Iran bıligi halyqty WhatsApp qosymshasyn joıýǵa shaqyrdy
ASTANA. KAZINFORM — Tegeran tanymal messendjerdi qoldanýshylardyń derekterin jınady dep aıyptap otyr, alaıda naqty dálelder keltirilgen joq, dep habarlaıdy Kazinform tilshisi.
Seısenbi kúni Irannyń memlekettik telearnasy azamattarǵa uıaly telefondarynan WhatsApp qosymshasyn óshirýge keńes berdi. Mundaı usynys messendjerdiń qoldanýshylar derekterin Izraılge joldaıdy degen aıyptaýlar negizinde aıtyldy, alaıda naqty dálelder keltirilgen joq.
Meta korporatsııasyna tıesili WhatsApp kompanııasy resmı málimdemesinde bul aıyptaýlardy teriske shyǵaryp, «osy jalǵan habarlamalar qyzmetti buǵattaýǵa sebep bolýy múmkin, al adamdar úshin baılanysta bolý ásirese mańyzdy» dep atap ótti.
Sondaı-aq olar «qoldanýshylardyń naqty ornalasqan jerin baqylamaıtynyn, sóılesý jýrnaldaryn saqtamaıtynyn jáne úkimetterge jappaı aqparat bermeıtinin» málimdedi.
WhatsApp kompanııasy da sońǵy shıfrlaý tehnologııasyn qoldanatynyn eske saldy, bul degenimiz tek jiberýshi men qabyldaýshy habarlamalardyń mazmunyn kóre alady. Derekter ustalǵan jaǵdaıda da, olar arnaıy kiltsiz qoljetimsiz bolyp qalady.
Degenmen, sarapshylar qosymsha áli de shıfrlanbaǵan metaderekterdi jınaýy múmkin ekenin atap ótti.
Kornell ýnıversıtet ınjenerlik fakýltetiniń professory Gregorı Falko Associated Press agenttigine bergen suhbatynda bul uzaq ýaqyt boıy másele bolyp kelgenin jáne keıbir paıdalanýshylardyń WhatsApp qoldanbaýyn tańdaýynyń sebebi ekenin aıtty.
Onyń aıtýynsha, taǵy bir alańdaýshylyq týyndatatyn másele — derekterdiń elden tys jerde saqtalýy ekenin atap ótti, bul tsıfrlyq egemendik máselelerin kóteredi.
— Memleketter ózderiniń algorıtmderin paıdalanyp, derekterdi óz aýmaǵynda ornalastyryp, óńdeýi kerek. Globaldy saqtaý ınfraqurylymyna degen senim tómendep keledi, — dep qosty ol.
Iranda áleýmettik jelilerge qoljetimdilik ýaqytsha shektelip turady. Resmı tyıymdarǵa qaramastan, kóptegen paıdalanýshy olardy VPN arqyly aınalyp ótedi. 2022 jyly áıelderge qatysty moraldyq polıtsııanyń ustaýynan keıingi jappaı narazylyqtar aıasynda bılik WhatsApp pen Google Play-di buǵattady, biraq 2024 jyldyń sońynda tyıym alynyp tastaldy. Oǵan deıin WhatsApp elde Telegram jáne Instagram qosymshalarymen qatar eń tanymal messendjerlerdiń biri bolǵant edi.
Sonymen qatar, seısenbi kúni Irannyń Kıberqaýipsizdik basqarmasy memlekettik qyzmetkerler men olardyń qaýipsizdik qyzmetterine ınternetke qosylǵan barlyq qurylǵyny paıdalanýǵa tyıym saldy. Bul dırektıva smartfondar, aqyldy saǵattar, planshetter jáne basqa da qosylǵan qurylǵylarǵa qatysty jáne ótken jyly «Hezbolla» múshelerine qarsy Izraıldiń «peıdjerlik shabýylyna» uqsas oqıǵalardyń aldyn alý maqsatynda qabyldanǵan kórinedi.
Seısenbi kúni Irannyń jetekshi memlekettik bankteriniń biri Sepah Bank hakerlik toptyń aýqymdy kıbershabýylyna ushyrap, klıentterge qyzmet kórsetý men banktik júıelerge qoljetimdilikte úzilister boldy.
Budan bólek AQSh prezıdenti Irannyń Joǵarǵy jetekshisi Alı Hameneıdi joıýǵa qabiletti ekenin, biraq ázirge ony joıýdy josparlamaıtynyn málimdedi.
Óz kezeginde aıatolla Hameneı Irannyń tańylǵan soǵysqa da, tańylǵan beıbitshilikke de kónbeıtinin aıtty.