Grýzınder «Kózimniń qarasy» men «Dýdar-aıdy» orta ǵasyrlyq qamalda túsirgen
- Qazaq ánine ańsaryńyz qashan aýa bastady?
- Jalpy, grýzın otbasylarynyń barlyǵy derlik mýzykaǵa áýes keledi. Sondyqtan, ártúrli halyqtyń ánine degen ańsarym bala kezden bar. Grýzın úshin halyqtyń dinine, qaı qurlyqta ornalasqanyna qaramastan, kez kelgen halyqtyń ánin oryndaý jat dúnıe emes. Sondyqtan, qazaqtyń ánin tańdaýym zańdy qubylys edi. Sankt-Peterborda oqyp júrgen kezde, Qazaqstannan kelgen jáne Reseıdegi dostarymmen birge ártúrli merekelik sharalarǵa barǵan kezde dostyǵymyzdyń belgisi retinde qazaq, orys jáne grýzın halqynyń ánderin oryndaıtynbyz. Al, dál «Kózimniń qarasy» men «Dýdar-aı» ánderin 2013 jyldan beri oryndaǵym kelip júrgen. Árıne, bul ıdeıam da jaıdan jaı týǵan joq. Mýzykalyq jobanyń negizin qalaǵan men ártúrli halyqtyń ánin oryndaý arqyly Grýzııaǵa týrısterdi de tartýǵa bolatynyn bildim. Alaıda, ártúrli sebepterge baılanysty, ıdeıam tek 2016 jyly júzege asty. Aldymen Abaı Qunanbaıulynyń «Kózimniń qarasy» ánin oryndap, vıdeo túsirdik. «Kózimniń qarasy» ánin tańdaǵan sebebim - qazaq halqy úshin Abaı Qunanbaıulynyń ósıeti únemi birinshi orynda turady. Onyń ústine, grýzın ánshileri «Kózimniń qarasy» ánin kóp daýysqa salyp oryndaǵanda, óte úılese ketti. «Kózimniń qarasy» ánin sátti oryndap shyqqan soń, Qazaqstan turǵyndary áleýmettik jeli arqyly ártúrli ánderdi usyna bastady. Sonyń arasynan «Dýdar-aı» ánin tańdap aldyq.
- Qazaq ániniń ereksheligi kóp. Qazaq tilindegi ánniń dybysyn, ár sózdiń aıtylýyn kim úıretti?
- Qazaq ánderin oryndaı bastaǵanda, qazaq tili, qazaq ánderiniń dybysy, mysaly, «ǵ», «q» sııaqty áripter grýzın tiline uqsaıtynyn baıqadym. Sondyqtan, bul jaǵynan qınala qoıǵan joqpyz. Bul - bir. Ekinshiden, bizge eshkim án úıretken joq. Entýzıazmge berilgen biz mýzykant retinde ándi de, qazaq tilin de ózimiz úırene bastadyq. Qazaqstandaǵy dostarym maǵan aýdıojazbaǵa ánniń keıbir erekshe tustaryn durystap aıtyp, jazyp jiberip otyrdy.
- Jalpy, ózge halyqtyń ánderine qaraǵanda, qazaq halqynyń áni jandaryńyzǵa jaqyn sııaqty ǵoı?
- Qazaq halqynyń áýeni, áni, tili bizge jaqyn bolmaǵanda, ándi jaqsy oryndap shyǵa almaıtyn ba edik, kim bilsin?! Qazaq ánderi, ásirese, qazaq lırıkasy bizge óte jaqyn ekenin túsindim. Qazaq folklorynyń lırıkasy rýhanı jaǵynan bizge jaqyn. Jalpy, grýzın halqy óz ánderin kóp daýysqa salyp aıtady. Bálkim, qazaq lırıkasy men grýzın lırıkasynyń arasyndaǵy aıyrmashylyq ta, uqsastyq ta osy shyǵar.
- Repertýarlaryńyzda taǵy qazaq ánderi bar ma?
- Dál qazir jazyp shyqqan, jattap alǵan daıyn ánder joq. Alaıda, basqa da qazaq ánderin oryndaý josparymyzda bar. Bálkim, Almaty qalasy týraly eski ánderdi gıtaranyń súıemeldeýimen aıtatyn shyǵarmyz.
- Jobadaǵy ánshilerdiń barlyǵy Grýzııada týǵan ba? Bálkim, qazaqtan taraǵan ánshiler bar shyǵar?
- Joq, ánshilerdiń barlyǵy Grýzııada týǵan. Tbılısıdiń týmalary. Men toptaǵy bas ánshimin. Georgıı Tsertsvadze «Dýdar-aı» ánindegi jeke daýys ıesi, onyń týǵan baýyry Davıd ta solıst, qalǵan ánshiler, mysaly, Levan Shvelıdze «Kózimniń qarasy» áninde solıst boldy. Aleksandr Gagoshıdze, Tornıke Kandelakı atty taǵy eki ánshimiz bar. Bul - bizdiń turaqty quram. Keıbir ánderde súıemeldeý qajet bolsa, basqa mýzykanttar men ánshilerdiń kómegin suraımyz.
- Qazaqstandyqtar sizder oryndaǵan án men klıpti qatty unatty. Sizder sııaqty biz de qonaqjaı halyqpyz, sizderdi Qazaqstanda toıǵa shaqyrǵandar boldy ma?
- Qazaqstanda tyńdarmandarymyzdyń qalyptasqany, qazaqstandyq kórermenniń osyndaı ystyq yqylasy bizdi qatty qýantyp otyr. Qazaq halqyna kóp raqmet! Qonaqjaı halyq ekenderińizdi bilemiz, meniń Qazaqstanda dostarym bar. Tipti, olar bolmaǵan kúnniń ózinde, Grýzııaǵa kelgen qazaq týrısterge qarap, qazaq halqynyń qarapaıymdylyǵyn, aýzyn ashsa, júregi kórinip turatyn halyq ekenin baıqaý qıyn bolmas edi. Bizdiń vıdeolarymyzdyń astynda ártúrli pikirler bar. Alaıda, naqty shaqyrýlar az. Qazir Qazaqstanǵa shaqyrǵan bir kisiler bar, sondyqtan, Jańa jylda Qazaqstanǵa baratyn shyǵarmyz.
- Qazaq ánderin jazyp, olarǵa klıp túsirgen kezde qandaı da bir qıyndyqtar, qyzyqty sátter boldy ma?
- Boldy, árıne. Mysaly, birneshe kún buryn «Dýdar-aı» ánine vıdeo túsirdik. Jeltoqsan aıy sýyq qoı. Biz Tbılısıdegi orta ǵasyrdan qalǵan qamalǵa shyǵyp aldyq. Jylyný úshin grýzınniń sháıin ishe berdik. Ol qamaldy kórýge kelgen týrıster de kóp edi, sondyqtan, vıdeo túsirýge shyqqan biz týrısterge arnap dastarhan da jaıyp kettik. ıAǵnı, grýzın halqynyń salt-dástúrin saqtaı otyryp, án jazdyq.
- Suhbatyńyzǵa kóp raqmet! Tyńdarmandaryńyz ben ánderińizdiń qatary tolyǵa bersin!