, búkil qala zardap shegedi, — deıdi ekolog.
«Qaraǵandy Sý» JShS ókilderi jaǵdaıdy jasyrmaı, kollektordyń tehnıkalyq tozyǵyn moıyndap otyr.
— Bul jelilerge sońǵy 50 jyldan beri kúrdeli jóndeý júrgizilmegen. Onyń ústine, keı jerlerde kollektor ústine turǵyn úıler men saıajaılar salynǵan. Sol sebepti aýyr tehnıkany kirgizý múmkin bolmaı otyr. Biz barlyq kináni óz moınymyzǵa ala almaımyz, sebebi júıeniń ózi eskirgen, — deıdi kásiporyn basshysy.
Onyń aıtýynsha, apatty aımaqty qalpyna keltirý jáne jańa aınalma jeli salý jumystary bastalyp ketken.
— Qazir № 145 pen № 169 qudyqtar arasyndaǵy 3,2 shaqyrymdyq ýchaske tolyǵymen aýystyrylady. Bul jańa jeli saıajaılardy aınalyp ótedi, sondyqtan turǵyndardyń menshigine qol suǵylmaıdy, — dep naqtylady ol.
14 qazanda Fedorov sý qoımasy mańynda sý synamalary alyndy. Nátıjesinde ammonıı ıondarynyń kontsentratsııasy ruqsat etilgen 2 mg/dm³ normadan aıtarlyqtaı asyp, 6,56 mg/dm³ deńgeıinde tirkelgen. Bul — sý sapasynyń nasharlaǵanyn aıqyn kórsetedi.
Eske salsaq, osyǵan deıin Qaraǵandy ákimdigi tehnogendik sıpattaǵy tótenshe jaǵdaı rejımi apattyń saldarynan emes, aldyn alý maqsatynda engizilgenin málimdegen bolatyn.
— Bul sheshim jóndeý materıaldaryn tez satyp alyp, rekonstrýktsııany tendersiz bastaýǵa múmkindik beredi. Kollektor shtattyq rejımde jumys istep tur, barlyq jaǵdaı mamandardyń baqylaýynda, — delingen ákimdik habarlamasynda.
Qaraǵandydaǵy káriz júıesiniń máselesi jyldar boıy sheshimin tappaı keledi. Tozý deńgeıi keı ýchaskelerde 100 paıyzǵa jetken. Al tolyq rekonstrýktsııaǵa mıllıardtaǵan qarjy qajet. Ekologtar men turǵyndar bılikten naqty sharalar kútedi — óıtkeni sý qaýipsizdigi men ekologııanyń turaqtylyǵy búginde qala ómiriniń basty máselesine aınaldy.