Izraıl «Hezbolla» kóshbasshylarynyń izin qalaı ańdydy
ASTANA. KAZINFORM – Financial Times tergeýiniń nátıjesinde Izraıl Lıvannyń «Hezbolla» shııtter qozǵalysynyń bas hatshysy Hasan Nasrallanyń kózin joıýǵa birneshe ret tyrysqany belgili boldy. 2006 jylǵy soǵys kezinde mundaı úsh áreket jasalǵanymen ızraıldikter tabysqa qol jetkize almady. Bul týraly Kazinform menshikti tilshisi habarlaıdy.
Izraıldiń qazirgi Premer-Mınıstriniń izashary Ehýd Olmert 2006 jyly «Hezbolla» kóshbasshysy Hasan Nasrallanyń kózin joıýǵa sanktsııa bergen edi. Alaıda, Izraıldiń Qorǵanys armııasy ony júzege asyra alǵan joq.
Úsh márte jasalǵan qastandyq túrli sebepterge baılanysty maqsatyna jete almady. Birde áýeden soqqy ýaqytyly jasalmady. Soqqy jasalǵan sátte «Hezbolla» kóshbasshysy ol jerden ketip qalǵan bolatyn. Al qalǵan eki qastandyq kezinde snarıad onyń jerasty býnkeriniń betonyn tesip óte almady.
Juma kúni jasalǵan sońǵy qastandyq kezinde Hasan Nasralla Beırýttyń ońtústigindegi jerasty shtabynda komandırlerimen jınalys ótkizip jatqan. Sol sátte býnkerge qarsy qoldanylatyn qýatty bomba dittegen jerge dál túsip, «Hezbolla» kóshbasshysy mert boldy.
Izraıldik BAQ-tyń jazýynsha, F-15i ushaǵy Nasralla bolýy múmkin 4 ǵımaratqa árqaısysynyń salmaǵy 2 000 fýt bolatyn 80-nen astam býnkerge qarsy avıabomba tastaǵan.
Qastandyq qalaı júzege asty?
Lıvandyqtardyń kópshiligine «Hezbolla» bas hatshysynyń qaıda turatyndyǵy jaıly málimetterdiń barynsha jasyryn ekendigi jáne ony bilý múmkindiginiń joqtyǵy jaqsy tanys. Munyń da naqty sebebi bar. Óıtkeni, Izraıl Nasrallanyń kózin joıýǵa birneshe ret talpynys jasaǵany málim.
Financial Times jazýynsha, ızraıldk arnaýly qyzmetter 2006 jylǵy sátsizdikterden keıin jumysyn basqasha jasaýǵa kóshti. Sońǵy 20 jylǵa jýyq ýaqyt boıy Izraıldik aldyńǵy qatarly 8200 radıotehnıkalyq barlaý bólimshesi men onyń «Aman» dep atalatyn áskerı barlaý basqarmasy Izraıldń soltústik shekarasynda ornalasqan «Hezbolla» kúshteriniń kartasyn jasaý úshin óte úlken kólemdegi derekterdi jınaǵan.
Izraıl barlaý qyzmeti «Hezbolla» uıymynyń tek áskerı qanatyn ǵana emes, búkil uıymyn zertteý múmkindikterin keńeıtti. Izraıl onyń saıası ambıtsııalary men Iran Islam revolıýtsııasy Saqshylar korpýsymen ulǵaıyp kele jatqan baılanystaryna, sondaı-aq Nasrallanyń Sırııa prezıdenti Bashar Asadpen qarym-qatynasyna nazar aýdardy.
2011 jyly arab elderindegi «Arab kóktemi» dep atalǵan kóterilis pen narazylyq tolqyny Sırııaǵa da jetti. «Hezbolla» óziniń odaqtasy Iran sııaqty 2012 jyly Sırııa úkimetiniń jaǵyna shyǵyp, Asadty qoldady. Sol kezde ızraıldik barlaýshylar ýaqytty bosqa ótkizgen joq jáne «Hezbolla» uıymynyń operatsııalaryna kimniń jetekshilik etetini, kimniń laýazymy kóterilip jatqany, kimniń jemqor, kimniń jumbaq issapardan oralǵany týraly tolyq málimetter jınap aldy.
Sırııalyq naýqan «Hezbolla» jaýyngerlerine qajetti tájirıbe jınaqtaýǵa múmkindik berip, toptyń qataryn arttyrýǵa jol ashty. Alaıda, onyń qolbasshylary soǵysqa qajetti jaýyngerlerdi belsendi túrde jınap jatqanda, Izraıl olardyń arasyna tyńshylaryn kirgizip, áleýetti satqyndar tabý múmkindigine ıe boldy
Sırııadaǵy soǵystyń basqa da saldary bar. Bir qaraǵanda múldem zııansyz bolyp kórinetin kóptegen aqparat qoǵamǵa pash etildi. «Hezbolla» únemi qoldanatyn «sháhıd plakattary» túrindegi nekrologtar top týraly aqparat kózderiniń birine aınaldy. Olar kishigirim, biraq Izraıl úshin jaýyngerdiń týǵan qalasy, ol óltirilgen qala jáne onyń ólimi týraly habardy áleýmettik jelide jarııalaǵan dostary týraly mańyzdy aqparattardy qamtydy. Jerleý rásimi odan da jarııa túrde júrdi. Óıtkeni «Hezbollanyń» keıbir jetekshileri qysqa ýaqytqa bolsa da jasyrynǵan jerlerinen shyqty.
