«Qara altyn» taqyrǵa otyrǵyza ma?» - baspasózge sholý
***
Elimizdiń sot júıesinde úlken reformalar júrip jatyr. Jaýyrdy jaba toqymaı aıtsaq, buryndary sot salasyna halyqtyń kózqarasy ártúrli bolatyn. Kópshilik arasynda sýdıalar bura tartady degen pikir de qalyptasty. «Sotqa bara bergenshe, para ber» degen ýytty sózdi de sol ýaqyt týdyrǵan. Endi baıqasaq, sot júıesindegi reformalar jemisin berýde. Sot protsesterin taza ári ashyq ótkizýge úlken betburys jasalǵany kórinedi. aıtylǵan máselelerge saı AQSh, Taıland, Úndistan, Birikken Arab Ámirlikteri, Túrkııa, Frantsııa, Bolgarııa, Gollandııa, Sıngapýr sııaqty memleketterde bolyp, zor tájirıbe jınaǵan Ońtústik Qazaqstan oblystyq sotynyń azamattyq jáne ákimshilik ister jónindegi apellıatsııalyq sot alqasynyń tóraǵasy, zań ǵylymdarynyń kandıdaty Madııar Balken «Egemen Qazaqstan» gazetine bergen suhbatynda egjeı-tegjeıli sóz qozǵaǵan. Basylym tilshisine bergen suhbatyda ol: ««Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń aıtylǵandardan taǵy bir úlken paıdasy bizdiń bank júıesin jetildirýge úlken múmkindik jasaıdy. Máselen, bizdiń bankter klıentterine nesıeni úlken ósimmen beredi. «Bank - kún ashyqta qolshatyr sııaqty seziledi, al jańbyr jaýǵanda tappaı qalasyń» degen qanatty sóz bar. Búginde myńdaǵan otandastarymyz paıyzy joǵary nesıelerin óteı almaı qaıǵydan qan jutyp júr. «Astana» qarjy ortalyǵy sheteldik qarjy ortalyqtarymen teń jaǵdaıda jumys jasaǵanda ondaǵy bank júıesiniń qurylymy bizdiń elge de jetedi. Qazir dúnıejúzi nesıeni joǵary degende 7 paıyzben alyp jumys jasaýda. Elbasymyz ulttyq óndiristi órkendetýge úlken mán berip otyr. Shaǵyn jáne orta bıznes - elimizdiń keleshegi. Osyndaı jaǵdaıda bizdiń kásipkerlerimizdiń jaǵdaıy jaqsy bolady dep úmittenemin», - deıdi. Suhbat «Halyqaralyq arbıtrajdy ortalyq qurýdyń keleshegi zor» degen taqyryppen berilgen.
Osy basylymnyń jazýynsha, Elbasy usynǵan «100 naqty qadam» Ult jospary aıasynda jeke sot oryndaý ınstıtýtynyń júıesine túbegeıli ózgerister engizý men memlekettik sot oryndaýshylaryn kezeń-kezeńmen qysqartý kózdelgen bolatyn. Osyǵan oraı búginde memleket jeke sot oryndaý salasyna qoldaý kórsetý maqsatynda sot sheshimderiniń atqarý úlgisin damytýǵa kedergi keltiretin birqatar kemshilikterdi joıýǵa kúsh salýda. «Keshe osy másele tóńireginde Prezıdent janyndaǵy Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetinde Ádilet mınıstrliginiń sot aktilerin oryndaý departamenti dırektorynyń orynbasarlary Saıda Saǵdat pen Suran Merkibaı, sondaı-aq, jeke sot oryndaýshylary respýblıkalyq palatasynyń tóraǵasy Sergeı Lıdiń qatysýymen brıfıng ótti», - dep jazady basylym «Memleket jeke sot oryndaý salasyna qoldaý kórsetedi» degen taqyryptaǵy jarııalanymynda. Maqalada 2016 jyldan bastap jeke sot oryndaýshylarynyń qaramaǵyna zańdy tulǵalardyń paıdasyna sheshilgen sot isteri ótetindigi jazylǵan. Olar barlyq atalǵan óndiristik istiń shamamen 20 paıyzyn quraıdy. Sonymen qatar, jeke sot oryndaýshylaryna alıment, jalaqy, zeınetaqy jáne múliktik emes óndiristerdi atqarýdy tapsyrý qarastyrylǵan. Degenmen, lıtsenzııalanǵan sot oryndaýshylarynyń ókilettigi memleket boryshker bolǵan jaǵdaılarda jáne memleket múddesin kózdeıtin, ıaǵnı kóshirý, ornalastyrý, buzý, jer telimderin alý jáne basqa da óndirister jeke sot oryndaý sanattaryna taralmaıdy.
