Irandaǵy Taftan janartaýy 700 myń jyldan keıin «uıqydan oıanyp» keledi

ASTANA. KAZINFORM — Ǵalymdar Irannyń ońtústik-shyǵysynda, Aýǵanstan men Pákistan shekarasyna jaqyn ornalasqan Taftan janartaýynda erekshe belsendilik baıqalyp otyrǵanyn habarlady, dep jazady AZERTADJ.

Agenttiktiń málimetine sáıkes, teńiz deńgeıinen 4 myń metr bıiktikte ornalasqan janartaý uzaq ýaqyt boıy sónip qalǵan dep eseptelgen. Ol sońǵy ret shamamen 700 myń jyl buryn atqylaǵan dep boljanǵan. Endi Taftan sónip ketken dep eseptelmeıdi — ony uıqydaǵy janartaý dep sanaıdy.

Geophysical Research Letters jýrnalynda jarııalanǵan zertteýde kórsetilgendeı, janartaý shyńyndaǵy qysym artyp keledi.

— Bolashaqta ne kúshti atqylaý bolady nemese bul protsess áldeqaıda tynysh ótedi, — deıdi výlkanolog Pablo Gonsales Live Science portalyna bergen suhbatynda.

Degenmen ol jaqyn arada atqylaý qaýpi joq ekenin atap ótti.

Pablo Gonsales jáne onyń áriptesteri jańa spýtnıktik derekterdi taldaǵan. Sýretter boıynsha, Taftan shyńy 10 aı ishinde 9 sm kóterilgen. Bir qaraǵanda bul az kóringenimen, uıqydaǵy janartaý úshin ár santımetr mańyzdy sıgnal sanalady.

Ǵalymdardyń aıtýynsha, bul janartaý qaıtadan «tynys ala bastady» degendi bildirýi múmkin jáne jergilikti bılik jaǵdaıdy ári qaraı zertteý úshin qarajat bólýi qajet.

Belsendiliktiń belgisi tek shyńnyń deformatsııasymen ǵana shektelmeıdi. Eki jyl buryn áleýmettik jelilerde Taftannyń jaryqtarynan gaz shyǵatynyn kórsetetin sýretter paıda bolǵan. Janartaýdan 50 km jerdegi Hash qalasynda turǵyndar bul gazdyń ıisin sezgen kórinedi.

Ǵalymdar shyńnyń kóterilýin jer ústiniń birneshe júz metr astynda gazdyń jınalýymen baılanystyrady. Negizgi magmalyq qory shamamen 3,5 myń metr tereńdikte ornalasqan dep baǵalanady.

Osydan buryn Kamchatkada Bezymıannyı janartaýynyń seısmıkalyq belsendiligi artyp bara jatqany habarlandy.

Sonymen qosa Indonezııada iri janartaý atqylaýynan keıin dabyldyń eń joǵary deńgeıi jarııalandy.