Grenlandııa AQSh-qa satylmaıtyn bolǵandyqtan Tramp Danııaǵa saparynan bas tartty
BBC málimeti boıynsha, Donald Tramptyń Kopengagenge sapary Danııa hanshaıymy ІІ Margreteniń shaqyrýymen 2 qyrkúıekte ótýi tıis edi.
Ótken aptada AQSh basshysy AQSh Danııanyń avtonomdy aýmaǵy sanalatyn Grenlandııany satyp alýǵa múddeli ekenin málimdegen bolatyn. Danııanyń Premer-Mınıstri Mette Frederıksen bul usynysty «absýrd» dep atap, Donald Tramp jaı ǵana ázildegen shyǵar dep úmitenetinin aıtqan.
Al Donald Tramp seısenbi kúni Twitter-de óz saparynyń kúshin joıatynyn jazdy.
«Danııa - keremet adamdary bar óte erekshe el. Biraq Premer-mınıstr Mette Frederıksen Grenlandııany satý máselesin talqylaýǵa múddeli emestigin eskere otyryp, eki aptadan keıin jalǵasatyn kezdesýimizdi keıinge shegermin...»
Aq Úı ókili AQSh Prezıdentiniń sapary toqtatylǵanyn rastaǵan.
Tramp AQSh tarapynyń Grenlandııany satyp alýǵa múddeli ekenin buǵan deıin rastaǵan.
«AQSh aýmaǵynyń bir bóligin Grenlandııa aralyna aýystyrý týraly máselesi qarastyra ma» degen saýalǵa ol: «Bul turǵyda kóp dúnıe jasaýǵa bolady. Shyn máninde, jyljymaıtyn múlikke qatysty óte iri mámile», - dep jaýap bergen bolatyn.
Bul usynysty Grenlandııa men Danııanyń resmı ókilderi qabyldamady.
«Grenlandııa satylmaıdy, biraq Grenlandııa basqa eldermen, sonyń ishinde AQSh-pen saýda jáne yntymaq ornatý úshin ashyq»,-dedi Grenlandııa Premer-Mınıstri Kım Kılsen.
Al Danııanyń burynǵy Premer-Mınıstri Lars Lekke Rasmýssen Twitter-de «bul birinshi sáýir ázil bolýy kerek»,- dep jazdy.
Grenlandııa – álemdegi eń úlken aral. Bul – Danııanyń Soltústik Atlant jáne Soltústik Muzdy muhıt arasynda ornalasqan avtonomdy aımaǵy. Halqynyń sany - 56 000 adam.
AQSh Prezıdenti Grenlandııaǵa kómir, myrysh, mys jáne temir keni sııaqty tabıǵı resýrstary úshin qyzyǵyp otyr degen boljam bar. Grenlandııa paıdaly qazbalarǵa baı bolǵanymen, qazir Danııa bıýdjetine túsetin tabystyń úshten eki bóligin ıemdenip otyr. Aralda sýıtsıd, maskúnemdik jáne jumyssyzdyq deńgeıi joǵary.
AQSh araldy ejelden strategııalyq mańyzdy aýmaq dep sanaıdy. «Qyrǵı-qabaq soǵys» qarsańynda áskerı áýe kúshteriniń bazasyn qurǵan. Respýblıkashyl Maık Gellaher Tramptyń araldy satyp alý ıdeıasyn «aqyldy geosaıası qadam» dep baǵalady.
«Qurama Shtattardyń Grenlandııada strategııalyq qyzyǵýshylyǵy bar jáne bul usynys qaralýy tıis», - dep jazdy ol Twitter-de.
Grenlandııany satyp alý ıdeıasy eń alǵash ret 1860-shy jyldary Prezıdent Endrıý Djonsonnyń kezinde talqylandy. 1867 jyly AQSh Memlekettik departamentiniń baıandamasynda Grenlandııanyń strategııalyq aýmaqta ornalasýy jáne resýrstarǵa baı bolýy ony satyp alý sharasyn minsiz etedi dep kórsetildi. 1946 jyly AQSh-tyń 33-shi prezıdenti Garrı Trýmen Danııaǵa osy aýmaq úshin 100 mıllıon dollar usynǵan bolatyn.
