IELTS-tan rekordtyq 8,5 ball alǵan Aıbala: Jurt oılaǵandaı men til jaǵyn tańdamaımyn
ASTANA. KAZINFORM – Aǵylshyn tiliniń halyqaralyq testileý júıesinen (IELTS) rekordtyq 8,5 ball alǵan astanalyq oqýshy Aıbala Amangeldiqyzy Kazinform agenttigine bergen eksklıýzıv suhbatynda óz jetistiginiń syrymen bólisti.
— Áýeli ózińizben tanysyp alsaq, qaı jaqtan bolasyz? Qaı mektepte oqyp jatyrsyz?
— Aty-jónim — Aıbala Amangeldiqyzy. «Qazbilim» ulttyq lıtseıiniń 9-synyp oqýshysymyn. 2009 jyly Ekibastuzda ómirge kelgenmin. Meniń anam shetelde oqyǵan, sol kezde biz otbasymyzben birge barǵan edik. 3-synypty Anglııada, 4-synypty elge kelip oqydym. Sodan soń 5-synyptan 8-synypqa deıin Shotlandııada oqydym. 9-synyptan bastap osy mektepte bilim alyp jatyrmyn.
— Sonda bala kezińizde shetelde oqyǵanyńyzdyń arqasynda osyndaı nátıjege jettińiz be?
— Mende aǵylshyn tiliniń bazasy bolǵanyna qaramastan, alǵash ret tapsyrǵanda 6,5 ball alǵan bolatynmyn. Sebebi aýyz-eki tilde sóıleı alý men IELTS talaptary eki bólek dúnıe. Shetelde turatyn, aǵylshyn tilinde erkin sóıleı alatyn adamdardyń ózi bul testten jaqsy nátıje kórsete almaýy múmkin.
— Olaı bolsa, mundaı rekordtyq nátıjege qalaı qol jetkizdińiz?
— Osy mektepte IELTS-synyptaryna baryp, daıyndyqtan óttim. Mektepten tys ýaqytta jeke úıirmelerge de bardym. Munda IELTS-qa daıyndyq mindetti pán retinde oqytylady, bıyl 50-den astam oqýshy tapsyryp, joǵary nátıjege qol jetkizdi. Solardyń qatarynda men de barmyn.
— Sizdiń kórsetkishińiz áleýmettik jelide kópshilikti tańǵaldyryp jatyr. Anaý-mynaý emes, Garvard ýnıversıtetin bitirip kelgen kásibı aýdarmashy, baspa salasynyń beldi ókili Shyǵys Muqan esimdi azamattyń ózi kezinde IELTS-tan 8,0 ball alǵanyn jazyp, sizge iltıpatyn bildirgenin kózimiz shalyp qaldy. IELTS-synypta oqyp, til kýrsyna baryp júrgenderdiń bári ondaı ball ala almaıdy. Siz naqty qalaı daıyndaldyńyz? Qandaı life hack qoldandyńyz?
— Eń birinshi kóp sóz jattaý kerek. Odan ary qaraı jazý, oqý, tyńdaý kezeńderine ótesiz. Bastysy, adam daıyndyǵy jaqsaryp, óziniń tildi erkin meńgergenine senimdi bolǵan kezde ǵana IELTS tapsyrǵan durys. Maǵan IELTS Advantage dep atalatyn Youtobe arnanyń kóp kómegi tıdi. Ony júrgizetin adamnyń ózi — IELTS-qa daıyndaýshy ári ulty aǵylshyn azamat. Sol arnany qaraýdy usynar edim. Odan basqa, taǵy qaıtalap aıtamyn, kóp sóz jattaý kerek.
— Qalaı kóp sóz jattap alýǵa bolady?
— Men Anglııada júrgende ákem ekeýimiz kúninen 40 sóz jattaıtynbyz, sebebi ákem ekeýimiz de aǵylshynsha bilmeıtinbiz. Sodan bir-birimizde suraq qoıyp, sózderdiń aýdarmasyn, maǵynasyn aıtyp beretinbiz. Ár jeksenbi kúni sol apta boıy úırengen sózderdi túgel qaıtalaıtynbyz.
— Kóp sóz jattaý, grammatıkany oqýdan basqa ne usynar edińiz?
— Qazaqstanda aǵylshyn tili basqasha úıretiledi, kóbinese formýlalar men shaqtarǵa mán beriledi. Osy shaqtar men formýlalardy jaqsy meńgerýge maǵan aýyzeki sóılesý kóp kómektesti, ıaǵnı sóılesý kezinde men olardy jattap aldym. Sol úshin aǵylshyn tildi orta qurýǵa tyrysý kerek. Youtobe-ta tek qana aǵylshyn tilindegi vıdeolar qaraý kerek, mýzyka da aǵylshynsha, tipti telefondaǵy tilińiz de aǵylshynsha bolǵanda, sizdegi mashyqtyń sapasy artady.
