Ipoteka, álde qolma-qol aqsha: Úıdi qalaı alǵan tıimdi

ASTANA. KAZINFORM – Elimizdegi ınflıatsııa deńgeıin eskersek, baspanany ıpotekaǵa alý tıimdi. Ekonomıst Baýyrjan Ysqaq osylaı dep pikir bildirdi. Maman baspanany ıpotekaǵa nemese qolma-qol aqshaǵa satyp alýdyń artyqshylyqtary men táýekeli týraly aıtty.

- Baspanany naqty, qolma-qol aqshaǵa satyp alýdyń artyqshylyǵy birinshi kezekte, paıyz, komıssııa, saqtandyrý joq. ıAǵnı bankterge artyq tólem jasalmaıdy. Eshkimniń aldynda qaryz joq, páter jyldam óz múlki bolyp qalady. Sondaı-aq aı saıyn mindettemeler júktelmeıdi, psıhologııalyq erkindik bar. Al táýekeli – barlyq qarajatty úıge salý, rezerv kapıtaldan aıyrady. Túrli kútpegen jaǵdaı, jumystan shyǵyp qalý degen sııaqty másele týyndasa qarajatsyz qalyp qoıady. Úlken somany birden jumsaý, ınvestıtsııalyq múmkindikti joǵaltý dep aıtýǵa bolady. Qoldaǵy qarajattyń bir bóligin basqa baǵyttarǵa – depozıt, baǵaly qaǵaz, bızneske baǵyttasa tabys tabýǵa bolady. Sosyn ınflıatsııa kezinde naqty aqshaǵa satyp alý qabileti tómendeıdi. Sondyqtan úı baǵasy qymbattap jatqanda baspanaly bolýdy uzaq kútip, qarajat jınasa, qoldaǵy aqsha kúshin joıady, - deıdi Baýyrjan Ysqaq.

Mamannyń aıtýynsha, ıpoteka ómir sapasyn qazirden-aq arttyrýǵa múmkindik beredi. Sondaı-aq elimizdegi qazirgi ınflıatsııa deńgeıi ıpotekany jeńildetedi. ıAǵnı, tabys jyl saıyn ósip otyrsa, tólemniń salmaǵy azaıady. 

- Keıde arzan nesıe baǵdarlamalary da bolady. Mysaly «7-20-25», «Baspana hıt» sııaqty bankterden sýbsıdııalanǵan ónimder tutynýshyǵa 5-7% aralyǵynda beriledi. Mundaıda úı baǵasy ósip ketse de satyp alýshy utady. Al táýekeli – artyq tólem. Jalpy eseptegende úı qunyna 30%-60% aralyǵynda qosymsha qarjy tóleıdi. Taǵy bir táýekeli - aı saıynǵy turaqty júkteme. Tabys azaısa, tólem qıyndyq týǵyzady. Úshinshi, uzaq merzimdi táýekeldilik. Jumys, densaýlyq, otbasylyq jaǵdaı ózgerse, qaryzdyń qysymy da kóbeıe beredi, - deıdi maman. 

Neni bilý kerek?

Ekonomıst baspana alarda kem degende 3-6 aıǵa deıin jetetin qor bolý kerek ekenin aıtady. Sondaı-aq ıpotekanyń aı saıynǵy tólemi tabystyń 30%-nen aspaýy qajet dep eskertti. 

- Paıyzdyq mólsherleme men tıimdi jyldyq mólsherlemeniń arasyn salystyrýymyz kerek. Banktiń jarnamasyndaǵy 7% keıde saqtandyrý men komıssııalardy qosqanda 10-11%-ke shyǵýy múmkin. Sondaı-aq úı baǵasynyń ósý qarqynyn qadaǵalap otyrý kerek. Eger jyldyq ósim 10-12% bolyp, ıpotekada 7-8% bolsa, onda ıpoteka tıimdi. Al naryq turalap qalatyn bolsa, onda qolma-qol alý artyqtaý bolady, - deıdi ekonomıst. 

Mamannyń pikirinshe, valıýtalyq táýekeldilikke mán berý qajet. Tabys teńgemen bolsa, nesıe de teńgemen bolǵany jón. Basqa valıýta ıpoteka qaryzyn qymbattatyp jiberedi.

Aıta keteıik, memlekettik baǵdarlama boıynsha ıpotekalyq, jaldamaly turǵyn úıler qalaı úlestiriletini týraly mynaý siltemede habarlandy.