Qan maıdanǵa bir shańyraqtan attanǵan tórt uldyń úsheýi elge oralmady
Jánibek aýdanynan muraǵatshy ári jýrnalıst Ahmedııar Batyrhanovtyń anyqtaǵanyndaı, ótken ǵasyrdyń bas kezinde Jánibek aýdany Uzynkól aýylyn meken etken Elemes pen Arý Baqsaıysovtardyń otbasynda Haıreden, Ǵafar, Rahıla, Muhtar, Nurhat jáne Taıyr esimdi ul-qyzdary dúnıege kelip, ósip óngen. Sol bir jyldardaǵy kollektıvtendirý, baı-kýlaktardy kámpeskeleý syqyldy qyzyl bel-sendilerdiń saıasatynan ózin aýlaq ustamaq oımen Elemes Baqsaıysov jyly ornyn sýytyp, kórshiles Reseıdiń sol ýaqyttaǵy Stalıngrad oblysyna qonys aýdarǵan. Uly Otan soǵysyna osy áýletten Ǵafar, Muhtar, Nurhat jáne Taıyr attanǵan. Solardyń arasynda qan maıdannan elge Ǵafar ǵana oralǵan. Elemesov Ǵafardyń urpaqtary - bul kúnde Jánibek óńirinde kásipkerlikpen tanylǵan azamattar. Olar aǵaıyndy Eskendir, Esqaıyr jáne Esbol Elemesovtar. Leıtenant sheninde barlaýshylar polkin basqaryp, jaýǵa qarsy soǵysqan Muhtar Jánibek aýdandyq halyqqa bilim berý bóliminiń meńgerýshisine aǵasy Haıredendi izdep, hat jazady. Hat joǵaryda esimi atalǵan Haıredenniń qyzy Raıa apaıdan alyndy. Sol bir surapyl jyldardan saqtalǵan hat tómendegishe syr shertedi. Hat sol qalpynda, esh ózgertýsiz orys tilinde berilip otyr.
«Zdrastvýıte mnogo ývajaemyı tov. Zav. Rono.
Proshý soobşıt adres moego brata rane rabotaıýşego ý Vas Elemesov H (a nıne ne znaıý rabotaet lı on ılı net). Odnovremenno soobşaıý chto nahojýs jıv ı zdorov v deıstvýıýşeı Armıı ıstreblıaem ı ýnıchtojaem nemetskıh zahvatchıkov.
Proshý ne otkazat moıý prosbý.
S prıvetom nachalnık razvedkı polka leıtenant Elemesov M. Moı adres: Deıstvýıýşaıa Krasnaıa Armııa P.P.S. 14-17.772 sp. M. Elemesový»
Aǵa leıtenant Muhtar Elemesovtyń qyzmet etken bóliminiń komandıri men komıssary qol qoıǵan qaraly qaǵazda bylaısha málimet berilgen:
IZVEŞENIE
Vash brat str. leıtenant Ilmesov Mýhtar ýrojenets Kazanskaıa obl. (qujatta solaı) Djanıbekskogo r-n v boıý za Sotsıalıstıcheskýıý Rodıný, vernyı voınskoı prısıage, poıavıv geroıstvo ı mýjestvo, byl ranen 5/IV ýmer v 47 MSB 5/IV 42 g. pohoronen na kladbışe g. Sevastopol.
Haraly qaǵazdan belgili bolǵanyndaı, Muhtar Elemesov 1942 jyly 5 sáýir kúni Sevastopol qalasynda erlikpen qaza tapqan.
Al, joǵaryda esimi atalǵan Taıyr týraly Reseı Federatsııasy Qorǵanys mınıstrliginiń ortalyq muraǵatynan qor № 33, tizbe №11458, is №438 alǵan derek bylaısha órbıdi:
Baksaısov Taır Elemesovıch 1925 jyly Batys Qazaqstan oblysy Jánibek stansasynda týǵan. Qazaq KSR-i, Batys Qazaqstan oblysy Jánibek aýdandyq áskerı komıssarıatynan áskerge alynǵan. Sońǵy qyzmet orny 290-atqyshtar dıvızııasy 882-atqyshtar polki. Áskerı sheni kishi leıtenant. Atqyshtar rotasynyń vzvod komandıri.
14.10.1944 jyly qaza tapqan. Grodno qalasy Lypnıkı derevnıasynan 2 shaqyrym jerde jerlengen. Týysqanynyń mekenjaıy: Anasy Arý Baksaısova Batys Qazaqstan oblysy Jánibek stansasy Uzynkól selosy.
Al, 1999 jyly Oral qalasynan jaryq kórgen «Bozdaqtar» kitabynyń VI tomynyń 27-betinde bylaısha derek keltirilip, Taıyrdyń tegi qate jazylǵan: «Baqsanov Taıyr Elemesuly -1925 j. Muratsaı a/s týǵan. Qazaq. Kishi leıtenant. 1944 j.qazanda qaza tapqan. Belostok aýd. Lıpnıkı d. jerlengen».
Demek, qan maıdanda erlikpen qaza tapqan aǵaıyndy Muhtar da, Taıyr da osal bolmaǵan, biri batyl barlaýshy, aǵa leıtenant retinde kóz jumsa, ekinshisi kishi leıtenant shenimen vzvod basqarǵan.
Baqsaıysov Elemestiń uly Nıkolaı Baqsaıysov ta surapyl soǵystan oralmaǵan. Onyń negizgi azan shaqyryp qoıǵan esimi Nurhat. Ol jastaıynan Reseı jerinde oqyp, bilim alǵan. Reseı Federatsııasy Qorǵanys mınıstrliginiń ortalyq muraǵatynan alynǵan derekte bylaı jazylǵan: «Baksaısov Nıkolaı Elemesovıch 1918 jyly Oral oblysy Jánibek aýdanynda týǵan. Kırov oblysy Novo-Troıtskıı aýdandyq áskerı komıssarıatynan áskerge alynǵan. Sońǵy qyzmet orny 19-atqyshtar dıvızııasy. Áskerı sheni qatardaǵy jaýynger. 1944 jyly 6 qazanda qaza tapqan. Zaechar qalasynyń soltústik batysynda 400 metr jerde №4 zıratqa jerlengen. Týysqanynyń mekenjaıy ákesi Baksaısov Ilmes Oral oblysy Jánibek aýdany Mýratsaısk aýyly (qujatta solaı)». Bul arada Muratsaı aýyly dep oqysaq, esh qatelespeımiz.
Al 1999 jyly Oral qalasynan jaryq kórgen «Bozdaqtar» kitabynyń VI tomynyń 26-betinde joǵarydaǵy Nıkolaı Baqsaıysov týraly mynadaı derek keltirilgen: «Baksagasov Nıkolaı Ilmentovıch. Orys. Qatardaǵy jaýynger. 1944 j. qazanda qaza tapqan. ıÝgoslavııada jerlengen».
Árıne, qazaq ultynyń azamatyn orys dep jazyp jiberý aqylǵa syımaıdy. Eshten kesh jaqsy demekshi, muraǵat qujattaryn alǵa tarta otyryp, Uly Jeńistiń 70 jyldyǵy qarsańynda osyndaı derekterdi jınastyryp, bir izge keltirý - búgingi urpaq paryzy.
Batys Qazaqstan. QazAqparat.
