Gonkong tumaýy nesimen qaýipti: emdeý jáne qorǵaný ádisteri
QARAǴANDY. KAZINFORM – Qazaqstanda tez taraıtyn jáne saldary aýyr ótetin Gonkong tumaýy A(H3N2) shtamynyń taralýy údedi. Qazir ol elimizdiń barlyq óńirinde belsendi tarap jatyr. Epıdemıologtardyń aıtýynsha, qarasha–jeltoqsan aılary maýsymnyń sharyqtaý shegi bolýy ábden múmkin.
Aýrýdyń taraýymen baılanysty Qazaqstandaǵy qazirgi jaǵdaı
Densaýlyq saqtaý mınıstrligi men sanıtarııalyq qyzmetterdiń málimeti boıynsha, epıdemıologııalyq maýsym bastalǵaly beri elde vırýs juqtyrýdyń 1,46 mln jaǵdaıy anyqtalǵan. Bul ótken jylmen salystyrǵanda 20%-ǵa tómen. Degenmen mamandar jalpy statıstıkanyń tómendeýi vaktsınatsııamen baılanysty ekenin, al tumaý kerisinshe kóbeıip jatqanyn atap ótti.
Qarasha aıynyń basyna qaraı Qazaqstanda 590 tumaý juqtyrý jaǵdaıy rastaldy. Sonyń 587-si — A(H3N2) «Gonkong tumaýy». Bir apta ishinde vırýs juqtyrýdyń 183 myń jańa jaǵdaıy tirkelgen, onyń bir bóligi tumaýǵa tıesili.
Epıdemıologtar aldaǵy aılarda el aýmaǵynda A(H3N2), A(H1N1) jáne B vırýstarynyń taraýy qaıta kúsheıetinin aıtyp otyr.
Astanada da vırýs anyqtalyp jatyr. Qalalyq qyzmetter aýrýdyń aýyr ótýine (dene qyzýynyń kúrt kóterilýi, qurǵaq jótel, kózdiń aýyrýy, aýyr ıntoksıkatsııa) baılanysty shaǵymdardyń kóbeıgenin aıtady.
Gonkong tumaýynyń ereksheligi qandaı, mamandar ne deıdi ?
A(H3N2) shtamynyń basty ereksheligi — aýrýdyń óte jedel damýy jáne sımptomdardyń aıqyn bolýy. Qaraǵandy oblysynyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq baqylaý departamentiniń basshysy ıÝrıı Zalygınniń aıtýynsha, bul vırýs joǵary kontagıozdylyǵy jáne mýtatsııalyq belsendiligi saldarynan belgilerin tez jáne aıqyn kórsetedi.
-Tumaý dene qyzýynyń 40°C-qa deıin shuǵyl kóterilýinen bastalady. Qurǵaq jótel, bulshyqet aýrýy, qaltyraý, bas aýrýy qatar júredi. Al muryn bitelýi ádette temperatýra qalypqa túskennen birneshe kún ótken soń paıda bolady, — deıdi ol.
Mamandar Gonkong tumaýynyń eń qaýipti tusy — asqynýlar ekenin eskertedi. Táýekel tobyna 5 jasqa deıingi balalar, júkti áıelder, egde jastaǵylar, júrek, ókpe, qant dıabeti sııaqty sozylmaly aýrýlary bar adamdar kiredi. Keń taralǵan asqynýlardyń qatarynda pnevmonııa, bronhıolıt, larıngotraheıt, sozylmaly ókpe aýrýlarynyń órshýi, júrek-qantamyr júıesi buzylystary bar.
Emdeý: qandaı preparattar tıimdi sanalady
Infektsıonıst Aıjan Imanova naýqas dárigerdiń baqylaýymen keshendi terapııa arqyly emdelgeni jón ekenin aıtady.
1. Arnaıy vırýsqa qarsy terapııa
- Eń tıimdi preparattar — neıramınıdaza tejegishteri. Olar vırýsqa tikeleı áser etip, olardyń jasýshalarǵa enýin jáne kóbeıýin tejeıdi, — dep túsindiredi maman.
Bul — tumaýǵa qarsy negizgi em.
