Injener-gıdrotehnık kóktemgi sý tasqynynyń basty sebepterin atady
ASTANA. KAZINFORM – Kóktemde jyl saıyn qarǵyn sýǵa tap bolmaý úshin sala mamandaryn daıyndap, sý sharýashylyǵy mekemelerin ashýymyz qajet. Mundaı pikirdi sý sharýashylyǵy salasynyń ardageri, ınjener-gıdrotehnık Ámirhan Kenshimov bildirdi.
«Álemniń túkpir-túkpirinde tabıǵı apattar bolyp jatyr. Birinde sý bassa, endi birinde janartaý atqylap, jer silkinisi oryn alyp jatyr. Munyń bári qazirgi ýaqyttaǵy jahandyq jylynýǵa, klımattyń ózgerýine baılanysty. Sońǵy 30 jyldan astam ýaqyttan beri jerdiń aýa temperatýrasy 1,5 gradýstan astamǵa jylyndy. Muhıttar men teńizderdiń sýy jylyna bastady. Keı ǵalamdar muhıttar men teńizderdiń betki jaǵy ǵana emes, túbi de jylynyp jatqandyǵyn aıtady. Oǵan ártúrli dálelder keltiredi. Qalaı desek te, sýdyń býlanýy artqan saıyn tsıklondardyń paıda bolýy, olardyń júretin joldaryn ózgertýi qalypty úrdiske aınalyp keledi», - dedi ınjener-gıdrotehnık.
Onyń atap ótýinshe, sońǵy 4-5 jyldyń kóleminde Brazılııada, Indonezııada, Reseıdiń Qıyr Shyǵysynda, Arab elderinde nóser jaýyn, burshaq jaýyp, qatty sý tasqyny boldy.
«Al «Qazaqstan Jerdiń ortasynda, teńizge shyǵar joly joq, shalǵaıda ornalasqan, sý tasqyny bolmaıdy» deýshi edik. Biraq, bolady eken. Bizge de jetti. Kóktemde jańbyr, ótken kúzde qar jaýyp, ol qaıta erip, topyraqty ylǵaldandyryp tastady. Odan keıin aıaz urdy. Sonyń saldarynan, máselen Almatyda jer tońy 1 metr 37 sm bolsa, soltústik óńirlerde 2,5 metrge deıin jetti. Al kúzdegi sý topyraqty tońǵa aınaldyrdy. Keıinnen túsken mol qar erte kóktemde kúnniń jyldam jylynýyna baılanysty kúrt eridi. Al erigine sý toń bolyp jatqan topyraqqa sińbeıdi, barar jeri joq. Sondyqtan búkil dala sýdyń astynda qaldy», - dedi ol.
Ámirhan Kenshimovtiń aıtýynsha, ákimder oıpań, oıpat jerlerdi satyp jibergen.
«Adamdar ne isteıdi? Ol jerge úı salady. Sóıtip, osyndaı jaǵdaıǵa tap bolǵanda zar qaqsap qalady. Árıne, bul – tragedııa. Este bolsa, biraz ýaqyt buryn Ońtústik Qazaqstan oblysynda osyndaı jaǵdaı bolyp, Saryaǵash jaqta eldi mekender sýdyń astynda qaldy. Munyń bári jerdiń durys berilmegendiginen. Aýyldardy qyratty jerlerge ornalastyrý qajet. Tyń ıgerý kezinde kóptegen aýyl jazyq jerlerde boldy. Biraq, dambalarmen qorshalǵan edi. Keıingi ýaqytta ol dambalar mújilip, joıyldy. Burynyraq, aýyldarda arnalar bolatyn, erigen qar sý sonymen aǵyp ketetin. Qazir joq. Bir aýyldyń ózinde 5-6 gıdrotehnık, murap jumys isteıtin. Olar kúzde, qar túsetin mezgilde aryqtardyń bárin tekserip, tazartatyn. Syrtqy kanaldardyń shlıýzderin ashyp qoıatyn. Kóktemde taǵy bir tekserip ótetin. Qazir aýylda munyń biri de joq. Aýyl turǵyndary 5-10 gektardan jer alyp alǵan. Árqaısysy bas-basyna bı. Aýyl ákiminiń gıdrotehnık ustaýǵa shamasy da, qarajaty da joq. Sýdyń mánisin, jaǵdaıyn biletin mamandar qurydy», - dedi maman.
Injener-gıdrotehnık Táýelsizdik jyldaryna deıin elimizde sý sharýashylyǵyna qatysty mınıstrliktiń, onyń qaramaǵanda Jyljymaly mehanıkalandyrylǵan lek, Óndiristik-tehnıkalyq jıyntyq basqarmasy, Sý sharýashylyǵy júıesin basqarý basqarmasy jumys istegendigin aıtady.
«Olardyń bári qurydy, joq. Aqyldasatyn maman qalmady. Endi sý baspaǵanda ne qaldy?! Árıne jazyq jerlerdi sý basady. Aldaǵy ýaqytta mundaı bolmaýy úshin sý mamandaryn daıyndaýymyz, ol úshin mol qarajat bólýimiz qajet. Arnaýly sý sharýashylyǵy mekemelerin ashýymyz kerek. Sonda ǵana jylda sý basý problemasynan birtindep-birtindep qutylamyz. Birden qutyla almaımyz, ol múmkin emes», - dedi Ámirhan Kenshimov.