***
«Aıqyn» gazetiniń búgingi sanynda «Damý» kásipkerlikti damytý qory AQ basqarma tóraıymy Lázzat Ibragımovamen aradaǵy suhbat «Chempıon» bolǵysy keletin kompanııalar kóp» degen taqyryppen berildi. Suhbat barysynda ol «Bıznestiń jol kartasy - 2020» júzege asyrýdaǵy tabysty tájirıbeni baǵalaı otyryp, Úkimet onyń negizinde bıznesti damytý men qoldaýdyń Biryńǵaı baǵdarlamasyn iske qosýǵa sheshim shyǵarǵanyn atap ótken. «Ótken naýryz aıynda Úkimet qaýlysymen Biryńǵaı baǵdarlama bekitildi. Baǵdarlamanyń maqsaty - aımaqtardaǵy kásipkerliktiń turaqty jáne teńdestirile órkendeýin qamtamasyz etý. Sonymen qatar jumys istep turǵan jumys oryndaryn qoldap jáne jańa turaqty jumys oryndaryn qurý. árbir maqsatty segmentke Biryńǵaı baǵdarlamada bólek baǵyttar qarastyrylǵan: 1.Jańa bıznes bastamalardy qoldaý - mono jáne shaǵyn qalalar men aýyldyq eldi mekenderdegi shekteýsiz salalarda qyzmetin júzege asyratyn ári isin jańadan bastaǵan kásipkerlerge arnalǵan; 2. Salalyq qoldaýlar ekonomıkanyń basym sektorlaryndaǵy, sonymen qatar 2015 - 2019 jyldarǵa arnalǵan MIIDB belgilengen óńdeý ónerkásibi salalaryndaǵy kásipkerlerge eseptelgen; 3. Valıýtalyq táýekeldikterdiń tómendeýi - bul belgili valıýtalyq kiris úlesi bar eksporttaýshy-kásipkerlerge arnalǵan baǵyt», - deıdi qor basshysy.
«Búgingi «qara altynnyń» baǵasy talaı eldi taqyrǵa otyrǵyzary haq. Sebebi, munaı baǵasy quldyraýyn qoıar emes. Qazir bir barreli 48 - 50 dollardyń arasynda qubylyp tur. Bul munaı óndirip, memleket qazynasyn sodan túsken qarjyǵa qampaıtyp otyrǵan kóptegen elder úshin jaqsylyqtyń nyshany emes. Ol ol ma? Tipti qara aspandy tóndirip, munaıly elderdiń qutyn qashyryp otyrǵan aty dardaı mekemeler de bar. Sonyń biri - Dúnıejúzilik bank. Ol qarjy ınstıtýtynyń resmı saıtynda 2016 jyly munaı baǵasy 10 dollarǵa túsedi deıtin málimet júr», - dep jazady «Aıqyn» gazeti senbilik sanyndaǵy «Qara altyn» taqyrǵa otyrǵyza ma?» degen taqyryptaǵy maqalasynda. Basylymnyń jazýynsha, Dúnıejúzilik banktiń boljamyna sáıkes, Iran sanktsııasynyń alyp tastalýyna baılanysty munaı baǵasynyń 10 dollarǵa tómendeýi 2016 jylǵa qaraı júzege asýy múmkin. Óıtkeni osy aralyqta Iran qoımalarda jınaqtalyp qalǵan ondaǵan mıllıon tonna munaıdy naryqqa alyp shyqpaq. Sondaı-aq óndirý quny 5 dollardan aspaıtyn arzan munaıdy óndirýdi jedel kóbeıtpek. Sarapshylardyń boljamynsha, Iran eksporty 17 mıllıard dollarǵa deıin artady. Bul óz kezeginde Iran úshin ekonomıkanyń ósimin eki eseleıdi.
***
«Almaty oblysyna qarasty Taýtúrgen aýylyna taqaý tustaǵy Kúıik taýynyń shatqaldarynan buǵan deıin ǵalymdarǵa beımálim bolyp ketken 130-dan astam jartasqa salynǵan sýretter tabyldy», - dep jazady «Ekspress K» gazeti búgingi sanyndaǵy «Valýn - nahodka dlıa shpıona» degen taqyryptaǵy maqalasynda. Basylymnyń naqtylaı túsýinshe, otandyq ǵalymdar bul tyń jańalyqtary úshin jergilikti mekteptiń oqýshysy Ramazan Dosbolǵa qaryzdar. Aldyn ala málimetterge sáıkes kóne jartastaǵy syna jazýlar qola dáýirindegi Andronov mádenıetine tıesili. Maral, arqar, bulan, dóńgelek jáne kúnniń tańbalanýy atalǵan aımaqta mekendegen adamdardyń teń qana ańshylyqpen emes, sonymen birge egin sharýashylyǵymen, qolónermen aınalysqanyn dáleldeıdi.
