Iran, AQSh jáne OPEK+: jahandyq sheshimder munaı baǵasyna qalaı áser etedi
ALMATY. KAZINFORM – Munaı baǵasy men ulttyq valıýta baǵamynyń qubylýy qandaı ishki jáne syrtqy faktorlarǵa táýeldi. Bul týraly Kazinform agenttigine qarjy sarapshysy Rasýl Rysmambetov aıtyp berdi.
Sarapshynyń aıtýynsha, «qara altynnyń» quny — álemde jáne aımaqta bolyp jatqan syrtqy saıası jáne ekonomıkalyq ahýaldyń keshendi kórinisi.
Munaı baǵasy qalaı ózgerdi
Ótken jetide munaı baǵasy barreline 62,8 dollarǵa deıin tómendedi. Alaıda osy aptanyń basynda baǵa qaıta qalpyna kelip, 65 dollarǵa jetti. Kóptegen sarapshy bul ózgeristi OPEK+ elderiniń shilde aıynan bastap óndiristi táýligine 411 myń barrelge arttyrý jónindegi kelisimimen baılanystyryp otyr.
Sarapshy pikiri
Rasýl Rysmambetovtyń oıynsha, munaı baǵasyna erekshe mán tek aıtarlyqtaı ózgerister kezinde ǵana berilýi tıis.
— Baǵa eleýli ózgeriske ushyraǵan kezde ǵana nazar aýdarýǵa turarlyq: mysaly, bir kúnde 70 dollardan 63 dollarǵa deıin — ıaǵnı 10%-ǵa tómendese nemese bul úrdis birneshe aı boıy jalǵassa. Bıyl munaı quny barreline 60 dollardan joǵary deńgeıde saqtalýy yqtımal, — deıdi sarapshy.
Geosaıasat jáne munaı
Sarapshynyń pikirinshe, geosaıası shıelenister de munaı naryǵyna tikeleı áser etedi. Jaqynda Reseıdegi aerodromdarǵa jasalǵan shabýyldar Máskeý men Kıev arasyndaǵy kelissózderge qaýip tóndirip otyr. Bul baǵyttaǵy kez kelgen oqıǵa baǵaǵa áser etýi múmkin, degenmen uzaq merzimdi boljam jasaýǵa áli erte.
— Qandaı da bir naqty qorytyndy jasaý úshin kem degende bir aı kútý qajet. Turaqty úrdis qalyptasqanda ǵana aıtýǵa bolady. Qazirgi ózgerister ýaqytsha sıpatqa ıe, — dedi ol.
Iran, OPEK+ jáne yqtımal sanktsııalar
Sarapshynyń pikirinshe, geosaıası shıelenister de munaı naryǵyna tikeleı áser etedi. Jaqynda Reseıdegi aerodromdarǵa jasalǵan shabýyldar Máskeý men Kıev arasyndaǵy kúrdeli kelissózderge teris yqpal etýi múmkin. Mundaı oqıǵalar naryqtaǵy turaqsyzdyqty kúsheıtip, baǵa aýytqýlaryna sebep bolýy yqtımal.
Degenmen, sarapshy ázirge uzaq merzimdi qorytyndy jasaýǵa erte ekenin eskertedi.
Iranmen kelissózder jáne yqtımal sanktsııalar
Munaı baǵasyna Iran men AQSh arasyndaǵy ıadrolyq kelisim boıynsha kelissózderdiń barysy da áser etip jatyr. Eger Tegeran Vashıngtonnyń usynystaryn qabyldamasa, bul munaı naryǵyndaǵy shıelenisti kúsheıtip, Iran munaıyna qaıtadan sanktsııalar salynýyna ákep soǵýy múmkin.
— AQSh konventsııasynda reseılik munaıǵa qatysty sanktsııalardy kúsheıtý máselesi de talqylanyp jatyr. Al OPEK+ tarapynan óndiris kólemin arttyrý mólsheri kútkendeı joǵary bolmady. Bul álemdik naryqta usynys tapshylyǵy saqtalatynyn bildiredi, — deıdi Rysmambetov
Baǵaǵa áser etetin negizgi faktorlar
Sarapshy munaı baǵasyna yqpal etetin basty tórt faktordy atap ótti: Ýkraına men Reseı arasyndaǵy kelissózderdiń barysy, Irannyń ıadrolyq baǵdarlamasy tóńiregindegi jaǵdaı, OPEK+ sheshimderi jáne AQSh pen Qytaı arasyndaǵy saýda qatynastary.
Aıtýynsha, sońǵy faktor erekshe mańyzǵa ıe.
— Saýda-sattyqtaǵy sharttar men tarıfter qanshalyqty qatal bolsa, jahandyq ekonomıkaǵa boljam sonshalyqty nasharlaıdy, al bul munaı baǵasynyń tómendeýine ákeledi. Kerisinshe, eger elder kelisimge kelip, saýda daýyn retteı alsa, bul naryqtyń turaqtanýyna sep bolady, — dedi sarapshy.
Spıker qarapaıym azamattarǵa qysqa merzimdi baǵa ózgeristerine alańdamaýǵa keńes berdi.
— Mundaı jedel jańalyqtar tek treıderler úshin mańyzdy. Qarapaıym adamdar uzaq merzimdi úrdisterge — kem degende eki aptaǵa, eń durysy bir aı men toqsan qarap otyrýy qajet. Bul jaǵdaıdy obektıvti baǵalaýǵa múmkindik beredi, — dep túıindedi ol.
Buǵan deıin OPEK+ segiz eli shilde aıynda munaı óndirýdi arttyratynyn habarlanǵan bolatyn.