Iran men Izraıldiń áskerı áleýeti: basymdyq sanda ma, álde tehnologııada ma
ASTANA. KAZINFORM — Iran men Izraıl arasyndaǵy ásker qaqtyǵys ashyq aıqasqa kóship, kún tártibine Taıaý Shyǵystaǵy kúshter teńgerimin shyǵaryp tur, dep habarlaıdy Kazinform agenttiginiń menshikti tilshisi.
Izraıldikterdiń Iran aýmaǵyna áýeden soqqy jasaýy jáne Tegerannyń oǵan laıyqty qarymta qaıtarýǵa bergen ýádesi aıasynda halyqaralyq qaýymdastyq nazary «óńirdegi eki basty qarsylastyń áskerı kúshteriniń áleýeti qandaı?» degen saýalǵa taǵy da aýyp tur.
Iran
Associated Press agenttigi aqparattaryna qaraǵanda, Irannyń qaǵaz júzinde sandyq artyqshylyǵy bar: 88 mıllıon adam jáne 1,6 mıllıon sharshy shaqyrym aýmaq, al Izraılde 9 mıllıon turǵyn jáne 22 myń sharshy shaqyrym. Alaıda, agenttiktiń atap ótýinshe, bul sandardyń qazirgi soǵys jaǵdaıynda mańyzy óte tómen.
Iran áskeri turaqty qarýly kúshter jáne elıtaly «Al-Kýds» arnaıy bólimshesi, zymyran qolbasshylyǵy men kıberáskerlerdi qosa alǵanda Islam revolıýtsııasynyń saqshylar korpýsyna bólinedi
Turaqty qarýly kúshter qatarynda shamamen 600 myń, al Islam revolıýtsııasynyń saqshylar korpýsynda 200 myńǵa jýyq sarbaz bar. Bul rette óńirdegi ırandyq proksı-qurylymdar sońǵy jyldary AQSh pen Izraıldiń áreketteri saldarynan aıtarlyqtaı zııan shekkeni bar.
Irannyń qarý-jaraǵy aralas arsenal sanalady: 1979 jylǵy Islam revolıýtsııasyna deıingi keńestik jáne amerıkalyq óndiristegi tehnıkalar, sondaı-aq keıinirek Reseıden alynǵa qarýlar.
Iran Áskerı-áýe kúshterinde 350-ge jýyq ushaq bar, negizinen eskirgen áýe ushaqtarynyń túri. Olardyń sany men sapasy Izraıldiń áýe kemelerine qaraǵanda edáýir tómen.
Degemen, Iranda Shahed áýeden soqqy jasaıtyn drondardy qosa alǵanda ushqyshsyz ushatyn aparattar óndirisinde aıtarlyqtaı tarmaqtalǵan júıe bar.
Qolbasshylyqtyń álsizdigi Iranǵa úlken qıyndyq týǵyzyp tur: juma kúngi Izraıl soqqysy saldarynan Islam revolıýtsııasynyń saqshylar korpýsynyń basshysy general Hoseın Salamı, Bas shtab bastyǵy general Mohammad Bagerı, sondaı-aq birneshe jetekshi ıadrolyq ǵalym mert boldy. Burynyraq ta dál osyndaı shabýyl kezinde búkil aımaqtaǵy basqa da joǵary dárejeli komandırler qaza tapqan edi.
Irannyń ıadrolyq baǵdarlamasy sońǵy jyldary aıtarlyqtaı naqty nátıje kórsete bastady. Baǵalaýlarǵa sáıkes, saıası sheshim qabyldanǵan jaǵdaıda Tegeran birneshe aı ishinde ondaǵan oqtumsyq jasaýǵa jetkilikti mólsherde qarý-jaraq deńgeıine deıingi baıytylǵan ýran jınaǵan.
Alaıda, Associated Press agenttiginiń atap ótýinshe, Iranǵa jetkizý quraldaryn jasaý úshin kóbirek ýaqyt qajet bolady jáne Izraıl muny kútip otyrǵysy kelmeıtin sııaqty.
Izraıl
Izraıl AQSh pen Eýropanyń sońǵy tehnologııalaryna da, qarý-jaraqtyń tolyq spektrin shyǵarýǵa qabiletti óziniń damyǵan qorǵanys ónerkásibine de súıene otyryp, qýatty qurlyq, teńiz jáne áýe kúshterine ıe.
Sanynyń azdyǵyna — 170 myńǵa jýyq áskerı qyzmetshi men 400 myń rezervtegi áskerı qyzmetshilerine qaramastan Izraıl armııasy aımaqtaǵy qaqtyǵystarǵa turaqty qatysýy jáne joǵary daıyndyq standarttarynyń arqasynda eń qabiletti ásker sanalady.
