Ibrahım Raısı týraly ne bilemiz
ASTANA. KAZINFORM — Jeksenbi kúni Iran prezıdenti Ibrahım Raısı men syrtqy ister mınıstri Hoseın Amır-Abdollahıan jáne taǵy basqa resmı tulǵalar mingen tikushaq apatqa ushyrady. Jalpy Iran prezıdenti týraly ne belgili — Kazinform tilshisiniń materıalynda.
Ibrahım Raısı 1960 jyly Irannyń soltústik-shyǵysyndaǵy Meshhed qalasynda Muhammed paıǵambardyń urpaǵy sanalatyn dinı qyzmetkerdiń otbasynda dúnıege kelgen.
Bes jasynda ákesinen aıyrylǵan Raısı bala kezinen medresede bilim alyp, 15 jasynda Kým qalasyndaǵy teologııalyq semınarııaǵa tústi. Keıin zańger mamandyǵyn oqyp, jeke quqyq mamandyǵy boıynsha doktorlyq dárejesin aldy.
Raısı 1979 jylǵy halyq tolqynysyn týdyrǵan Islam revolıýtsııasyna belsendi qatysyp, aıatolla Homeınıdiń bılikke kelýimen qatar júrdi. Raısı monarhııany qulatýdy jáne Islam revolıýtsııasynyń kelýin belsene qoldady.
1980 jyldary Irannyń ártúrli aımaqtarynda prokýror bolyp jumys istep, Islam revolıýtsııasynyń qarsylastaryna qarsy sot protsesterine qarsy shyǵyp, jetekshilik etti. Zań salasyndaǵy mansabyn jalǵastyryp 1989 jyly bolashaq prezıdent Tegeran prokýrory qyzmetine taǵaıyndaldy, al 2004 jyly Joǵarǵy sot tóraǵasynyń orynbasary boldy.
2014 jyly Raısı Irannyń bas prokýrory qyzmetine kiristi. Biraz ýaqyttan keıin bul laýazymyn tastap, dúnıe júzindegi shııtterge kómektesetin ıslamdyq qaıyrymdylyq uıymdarynda jumys isteýge bel býdy. 2016 jyly Irandaǵy eń iri «Astane Kodse Razavı» dinı qoryn basqardy.
2017 jyly Iran prezıdenttigine úmitker boldy, biraq prezıdent Hasan Roýhanıden jeńilip qaldy.
AQSh ony 1988 jyly Iran-Irak soǵysy aıaqtalǵan kezde tutqyndardy jappaı óltirýge qatysy bar dep aıyptap, sanktsııa saldy.
2019 jyly AQSh qazynashylyǵy Raısıge «qylmys kezinde kámeletke tolmaǵandardyń ólim jazasyna kesilýin, sondaı-aq azaptaýlar men basqa da qatygez, adamgershilikke jatpaıtyn nemese ar-namysty qorlaıtyn is-áreketter nemese Irandaǵy tutqyndardy jazalaý, sonyń ishinde ampýtatsııalaý áreketterin ákimshilik qadaǵalaýy úshin» sanktsııa berdi.
2021 jylǵy prezıdent saılaýynda 61 jasta bolǵan Raısı konservatıvti toptardyń qoldaýymen jáne 62% daýyspen jeńiske jetti.
Irannyń basqarý júıesi rýhanı mekeme men úkimetten turady. Negizgi bılik rýhanı kóshbasshyǵa nemese ómir boıy óz mindetterin oryndaıtyn jetekshige tıesili. Álı Hameneı bul qyzmetti 1989 jyldan beri atqaryp keledi.
Iran prezıdenti memlekettik ıerarhııada rýhanı basshydan keıingi kelesi deńgeıge ıe. Ol qatarynan eki merzimnen aspaıtyn tórt jyldyq merzimge tikeleı saılanady.
Prezıdenttiń mindetterine ókildik fýnktsııalardy oryndaý jáne premer-mınıstrdiń mindetterin oryndaý, halyqaralyq kelisimderge qol qoıý, respýblıkanyń memlekettik josparlaýy men bıýdjetin basqarý kiredi.
Irannyń rýhanı jetekshisi aıatolla Hameneı men Raısı ekeýi de Meshhed qalasynan shyqqan. Prezıdenttiń saılaýǵa kandıdattardy irikteý kezindegi ustanymy Álı Hameneı baqylaıtyn Iran Konstıtýtsııasynyń Saqshylar keńesiniń maquldaýymen júzege asady.
Saıasattanýshylar men sarapshylar Raısıdi onyń saıası ustanymyn qoldaıtyn 85 jastaǵy tálimgeri Álı Hameneıdiń murageri bolýǵa laıyqty úmitker retinde qarastyrady.
Ibrahım Raısıdiń áıeli Meshhedtiń belgili ımamynyń qyzy Jámıla Alamolhod. Prezıdenttiń áıeli Tegeran Beheshtı ýnıversıtetiniń dotsenti, sondaı-aq Ǵylym men tehnologııadaǵy irgeli zertteýler ınstıtýtynyń tóraǵasy. Erli-zaıyptynyń eki qyzy men eki nemeresi bar.
