Gospıtal-qala – soǵys kezinde myńdaǵan jaraly jaýynger Petropavlǵa jetkizildi

PETROPRAVL. KAZINFORM – Soǵys jyldarynda Soltústik Qazaqstan oblysynda bes evakýatsııalyq gospıtal ornalasqan. Onyń úsheýi Petropavlda boldy. Oblystyq memlekettik muraǵat dırektory Sáýle Málikova aýrýhanalardyń sol kezde qalaı jumys istep jatqanyn baıandap berdi.

Gospıtal-qala – soǵys kezinde Petropavl qalasyn osylaı ataýǵa bolady. Evakýatsııalyq gospıtaldar qalanyń ortalyǵynda ornalasqan. №3595 gospıtal 1-shi keńestik emhanasynda, №2446-gospıtal fızıoemhanasynda, al №3813 gospıtal pıonerler úıi men mektep ǵımaratynda ornalasty. 

«1941 jylǵy 26 qarashada qala, oblys basshylaryna mynadaı mazmundaǵy jedelhat keldi: «Shuǵyl. Petropavl. Ortalyq Azııa okrýgi Áskerı keńesiniń sheshimimen Petropavl qalasynda №3813 evakýatsııalyq gospıtal ornalastyrylsyn. Sizden ǵımaratty 1000 oryndyq tósek-orynmen jáne 200 qyzmetkerdi pátermen jabdyqtaýdy, sondaı-aq aýrýhana múlkin tasymaldaý úshin janar-jaǵarmaı jáne kólikpen qamtamasyz etýdi suraımyz, gospıtal bastyǵy Averkıev, áskerı komıssar Kýrovıch».

№3813 evagospıtal Dondaǵy Rostovtan kelip, Petropavlda suryptaý gospıtal qyzmetin atqardy. 1942-1943 jyldary 100 tósek-orynǵa arnalǵan №3813 gospıtalda protezdeý bólimi jumys istegen. 1942 jyldyń kóktemine qaraı Petropavlda 3 evakýatsııalyq gospıtal ornalastyryldy: EG-2446 (basshysy – 3-shi dárejeli áskerı dáriger Adamov, áskerı komıssar – aǵa saıası jetekshi Pıskovoı), EG-3595 (basshysy – 2-shi dárejeli áskerı dáriger Kýpıtskıı, áskerı komıssar – aǵa saıası jetekshi Leontenko), EG-3813 (basshysy – 2-shi dárejeli áskerı dáriger Averneev, áskerı komıssar – batalon komıssary Polıakov). Aýrýhanalar syıymdylyǵy sáıkesinshe 720, 500 jáne 900 tósek-oryn boldy. Alaıda jaraqat alǵandar sany odan kóp boldy», – dep baıandady S.Málikova. 

Qalada alǵashqy jaralanǵandardy feldsherlik-akýsherlik mektep túlekterinen qurylǵan jáne qala ortalyǵyndaǵy ǵımarattarda bir-birinen 1,5-2 shaqyrym qashyqtyqta ornalasqan №3813 aýrýhana qabyldady. Munda negizinen psıhonevrologııalyq aýrýǵa shaldyqqandar men mı jaraqatyn alǵan adamdar boldy. 

1941 jyldyń shildesinde oblystyq aýrýhananyń medıtsınalyq qyzmetkerleri negizinde №3595 aýrýhana qurylyp, ony aýrýhananyń bas dárigeri Fedor Mıhaılovıch Makrotssov basqardy. Munda neırohırýrgııalyq, jaqsúıek-bet, kóz jáne qulaq-kómekeı aýrýlarynan jaralanǵandar boldy. Ol 1943 jyly naýryzda taratyldy. Sondaı-aq 1941 jyly oblystyq aýrýhananyń aýmaǵynda ornalasqan №2446 evakýatsııalyq aýrýhana óz jumysyn bastady.

«Medıtsınalyq qyzmetkerler Petropavldaǵy medbıkeler ýchılışesiniń túlekterimen nemese basqa qalalardan kelgen nemese jaraqat alǵan dárigerlermen tolyqtyryldy. Qazaqstan Kompartııasy ólkelik komıteti bıýrosynyń 1941 jylǵy 13 qazandaǵy qaýlysymen gospıtalda jaýyngerler men komandırlerge qyzmet kórsetetin oblystyq kómek komıteti quryldy. Komıtetke barlyq soltústikqazaqstandyqtardan jaraqat alǵandarǵa keńinen kómek kórsetýdi jáne aýrýhanalardyń jumysyn kúndelikti baqylaý men qadaǵalaýdy uıymdastyrý tapsyryldy. Aýrýhanalarda adamdar aýyr jaǵdaıda jumys istedi: sý ýaqytyly berilmedi, azyq-túlik jetispedi jáne olardy jetkizýge kólik joq boldy», - dep atap ótti S.Málikova.

Qujattarǵa sáıkes, №3813 aýrýhanada 1942 jyldyń 1 qańtarynan 25 shildesine deıin ár bólimshede saýatsyzdyq pen saýatsyzdyqty joıý úıirmeleri uıymdastyrylǵan. Osy kezeńde saýatsyz 94 adam, jartylaı saýatty 115 adam oqytyldy. Múgedekter arasynan kolhozdarda jumys istegen 12 esepshi daıyndaldy. 1942 jyldyń 23 tamyzy men 23 qyrkúıegi aralyǵynda №3595 evakýatsııalyq gospıtalda barlyq saıası-buqaralyq jumystar eki apta saıyn jasalatyn jospar boıynsha júrgizilgen. 

«1941 jylǵy jeltoqsanda Soltústik Qazaqstan oblystyq partııa komıtetiniń bıýrosy Býlaev, Mamlıýt, Polýdın aýdandarynyń basshylyǵyna jaraqat alǵan qyzyl áskerlerge kúsh jınaý úshin aýyldarda apta nemese bir aı turý múmkindigin berýdi surap ótinish jasady. Kóp uzamaı ınternattar ashyldy. 1942 jyldyń maýsym aıynyń ortasynda Petropavldaǵy úsh gospıtalda eki myńnan astam jaraly soldattar men komandırler boldy. Muraǵat derekterine súıensek, birinshi jyly aýrýhanadan shyǵarylǵan jaralylardyń 71 paıyzy Qyzyl Armııa qataryna oralǵan.1943 jyldyń basyna qaraı jaralylar arasyndaǵy ólim-jitim azdap tómendedi. Dárigerler sany 60 adamnan asty. Eń kúrdeli otalardy medıtsına ǵylymdarynyń doktory, professor Alpın jasady. Dárigerlerdiń beseýi medıtsına ǵylymdarynyń kandıdaty dárejesin alǵan», - dedi S.Málikova.

Dárigerler men medbıkeler sarbazdar úshin qoldan kelgenniń bárin jasaýǵa tyrysty, biraq shaıqasta alǵan jaraqattarynan 400-den astam adam qaıtys boldy. Músirepov kóshesindegi eski qorymda Petropavldaǵy gospıtaldarda qaza tapqan jaýyngerler jerlengen alty baýyrlastar zıraty bar. Taǵy eki qabirde qalalyq aýrýhanalarda qaıtys bolǵan ushqyshtardyń ekıpajdary jerlengen.