Irannyń áleýetti qarymta jaýaby júzdegen ballıstıkalyq zymyrandy qamtýy múmkin. Biraq Iran bul qarqyndy qansha ýaqyt ustap tura alatyndyǵyna qatysty saýal ashyq qalyp tur. 2024 jyldyń qazan aıynda Irannyń Izraılge jappaı zymyran soqqysy tek shekteýli ǵan zııan tıge aldy.
Izraıldiń basty artyqshylyǵy — onyń AQSh-tyń kómegimen jasalǵan kóp deńgeıli áýe qorǵanysy júıesi. Ol ushyrýlardy qadaǵalap, eldi mekenderge nemese mańyzdy ınfraqurylymǵa qaýip tóndiretin snarıadtardy ǵana qaǵyp túsirýge qaýqarly. Júıe túbegeıli senimdi dep sanalmasa da, Izraıl bıligi ol úlken qırandylar men shyǵynnyń aldyn aldy dep esepteıdi.
Izraıl aımaqtaǵy ıadrolyq arsenalǵa ıe jalǵyz memleket sanalady. Degenmen ol muny resmı moıyndamaıdy. Izraıl úshin AQSh-tyń barlaý, qarý-jaraq jetkizý jáne dıplomatııa salasyndaǵy qoldaýy da sheshýshi mańyzǵa ıe.
AQSh róli
AQSh Izraıldiń Iranǵa áýeden soqqy jasaýyna esh qatysy joq ekendigin resmı málimdep otyr. Degenmen, Irannyń qarymta shabýylynyń nysanyna aınalýy múmkin ekendikterin de joqqa shyǵarmaıdy. Aımaqta amerıkalyq qaýqarly kúsh ornalasqan: Arab teńizinde 60 joıǵysh ushaq tıelgen alyp keme, bazalardaǵy ondaǵan ushaq pen myńdaǵan áskerı qyzmetshi.
AQSh Memlekettik hatshysy Marko Rýbıo Izraıl Iranǵa qarsy birjaqty shabýyl jasaǵanyn málimdegen bolatyn.
— Bul soqqyǵa qatysqanymyz joq… Izraıl bizdi aqparattandyrdy jáne bul is-áreketti óziniń qorǵanysy úshin qajetti dep sanaıdy. Prezıdent Tramp jáne ákimshilik kúshterimizdi qorǵaý jáne óńirdegi seriktesterimizben tyǵyz ózara is-qımyldy jalǵastyrý úshin qajetti barlyq is-sharany qabyldady. Atap ótkim keledi, Iran amerıkalyq múddege nemese qyzmetkerlerge shabýyl jasamaýy tıis, — delingen saıtynda jarııalanǵan Aq úı Rýbıo málimdemesinde.
Taıaý Shyǵystaǵy ahýal ýshyqqannan keıin Vashıgton Baǵdattaǵy dıplomattarynyń bir bóligin qaýipsiz aımaqqa shyǵara bastady. Sondaı-aq Taıaý Shyǵysta qonystanǵan amerıkalyq otbasylarǵa da óz erikterimen ketýge usynys jasap otyr.
Qazirgi ýaqytta Izraıl Irannyń qarymta shabýyl jasaý áleýetin aıtarlyqtaı álsirete aldy: Gaza men Lıvandaǵy negizgi proksı-toptar talqandandy, Irannyń áýege qarsy qorǵanysna aıtarlyqtaı soqqy jasaldy jáne qolbasshylyq jetekshileri óltirildi.
Sarapshylardyń paıymynsha, tolyqqandy qaqtyǵys bolǵan jaǵdaıda, Iran ásker sany men jappaı zymyran ushyrýlaryna arqa súıeı alady. Biraq Izraıl avıatsııa, barlaý men qorǵanysta ústemdigin saqtaıdy.
Eske sala keteıik, Izraıl Iranǵa soqqy berip, áýe keńistigin jaýyp tastady.
Osy jaǵdaıǵa baılanysty Tel-Avıvtegi QR elshiligi Izraıldegi Qazaqstan azamattaryna úndeý jasady.
Air Astana toby Iran men Irak áýe keńistiginiń jabylýyna baılanysty keıbir Air Astana jáne FlyArystan turaqty jáne charterlik reısteriniń baǵytyndaǵy ózgerister týraly jolaýshylardy habardar etti.
Kazinform oqyrmandaryna Izraıldiń Iranǵa jasaǵan áýe soqqysyna álem kóshbasshylary qalaı ún qatqanyna qatysty sholý da usyndy.