Karantın ortalyǵy Qyrǵyzstannan keletin jemisterge nelikten qadaǵalaýdy kúsheıtý kerektigin túsindirdi
Bul týraly «QazAqparat» HAA tilshisine QR AShM agroónerkásiptik keshendegi memlekettik ınspektsııa komıtetiniń «Respýblıkalyq ósimdikter karantıni ortalyǵy» dırektorynyń orynbasary Baýyrjan Qalıev aıtyp berdi.
Respýblıkalyq karantın ortalyǵynyń quramynda búgingi kúni barlyq oblys ortalyqtary men shekaralyq ótkelderde 20 karantındik zerthana jumys isteıdi. Aqtaý portynda, Qorǵasta, Ózbekstanmen shekaralas Saryaǵash aýdanynda osyndaı zerthanalar bar. Olarmen birge sońǵy ýaqytta jabylyp qalǵan Qordaıdaǵy zerthana qaıta jaraqtalyp, Qyrǵyzstanmen shekarada qadaǵalaý jumysy kúsheıtilgen.
«Qazaqstanǵa syrttan keletin, fıtosanıtarııalyq qadaǵalaýǵa jatatyn ósimdik tektes ónimderdi zerthanadan ótkizip, ónim karantınge jata ma, joq pa anyqtap beremiz. Odan keıin karantındik ınspektorlar tekseredi de, kúdiktenetin bolsa, nemese ónimniń arasynan zııankes jándik tabylyp jatsa, ary qaraı sheshim qabyldaıdy. ıAǵnı, júktiń ıesimen sol jerde zalalsyzdandyrý jumysyn júrgizedi nemese qaıtarady», - deıdi Baýyrjan Qalıev.
Onyń aıtýynsha, karantın ortalyǵyna jyl basynan beri respýblıka boıynsha 18 myńnan asa úlgi kelip túsken.
«Osy úlgilerge 54 myńnan astam saraptama jasalyp, sonyń ishinde 924 jaǵdaıynda karantındik belgiler tirkeldi. Demek, ol ónimder naryqqa engizilmeıdi nemese zalalsyzdandyrý turǵysynan shara qabyldanady. Ózbekstannan kelgen ósimdik tektes ónimderdi tekserý boıynsha 127 jaǵdaıda karantındik zııankester tirkelgen. Al Qyrǵyzstan boıynsha 15 jaǵdaı bolǵan. Biraq, Ózbekstan boıynsha 127 jaǵdaı bolǵan kúnniń ózinde ol jaqtan kelgen ónimderden zııankesterdiń 3 túri ǵana anyqtalyp otyr. Al Qyrǵyzstannan kelgen 15 jaǵdaıda 9 túrli karantındik zııankesterdiń bary belgili boldy. Sondyqtan, ol jerde baqylaýdy kúsheıtý durys dep esepteımiz», - deıdi ol.
Baýyrjan Qalıevtyń aıtýynsha, Qyrǵyzstan EAEO-ǵa kirgennen keıin kedendik beketterde keıbir fıtosanıtarııalyq talaptardyń alyp tastalǵany belgili.
«Qazirgi tańda elimizdegi qaladaǵy kóterme saýda bazarlarynan, basqa da jerlerden zııankesteri bar ónimder tabylyp jatyr. Soǵan baılanysty Qordaıdaǵy jaýyp tastaǵan zerthanamyzdy qaıtadan jaraqtap, iske qostyq. Ol jaqtaǵy qadaǵalaý jumysy kúsheıtilip jatyr», - deıdi ol.
Sonymen qatar, Baýyrjan Qalıev Qyrǵyzstandaǵy jemisterden tabylǵan zııankesterdiń túrleri boıynsha aıtyp berdi.
«Qyrǵyzstannan kelgen kartoptyń nematodasy eki jaǵdaıda tirkelip otyr. Kartoptyń kúıesi bar. Shabdalydan jemis-jemirleri, komstok symyry, almadan kalıfornııalyq qalqansha symyry anyqtaldy. Álbette, olardyń barlyǵy bizdiń jerge keńinen tarap ketetin bolsa, zııanyn tıgizedi. Ekinshiden, nematoda topyraqqa taralsa, ony qalpyna keltirý úshin qanshama preparat, qanshama qarjy kerek. Ol ekonomıkalyq shyǵyn. Bul turǵyda eksporttyq áleýetimizge zııanyn keltiredi. Bizdiń taýar óndirýshilerge kedergi bolady. Basqa elderden keletin jemisterden zııankesterdiń 1 nemese 3 túri ǵana kezdesedi. Al Qyrǵyzstanda zııankesterdiń eń kóp túri anyqtalyp otyrǵandyqtan, ol jaqta qadaǵalaýdy kúsheıtken durys», - dep túıdi Baýyrjan Qalıev.