Izraıl tarıhyndaǵy eń qymbat soǵys: shyǵyn kólemi 3 mıllıard dollar

ASTANA. KAZINFORM — Izraıl Iranmen aradaǵy qaqtyǵys kezinde kelgen zalaldy 10 mıllıard shekel (shamamen 3 mıllıard AQSh dollary) dep baǵalady. Bul soma qoldanylǵan qarý-jaraq pen áýe shabýylynan qorǵanys júıelerin aýystyrý shyǵyndaryn qamtymaıtynyn eskergen jón, dep jazdy DW.

Bul baǵalaý raketa soqqylarynan búlingen ǵımarattardy qalpyna keltirý men jergilikti bızneske ótemaqy tóleý úshin qajet qarjyǵa negizdelgen. Bul týraly 26 maýsym kúni Bloomberg agenttigi Izraıldiń Qarjy mınıstrligi men Salyq qyzmetine silteme jasap habarlady.

 — Bul — biz betpe-bet kelgen eń aýyr máselelerdiń biri. Izraıl tarıhynda mundaı aýqymdy qıraý bolǵan emes, — dedi ótemaqy tóleýge jaýapty Salyq qyzmetiniń basshysy Shaı Aaronovıch.

Atalǵan baǵaǵa paıdalanylǵan qarý men áýe shabýylynan qorǵaný júıelerin jańartýǵa ketetin shyǵyndar kirmegen. Sondyqtan jalpy zalal kólemi budan áldeqaıda kóp bolýy múmkin. Qarjy mınıstri Betsalel Smotrıch soǵysqa ketetin jalpy shyǵyn 12 mıllıard dollarǵa jetýi múmkin dep málimdedi. Al Izraıl Ulttyq bankiniń basshysy Amır ıAron Bloomberg TV arnasyna bergen suhbatynda shamamen 6 mıllıard dollar dep neǵurlym ustamdy baǵa usyndy.

Ekonomıkaǵa tóngen qaýip

Izraıl ekonomıkasy sońǵy 20 aıdan beri aımaqtyq qaqtyǵystyń qysymynda. Bul jaǵdaı HAMAS-tyń terrorıstik shabýylynan keıin ýshyǵyp ketken. Eldiń Ortalyq banki osy jyly ІJÓ 3,5%-ǵa ósedi dep boljaǵan bolatyn, alaıda qazirgi ahýal bul boljamdy qaıta qaraýǵa májbúrlep otyr. 

Izraıl bıliginiń aıtýynsha, Iranmen aradaǵy soǵys burynǵy qaqtyǵystarmen salystyrǵanda áldeqaıda qymbatqa tústi. Buǵan basty sebep — zymyran soqqylarynyń sıpaty men nysandary. Buryn soqqylar sırek qonystanǵan aýyldyq óńirlerge baǵyttalsa, bul joly Tel-Avıv aglomeratsııasy sekildi halqy tyǵyz ornalasqan ortalyq qalalar tikeleı nysanaǵa alyndy. Bul aýmaqta Izraıl halqynyń jartysyna jýyǵy turady.

Sonymen qatar, ırandyq zymyrandar óte qýatty bolǵan. Kópshiligi 500 kg-nan astam jarylǵysh zattar men jarqynshaq snarıadtarymen jabdyqtalǵan. Izraıldiń málimetinshe, soǵysqa deıin Iranda osyndaı 2000–2500 zymyran bolǵan, qazir sonyń jartysyna jýyǵy saqtalyp qalǵan.

Shabýyldar nátıjesinde qıratylǵan negizgi nysandardyń qatarynda:

• Izraıldegi iri ǵylymı mekemelerdiń biri — Veıtsman ınstıtýty,

• Haıfadaǵy eń iri munaı óńdeý zaýyty,

• Ońtústiktegi aýrýhanalardyń biri bar.

Izraıl men Iran arasyndaǵy áýe shabýyldary 13 maýsymda bastaldy. Sol kúni Izraıl Iranǵa drondar men zymyrandardyń alǵashqy tolqynyn jiberdi. Shabýyldar eki aptaǵa jýyq jalǵasyp, tek 24 maýsym kúni tańerteń AQSh prezıdenti Donald Tramp bitim týraly jarııalaǵannan keıin toqtady.

Izraıl tarapynyń málimetinshe:

• Qaqtyǵys saldarynan 28 adam qaza taýyp,

• 1300-den astamy jaraqat alǵan.

  Al Iran bıligi 627 adamnyń mert bolǵanyn habarlady.

Qaqtyǵys kezinde Izraıl ekonomıkasy derlik toqtap qaldy: mektepter men kóptegen kásiporyndar (ómirlik mańyzy barlardan basqa) jabyldy. Qarjy mınıstrliginiń esebinshe, bıznesti qoldaýǵa qajetti ótemaqy 5 mıllıard shekelge jetýi múmkin. Bul — 2023 jyldyń qazanynan beri HAMAS pen Lıvandaǵy «Hezbolla» tobynyń shabýyldary saldarynan tólengen ótemaqylar kóleminen eki ese kóp.

Eske sala keteıik, buǵan deıin Irannyń joǵarǵy kóshbasshysy aıatolla Álı Hameneı teleúndeýinde Izraıl men óńirdegi amerıkalyq bazaǵa jasalǵan soqqylardy ózin-ózi qorǵaý áreketi dep baǵalap, AQSh-tyń berilý týraly úndeýin qatań aıyptaǵan bolatyn.

Al Tramp Netanıahýdy sottan qorǵap, oǵan keshirim jasaýǵa shaqyrdy.