Qaraǵandyda jemqorlyqqa beıim JOO ataldy
Qaraǵandy oblysynyń ákimdigi Departamentpen birlesip "Saryarqa - adaldyq alańy" jobasyn júzege asyrýda. Atalmysh jobıa aıasynda turmystyq sybaılas jemqorlyqty joıý jáne qolaıly jaǵdaı jasaý, qoǵamdyq baqylaýdy júzege asyrý, sybaılas jemqorlyqqa qarsy mádenıetti qalyptastyrý sharalary qarastyrylǵan.
Sybaılas jemqorlyq táýekelderin anyqtaý maqsatynda ótkizilgen jobalyq keńseniń is-sharalarynyń biri oblystyń joǵary oqý oryndary men tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berý uıymdarynda anonımdi saýalnama bolyp tabylady.
Saýalnamaǵa joǵary oqý oryndarynyń 320 stýdenti qatysty. Jalpy saýalnama nátıjeleri oń kórsetkishter kórsetti, alaıda nazar aýdarýdy qajet etetin jaıttar da joq emes. Mysaly, suralǵan stýdentterdiń ishinen 43 adam (13,5%) ózderi oqıtyn oqý ornyndaǵy sybaılas jemqorlyq jaǵdaılaryn joqqa shyǵarmaıdy. Mundaı jaǵdaı stýdentterdiń pikirinshe, E.A Bóketov atyndaǵy QarMÝ-de, QarMTÝ-de jáne "Bolashaq" Akademııasynda baıqalady eken. Saýalnamaǵa qatysqandardyń 5%-y 5 baldyq kórsetkish boıynsha sybaılas jemqorlyq dárejesin 5 balǵa baǵalady, munda 1 ball sybaılas jemqorlyqtyń tolyq bolmaýyn kórsetse, 5 ball-óte kúshti sybaılas jemqorlyq bar ekenin kórsetedi. Joǵary oqý oryndary boıynsha "óte kúshti sybaılas jemqorlyq" nátıjelerin QarMÝ stýdentteri atap ótedi. Ekinshi jáne úshinshi orynda "Bolashaq" akademııasy men QarMTÝ tur.
Sondaı-aq, stýdentter JOO-da sybaılas jemqorlyq qarym-qatynasty boldyrmaý múmkin emes degenge saıady. Mundaı pikirdi saýalnamaǵa qatysýshylardyń 6% ustanady. Sonymen qatar, "Sizdiń oıyńyzsha, joǵary bilim berý júıesinde sybaılas jemqorlyqqa kóbinese kim ıtermeleıdi?" degen suraqqa 126 adam, ıaǵnı shamamen 40% «bilim alýshylar» dep jaýap berdi, 29%-y "bilim alýshylar men oqytýshylar teń dárejede", 22,%-y "oqytýshylar" deıdi. Al 19 adam, ıaǵnı 6,0%-y "JOO ákimshiligi" dep jaýap qaıtardy.
Aıta ketý kerek, saýalnamaǵa qatysqandardyń 95%-y ýnıversıtette sybaılas jemqorlyqqa qatyspaǵanyn, al qalǵan 5%-y bul jaıtqa jol bergenin joqqa shyǵarmaıtynyn aıtty.
Taldaý kórsetkendeı, 142 adam (44,0%) JOO-da sybaılas jemqorlyq faktileri týraly habarlaýǵa, 114 adam (36,0%) "jasyryn" túrde aıtýǵa daıyn ekenin, al 16 stýdent (5%) sybaılas jemqorlyq týraly habarlaǵysy kelmeıtinin jetkizgen.
Nátıjesinde, saýalnamany uıymdastyrýshylar oqý oryndary júrgizip jatqan sybaılas jemqorlyqqa qarsy saıasatty jaqsartý maqsatynda osy baǵyttaǵy jumysty kúsheıtý jáne saýalnamanyń kemshilikteri bar kórsetkishterine nazar aýdarý qajet degen qorytyndyǵa keldi.
Oqý oryndarynyń basshylyǵyna stýdentter arasynda adaldyq jáne sybaılas jemqorlyqqa qarsy shyǵý daǵdylaryn tárbıeleý tetikterin kúsheıtý máselesin pysyqtaý, jańa ıdeıalar men tásilderdi ázirleýge baǵyttalǵan is-sharalardy ótkizý usynyldy.