Qaǵaz basylymdardyń dáýiri ótip barady, zaman talabyna beıimdelý qajet - ardager jýrnalıst

KÓKShETAÝ. QazAqparat - Ǵylym men tehnıkanyń sharyqtap damýy qoǵamymyzdy adam tanymastaı etip ózgertip jiberdi. Internettiń barsha adamdarǵa qoljetimdi bolýy gazet-jýrnal sııaqty dástúrli aqparat quraldaryn ǵana emes, teledıdardy da aqyryndap yǵystyryp, ınternet resýrstaryn birinshi orynǵa shyǵarýda. Jastardyń arasynda gazet-jýrnal oqymaıtyn, teledıdar qaramaıtyndar bar. ıAǵnı, olardyń bári aqparatty ınternetten alady degen sóz. Qoǵamymyzda bolyp jatqan osyndaı ózgeristerge baılanysty buqaralyq aqparat quraldarynyń bolashaǵy qandaı bolmaq degen másele tóńireginde ardager jýrnalıst Qalkóz Júsipti áńgimege tartqan edik.

- Qalkóz aǵa, siz kóp jyldar boıy respýblıkalyq «Zań» jáne Aqmola oblystyq «Arqa ajary» gazetinde qyzmet istedińiz. Dástúrli basylymda isteı júrip, qazir endi túgeldeı saıtqa aýysypsyz. Bunyń sebebi nede, gazet-jýrnaldyń bolashaǵy týraly ne aıtasyz?

- Men ótken jyly jazda jasym 63-ke tolǵan soń zeınet demalysyna shyqtym. Sodan keıin jastarmen jaǵalaspaıyn degen oımen, jumysty tolaıym tastadym. Mine, sodan keıin qolym bosaǵan soń ýaqytymdy túgel ózimniń jeke saıtyma arnaıtyn boldym. Bul bir jaǵynan rýhanı qanaǵat ákeletin ermek bolsa, ekinshi jaǵynan táp-táýir tabys túsirip turady. ıAǵnı, meniń qazirgi jumysym - jeke saıtymdy júrgizý.

Gazet-jýrnaldardyń bolashaǵy qandaı, degen máselege keletin bolsaq, dástúrli aqparat quraldarynda, oǵan qosa saıttarda júrgizgen jumys tájirıbeme súıene otyryp, qaǵaz basylymdardyń zamany ótip barady desem, artyq aıtqandyq bolmaıdy dep oılaımyn. Kez kelgen respýblıkalyq nemese oblystyq gazettiń qazirgi deńgeıi keńes zamanyndaǵydan áldeqaıda tómendep ketken. Qyzmetkerler sany, shyǵý jıiligi, taralymy – bári kemigen.

Qazir aýdandyq, qalalyq gazetterdiń jaǵdaılary da dál osyndaı. Aýdandyq gazetterdiń kóbi jeke qolǵa ótti. Ol gazetter aptasyna bir ret tórt bet bolyp shyǵady. Taralymy óte tómen, jaı gazet degen aty ǵana bar. Mine, osy jaılarǵa qarap otyryp, gazet-jýrnaldardyń keleshegi qandaı degen saýaldyń jaýabyn qınalmaı tabýǵa bolady. Qaǵaz basylymdardyń zamany ótip barady.

-Sonda ne isteý qajet? Gazet-jýrnaldardyń múldem qajeti bolmaı qala ma?

- Qazir jastardyń basym kópshiligi, tipti barlyǵy derlik aqparatty ınternetten alady. Qaıda qarasań, jas qyz-jigitterdiń telefondaryna shuqshıyp áldene oqyp nemese tyńdap otyrǵanyn kóresiń. Qazir jastar gazet-jýrnal, kitap oqýdy qoıdy. Olardy gazet, kitap oqýǵa zorlap májbúrleı almaısyń. Zamannyń aǵymy solaı eken, endeshe zaman talabyna beıimdelý qajet. Sondyqtan, óz basym eshkim oqymaıtyn gazet-jýrnaldardy shyǵarýǵa mıllıondap qarjy bólgenshe, sol aqshany saıttardy ashyp júrgizýge jumsaǵan jón dep sanaımyn. Qazir gazet qyzmetkerleriniń jalaqysy ózge buqaralyq aqparat quraldarymen salystyrǵanda tómen. Oǵan qosa, sońǵy jyldary gazettiń eń negizgi oqyrmandary sanalatyn dárigerler men muǵalimderdi, basqa da bıýdjet qyzmetkerlerin májbúrlep jazdyrýǵa bolmaıdy degen pármenniń shyǵýy, gazeti taralymyn kúrt túsirip jiberdi.

Eger gazetti jaýyp, ony túgel saıtqa kóshiretin bolsa, baspahana, keńsege, poshtaǵa tólenetin shyǵyndar bolmas edi. Ol aqshany jalaqyny kóterýge, saıtty damytatyn qosymsha shtattar ashyp, mamandar alýǵa jumsaýǵa bolady. Saıttyń bar shyǵyny jylyna bir ret tólenetin hostıng pen domen aqysy ǵana.

Degenmen de qazirgi aýdandyq, oblystyq gazetterdiń jaǵdaıy endi birneshe jyldan keıin aqyryndap túgeldeı saıtqa kóshetinin ańǵartady. Óıtkeni, qaǵaz basylymdardyń jaǵdaıy jyl sanap aýyrlap barady. Jergilikti bılik tarapynan baspasózge bólinetin qarjy azaıýda. Bul qıyndyqtan shyǵar jalǵyz jol – gazetterdi túgel saıtqa kóshirý. Ýaqyttyń ózi osyǵan aqyryndap ákeledi degen oıdamyn.

-Jaqsy, gazet-jýrnaldy túgel jaýyp, saıtqa kóshtik delik. Budan ne utamyz?

- Aqparat quraldarynyń eń basty maqsaty men mindeti – qoǵamdyq pikir qalyptastyrý ǵoı. Qazirgi taralymy óte tómen, maman qyzmetkerleri jetispegendikten, sapasy da túsip ketken qaǵaz basylymdardyń bul mindetti óz deńgeıinde oryndaı almaıtyny aıdan anyq. Eger saıtqa kóshetin bolsa, aqparatty taratý aýqymy eselep artyp, jedeldigi men aqparat sapasy da birshama jaqsaratyny sózsiz.

Máselen, qaǵaz basylymdardyń múmkindigi jetpeıtin kóptegen sharýalardy saıttar arqyly jasaýǵa bolady. Qazir bolǵan sharany sol mezetinde sýretimen saıtta jedel jarııalaı alasyz. Gazette bir ǵana sýret berseńiz, saıtta birneshe sýretti salý múmkindigi bar. Sonymen birge ınternet arqyly aqparat taratý aýmaǵy shekteýsiz. Aýdandyq, oblystyq gazetterdiń saıtyn sol jergilikti halyq qana emes, barsha qazaqstandyqtar, tipti álem elderi kóre alady. Taǵy bir artyqshylyǵy, jarııalanǵan materıaldar saıt muraǵatynda saqtalady, eshqashan óshpeıdi. Sondaı-aq, keıbir ótkir máselelerdi jaýapty mamandarmen jedel beınesuhbat ótkizip, ony saıtta jarııalaýǵa bolady. Saıtta jarııalanǵan materıaldardy áleýmettik jeliler arqyly myńdaǵan oqyrmandary bar aýdıtorııaǵa taratýǵa múmkindik bar. ıAǵnı, saıttyń aqparat taratý, aýdıtorııany qamtý múmkindigi óte joǵary.

-Áńgimeńizge rahmet.