Men kóbinese writing-ke (jazý) daıyndalatynmyn. Ol úshin ózim bir esse tabatynmyn, ózim esse jazatynmyn. Ózińiz jazǵan esseni ChatGPT-ge baǵalatyp alýǵa bolady. Speaking-ten daıyndalsańyz (aýyzeki sóıleý), muǵalimge baǵalatqan jón. Reading (oqý) jáne Listening-ke (tyńdaý) daıyndalatyn bolsańyz, ınternetten aýdıo nemese mátindi alýǵa bolady.
— Sizdiń ózińizdiń aǵylshyn tildi ortańyz bar ma?
— Mundaǵy oqýshylar aǵylshynsha jaqsy túsinedi. Men synyptastaryma aǵylshynsha birdeme aıtsam, olar túsinip, jaýap beredi. Odan bólek onlaın áleýmettik jelilerde aǵylshyndar kóp. Solarmen de sóılesýge bolady. Al jalpy jaı mektepterde ondaı múmkindik az dep oılaımyn.
— Bolashaqqa qandaı josparyńyz bar? Joǵary oqý ornyn qaı elde oqyǵyńyz keledi?
— 10-11 synypty osynda oqımyn. Mektepten soń Nazarbaev ýnıversıtetine túskim keledi. Tyryssam, onda túsýge shamam jetedi dep oılaımyn, biraq qazir ózime senimdi emespin. Jurt oılaǵandaı, men til jaǵyn oqymaımyn. Meniń tańdaǵan baǵytym – fızıka-matematıka, ıaǵnı ınjener bolǵym keledi.
— Sonda siz úshin aǵylshyn tili tek bilim alý quraly bolyp tur ǵoı?
— Árıne, qazirdiń ózinde ınternetten bir málimette qazaqsha izdeseńiz, aqparat az. Al aǵylshynsha izdeseńiz barlyǵy bar. Sol úshin aǵylshyn tilin bilý kerek.
— Ózińiz oqyp jatqan IELTS-synyptyń qandaı ereksheligi bar? Sizge unaıtyn nemese unamaıtyn tustary bar ma?
— Maǵan munda IELTS-tan daıyndaıtyn muǵalimderdiń bir unaıtyn jeri bar. Máselen, siz ózińiz qaı jaǵynan osal ekenińizdi aıtsańyz, soǵan saı materıaldardy úıip-tógip beredi. Neni oqý, neni oqymaý keregin aıtady. Osylaı ár oqýshy óziniń aǵylshynshadan osal jaǵyn ońaı jetildirip alady. Sosyn apta saıyn test bolady. Odan bólek aıyna bir ret IELTS-test tapsyramyz, ol — mektepishilik mock (resmı emes, synaq) test Osylardyń nátıjesi boıynsha qandaı qate jibergenimizdi talqylaımyz.
— Bul mock testiniń deńgeıi kádimgi IELTS-testten ońaıyraq bola ma?
— Mysaly, men 2 ret IELTS tapsyryp kórgenmin. Meniń oıymsha, mektepishilik IELTS-test qıynyraq. Sebebi onda standart suraqtar joq, mátinderi de qıynyraq. Aýdıotyńdaý tapsyrmasy da qıyndaý bolady. Aýyzsha tapsyrǵanda da qıynyraq taqyryptar beredi.
— Shetelde oqý josparyńyzda joq pa?
— Eýropada oqý eń jaqsy optsııa dep oılamyn. Sonymen qatar, Qazaqstandaǵy ýnıversıtetter de jaman emes. Eger shetel jaıly aıtar bolsaq, Germanııany tańdar edim. Birinshiden, ol jaqta oqý óte arzan jáne granttar da beredi. Fızıka-matematıka baǵytyn tańdaıtynymdy aıttym ǵoı, ol elde bul baǵyttaǵy adamdardyń tabysy jaqsy. Sondaı-aq Germanııada matematıka jaqsy damyǵan. Sol úshin tórtinshi tildi oqıyn dep jatyrmyn, ol nemis tili bolady.
— Basqa pánderden kórsetkishińiz jaqsy ma?
— Iá, qazir basqa pánderden de beske shyǵyp jatyrmyn. Biraq, ádebıet jáne orys tili páninen qıynshylyqtar bar. Qazaq tilin elge kelgeli úırenip jatyrmyn. Al jalpy meńgergen 3 tildiń ishinde eń nashary – oryssham.
— Suhbatyńyzǵa rahmet! Bilim kóginde samǵaı berińiz!