Qaraǵandy oblysynda respýblıkalyq jas aqyndar aıtysy ótti
Keıingi kezde kenshiler qalasynda degdar dástúr qalyptasyp keledi. Bastapqyda eki ret oblystyq aıtys ótti. Sosyn shahar basshylyǵyna kelgen Asqar Ydyrysov:» Budan bylaı aıtystyń mártebesin kóterip, básin bıiktetemiz» dedi jınalǵan jamıǵat aldynda. Sózinde turdy. Eki márte respýblıkalyq deńgeıde aıtys ótkizdi.
Al, aldyńǵy jyly jas aqyndardyń Shynbolat Dildebaev atyndaǵy alǵashqy halyqaralyq aıtysy alǵashqy akademık Qanysh Sátbaevtyń týǵanyna 120 jyl tolýyna arnaldy. Oǵan Qytaıdan, Mońǵolııaan, Qyrǵyzstannan, Túrkistan, Qaraǵandy, Shyǵys Qazaqstan, Aqtóbe, Qyzylorda, Pavlodar oblysynan, Nur-Sultan, Taraz, Almaty, Shymkent, Semeı qalasynan kelgen, irgeles qonystanǵan qos qala: Jezqazǵan men Sátbaevtan qatysqan 18 jas peri eki kún jyr jármeńkesin jasady.
Byltyr aıtys nege ótpegeni belgili: álemdi álekke salǵan indettiń saldary. Endi, mine, es jıǵan sát týǵanda Kenshilerdiń keń saraıyn taǵy aqyndardyń rýhy asqaq úni kernedi. Kórermenniń delebesin qozdyryp, qanyn qyzdyrǵan sóz saıysynyń tizginin fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor, aıtystyń aqtańgeri Amanjol Áltaı ustady.
Tólek batyrdyń eńseli eskertkishiniń ashylý saltanatyna qatysyp, Kenshiler saraıyna qanattanyp qaıtqan aıtysker aqyndarǵa oblys ákiminiń orynbasary Abzal Núkenov sáttilik tiledi. Arqadaǵy aıtys mektebin, jas aqyndardy qoldaý baǵytyndaǵy jumysty tilge tıek etken ol: «Jas aqyndar aıtysy oblys ákimi Jeńis Mahmudulynyń tikeleı qoldaýymen uıymdastyrylyp otyr. Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri Júrsin Erman aǵamyzdyń 70 jyldyǵyna arnalǵan is-shara oblys deńgeıinde de ótetin bolady» dedi. Quttyqtaý kezegi kelgen qala basshysy Asqar Ydyrysov Júrsin Ermannyń ıyǵyna oqaly shapan jaýyp, syı-sııapat jasady.
San ǵasyr boıy baǵasyn joǵaltpaǵan kıeli sóz óneri aqıqattyń aldaspanyna aınalyp, alty Alashtyń basyn biriktirip keledi. Túrki tuqymdas týysqan halyqtyń barlyǵynda aıtys ártúrli nusqada, ártúrli deńgeıde qalyptasqan. Alaıda, aıtysty halyqtyq óner retinde eń bıik deńgeıge qazaq kóterdi. Aty ańyzǵa aınalǵan Súıinbaı men Qataǵannyń sóz qaǵysy qyrǵyz ben qazaqtyń myzǵymas dostyǵyna dálel bolsa, qyz ben jigit aıtysynyń naǵyz klassıkalyq úlgisine aınalǵan Birjan men Saranyń saıysy – keıingi urpaqqa rýhanı azyq, taýsylmas qazyna. Halyq basqaǵa ılanbaýy múmkin, al, aıtysker aqynǵa senedi. Sebebi, ol halyqtyń kókeıindegisin qozǵaıdy.
Atadan qalǵan asyl sózdi urpaqtan-urpaqqa jetkizip, ultty uıystyrǵan aıtysker aqyndar halyq rýhanııatynyń barometri ispetti. Uly jazýshy Muhtar Áýezovtiń sózimen aıtsaq, «Aıtys – sóz barymtasy». Qyzyl tilin qylyshy, yntymaqty yrysy dep túsingen jas aıtyskerler uly babanyń únin jurtqa jetkizip, «qyran ushsa qanaty talǵan, tulpar shapsa tuıaǵy tozǵan» dana dalanyń rýhyn taǵy bir márte asqaqtatty. Alaman aıtystyń atasy Júrsindi san qyrynan kesteli kórkem sózben somdady. Ádemi ázil, qısyndy qaljyń kóńilge qondy. Qoǵamnyń tynys-tirshiligi de nazardan tys qalmady. Uly dalanyń asqaq únin estigendeı áser aldyq. Sahnada «qaqtyǵysqan» qos aqyn men eshkimdi bólmeı, arasyna arqan kermeı adaldyqtan attamaǵan kórermenniń keremet ózara úndestigine kýá boldyq.
Dámi tańdaıdan ketpeıtin tamasha jyr dodasyna Júrsin Ermannyń ózi bastaǵan qazylar tórelik etti. Alaman aıtystan qur qol qaıtqan aqyn joq. Іrikteý kezeńinde joly bolmaǵan aqtóbelik Aqnıet Jubanysh pen Nurbol Jaýymbaev, almatylyq Altynaı Qanapııa, aqmolalyq Nurmahan Jaqypbek, túrkistandyq Bekjan Bazarbek, qaraǵandylyq Janarys Tileýbek, jańaarqalyq Syrym Nyǵyzbaı, jambyldyq Nurlybek Qurmanov, shyǵystyq Aıbek Jeńisqazın, shymkenttik Aıan Nııazbek, batystan kelgen Raıymbek Ótepov 150 myń teńgeden syıaqy aldy.
Úshinshi orynǵa (250 000 teńge) aqtóbelik Shynarbek Tursyn laıyq dep tabyldy. Ekinshi oryndy (350 000 teńge) sátbaevtyq Abzal Maqash enshiledi. Birinshi oryndy qarsylasyn qapy qaldyryp, kórermen kóńilin tapqan qyzylordalyq Nurzat Qarý men nursultandyq Aıym Asylbekqyzy (árqaısysy 600 000 teńgeden) ózara bólisti. Bas júlde (1 000 000 teńge) pavlodarlyq Bóken Jigerge buıyrdy.
Júldegerlerdi Qazaqstan aıtys aqyndary men jyrshy-termeshileri halyqaralyq odaǵanyń tóraǵasy Júrsin Erman, qala basshysy Asqar Ydyrysov quttyqtady.
Aıtysker aqyndar Joshyhan kesenesindegi tarıhı-mádenı keshende boldy.