Beırýtta turatyn burynǵy joǵary laýazymdy lıvandyq saıasatker ızraıldik nemese amerıkalyq barlaýshylardyń «Hezbolla» qataryna kirýi «olardyń Asadqa qoldaý kórsetýiniń» nátıjesinde oryn aldy dep sanaıdy.
Tehnıkalyq basymdyq
Ýaqyt óte kele Izraıldiń «Hezbollaǵa» degen nazary tek arta tústi ósti. Nátıjesinde tyńshy-spýtnıkter, kúrdeli ushqyshsyz ushatyn apparattar men uıaly telefondardy tyńdaý qurylǵylaryna aınaldyratyn kıbertehnologııalar sııaqty tehnıkalyq artyqshylyqtar paıda boldy. Lıvandyq toby týraly aqparattyń kóp bolǵany sonshalyq, terabaıt derekterdi taldaý úshin algorıtmder jazatyn «9900 bólimshe» dep atalatyn arnaýly top jasaqtaldy. Olar jol jıegindegi qoldan jasalǵan jarylǵysh qurylǵyny, týnnel ústindegi sańylaýdy nemese býnkerdiń bar ekenin bildiretin kenetten paıda bolǵan beton armatýrasyn anyqtaý úshin sýretterdi elekten ótkizdi.
«Hezbolla» jaýyngeri anyqtalǵan sátten-aq onyń kúndelikti qozǵalysy, áıeliniń uıaly telefonynan, smart-kóliginiń odometrinen nemese ornalasqan jerinen alynǵan aqparat aýqymdy derekqor bazasyna túsedi.
Mundaı derekterdi joǵaryda ushatyn ushqyshsyz apparat sııaqty ártúrli derekkózderden, beınebaqylaý kameralaryna kezdeısoq túsip qalǵan beıneden, tipti qazirgi teledıdardyń qashyqtan basqarý pýltiniń mıkrofonynda jazylǵan daýysynan anyqtaýǵa bolady. Kúndelikti qaıtalanatyn mundaı isten kez kelgen aýytqý ızraıldik barlaýshylardyń tekserý jasaýyna túrtki bolady.
Izraıldik sheneýnikterdiń biriniń aıtýynsha, bir kezderi Izraıl tipti shabýyldy kútken kezde olardyń kenetten keri shaqyrylǵanyn ne shaqyrylmaǵanyn bilý úshin jekelegen komandırlerdiń kestelerin de qadaǵalaǵan.
Osy jyldar ishinde Izraıl barlaýy kózin joıý úshin nysanalardyń úlken tizimin jasady. Úsh kúnge sozylǵan áýeden soqqy kezinde Izraıldiń áskerı ushaqtary búkil Lıvandaǵy kem degende 3 000 «hezbollalyqtyń» kózin joıýǵa árekettendi.
Financial Times naqtylaýyna qaraǵanda, sońǵy aılarda Izraıl barlaýy ýaqytynyń kóp bóligin jer astyndaǵy týnnelder men býnkerler labırıntinde ótkizgen Nasrallany jıi baıqap qalyp otyrǵan.
Gazet derekkóziniń aıtýynsha, 2023 jyldyń qazan aıynda HAMAS Izraılge shabýyl jasap, «Hezbolla» tarapynan da oq jaýǵan kezde ızraıldik ushaqtar Nasralla ornalasqan jerdi bombalaý týraly buıryq alyp ushyp shyqqan. Biraq Aq úı operatsııany toqtatýdy talap etkennen keıin ushaqtar bazaǵa qaıtarylǵan.
Nátıjesinde ol 27 qyrkúıekte Beırýttiń ońtústik shetindegi Dahııa aýdanyndaǵy «qolbasshylyq jáne basqarý» jerasty býnkerinde bolǵan kezinde óltirildi. Býnkerde «Hezbollanyń» joǵary laýazymdy birneshe jetekshisi men Islam revolıýtsııasy Saqshylar korpýsy operatsııalarynyń joǵary laýazymdy ırandyq qolbasshysy qatysqan kezdesý bolǵan.
Frantsýzdyq Le Parisien gazetiniń habaryna qaraǵanda, Nasrallanyń dál sol jerge keletindigin Izraılge ırandyq «satqyn» jetkizgen.
Izraıldik BAQ-tyń habarlaýynsha, Nasrallanyń kózin joıý operatsııasy Izraıl Premer-Mınıstri Bınıamın Netanıahý Nıý-Iorkte, BUU Bas assambleıasynda sóılegen sózinen keıin júzege asty. Oqıǵalardan habardar adam Financial Times basylymyna Netanıahý Nasrallany kózin joıý operatsııasy týraly sóz sóılegenge deıin bilgenin aıtady.
