Interpoldyń burynǵy Bas hatshysy Qazaqstanǵa JI mınıstrligi qandaı artyqshylyq beretinin aıtty
ASTANA. KAZINFORM – Interpoldyń burynǵy Bas hatshysy ıÝrgen Shtok Kazinform agenttiginiń tilshisine bergen eksklıýzıvti suhbatynda Qazaqstanda jasandy ıntellektimen baılanysty mınıstrliktiń qurylýyn tsıfrlyq qaýipsizdik pen óńirlik yntymaqtastyqty nyǵaıtýdaǵy mańyzdy qadam retinde atady.
- Interpolda jumys istep júrgen kezińizde kıberqylmyspen kúreste aımaqtyq seriktestiktiń mańyzdy ekenin únemi aıtyp júrdińiz. Qazaqstannyń osy baǵyttaǵy belsendiligi týraly ne aıtar edińiz?
- Kıberqylmys qaýpi tek ósip kele jatqanyn túsiný kerek. Sany ósip qana qoımaı, buryn-sońdy bolmaǵan túrleri kóbeıip keledi. Onymen kúresýdiń jalǵyz tıimdi ádisi – qýatty seriktestik qurý.
Qazaqstan osy salada aıtarlyqtaı progreske qol jetkizdi. Jeke sektormen seriktestik te mańyzdy, óıtkeni tergeý úshin mańyzdy aqparattyń kóp bóligi dál solardyń qolynda bolyp jatady.
Qazaqstannyń taǵy bir kúshti jaǵy basqa elderde oqý is-sharalaryn uıymdastyrý arqyly resýrstar men arnaıy tergeý jabdyqtaryn usyna otyryp, jalpy aımaqta kıberqylmyspen kúrestiń damýyna oń yqpal etýinde.
- Qazaqstan qandaı bastamalarymen basqa elderge úlgi bola alady?
- 2014 jyldan 2024 jylǵa deıingi jumysymda Qazaqstannyń Interpol qyzmetiniń barlyq negizgi baǵyttaryna belsendi qatysatynyn baıqadym. Únemi bastama kóterip otyrady. Sonyń arqasynda birlesken operatsııalar qylmys jelilerin úzip, kinálilerdi jaýapqa tartýda sheshýshi ról atqardy.
- Jańa tehnologııalar dáýirinde quqyq qorǵaý organdarynyń jumys tásili qalaı ózgerip jatyr? Interpol bul turǵydan ózgelerge qandaı artyqshylyqtarymen úlgi kórsete alady?
- Qylmyskerler qazir jasandy ıntellekt sııaqty sońǵy tehnologııalardy belsendi qoldanyp jatyr. Fıshıngtik shabýyldar men sıntetıkalyq medıa, dıpfeıkter barǵan saıyn kúrdelenip jatyr. Sonyń bárin zulym maqsatqa paıdalaný úrdis alyp tur.
Quqyq qorǵaý organdary da olardan qalys qalmaı, qylmystardyń aldyn alyp, izin kesýge tehnologııanyń sońǵy jetistikterin beıimdeı bilgeni kerek. Zańnama men normatıvtik aktiler de tehnologııamen birge jetildirilip otyrý kerek. Bul iste Interpol sııaqty jahandyq platformalardy paıdalaný mańyzdy. Qylmystyń qaı túrine de birlesip toıtarys bermeıtin aımaqtarda qaskóı toptar ózin meılinshe erkin sezinedi. Birlesken is-qımyl, aqparat almasý, úılesken áreket bolǵan jerden olar da aıaǵyn tartyp júredi.
- Sońǵy aılarda Qazaqstan jasandy ıntellekt pen kıberınfraqurylymdy damytýǵa zor kóńil bólip jatyr. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń bıylǵy Joldaýynan keıin jasandy ıntellekt mınıstrligi quryldy. Munyń qandaı artyqshylyǵy men qıyndyqtary bar dep oılaısyz?
- Eń negizgi múmkindik te, eń basty qater de jyldamdyq bolady. Men bul kóregen qadamdy quptaımyn. Óıtkeni jasandy ıntellekt damýdyń ǵana emes, kıberqaýipsizdik salasyndaǵy ózgeristerdiń faktory bolyp tur.
Kez kelgen tehnologııa sııaqty, jasandy ıntellektiniń de eki jaǵy bar. Bir jaǵynan, ol progress pen ıgiliktiń habarshysy sııaqty, ekinshi jaǵynan jańa qaterler onymen qatar kelýi múmkin. Qylmyskerler qazirdiń ózinde avtonomdy JI júıeleri arqyly jasalatyn joǵary tehnologııalyq shabýyldardyń aýqymyn keńeıtip barady. Osyndaı kúrdeli, shapshań damyp jatqan salaǵa mamandanatyn mınıstrlik qurý memleket pen bıznesti ǵana emes, halyqtyń osal toptaryn, jastar men qarttardy túrli qaterden saqtaýǵa múmkindik beredi. Basqasha aıtsaq, Qazaqstan óz azamattarynyń basyna kelýi múmkin qaterlerden bir qadam alda júrýge múmkindik alyp otyr.
Aıta keteıik, buǵan deıin jasandy ıntellekt bilim berý júıesine qajet mańyzdy múmkindikterge jol ashatyny jaıly jazǵan edik.