2. Beıspetsıfıkalyq terapııa
-Interferondar jáne olardyń ındýktorlary aǵzanyń tabıǵı vırýsqa qarsy qorǵanysyn kúsheıtedi, — deıdi Imanova.
3. Sımptomatıkalyq em
Dene qyzýyn túsiretin jáne qabynýǵa qarsy dáriler, qaqyryq túsiretin preparattar, antıoksıdanttar, murynǵa qysqa merzimge qoldanylatyn tamshylar qoldanylady.
Aıjan Imanova demalý, kóp sý ishý, bólmeni únemi jeldetý sııaqty qarapaıym saqtyq sharalarynyń da mańyzyn atap ótti. Atalǵan tásilder aǵzanyń qorǵanysyn kúsheıtip, asqynýlardyń aldyn alýǵa kómektesedi.
Aldyn alý: vaktsına áli de eń tıimdi
Búginde Qazaqstanda 2,1 mln turǵyn vaktsına alǵan. Bul ótken maýsymmen salystyrǵanda sımptomdardyń aýyrlyǵyn jáne aýrýhanaǵa jatatyndar sanyn aıtarlyqtaı azaıtty.
Qoldanylyp jatqan vaktsınalar 2025 jylǵy shtamdar keshenin, onyń ishinde H3N2-ni qamtıdy. Gonkong tumaýyna qarsy vaktsınanyń tıimdiligi sál tómen bolýy múmkin, biraq ekpe báribir:
• aýrýdyń jeńildeý ótýine kómektesedi,
• asqyný qaýpin azaıtady,
• ujymdyq ımmýnıtetti qalyptastyrady.
Dárigerler vırýstyń qarqyndy taralatyn kezeńinde profılaktıkalyq vırýsqa qarsy preparattardy qabyldaýdy da usynyp otyr.
Sanıtarlyq dárigerlerdiń qazaqstandyqtarǵa usynystary
ıÝrıı Zalygın maýsymdyq aýrýshańdyq órshıtin kezeńde qarapaıym saqtyq sharalaryn qatań ustaný qajettigin aıtady:
• adam kóp jınalatyn jerlerden aýlaq bolý;
• jabyq ǵımarattarda maska taǵý;
• jótelý etıketin saqtaý;
• qoldy jıi jýý, antıseptık qoldaný;
• úı-jaıdy jeldetý jáne aýany ylǵaldandyrý;
• úıdi júıeli túrde ylǵaldy tazalaý;
• ımmýnıtetti kúsheıtý, qajet jaǵdaıda ımmýnomodýlıatorlar qabyldaý;
• aýrý belgileri bastalǵanda — ózdiginen emdelmeı, dereý dárigerge júginý.
Dárihanalardaǵy vırýsqa qarsy preparattar: tapshylyq bar ma?
Aýrýshańdyq ósýimen qatar keı óńirlerde vırýsqa qarsy preparattarmen qamtýda ýaqytsha qıyndyqtar baıqalyp otyr. Astanada turǵyndar suranysy joǵary keı dárilerdiń ýaqytsha joqtyǵyna shaǵymdanǵan.
Densaýlyq saqtaý mınıstrligi bul aqparatty rastap, másele birqatar preparatqa suranystyń kúrt artýymen baılanysty ekenin túsindirdi.
- Jaǵdaı baqylaýda. Dene qyzýyn túsiretin, qabynýǵa qarsy steroıdty emes dáriler jáne basqa da toptar boıynsha eki aıdan artyq jetkilikti qor bar. Alaıda shynynda da «Flývır» men «Flýkap» preparattaryna suranys artty. Birqatar dárihanada olar ýaqytsha joq. Biraq aldaǵy kúnderi iri kólemdegi jetkizilimder kútilip otyr, onyń ishinde Zerde jáne «Medservıs Plıýs» jelileri boıynsha, — dep habarlady Medıtsınalyq jáne farmatsevtıkalyq baqylaý komıtetiniń tóraǵasy Baýyrjan Júsipov.
Ol sondaı-aq aspırın men atsetılsalıtsıl qyshqyly sekildi arzan dárilerge qatysty suraqqa jaýap berdi.
- Ondaı aqparat bizde joq. Steroıdty emes qabynýǵa qarsy dáriler bar. Aspırın boıynsha naqty aıta almaımyn, biraq onyń ampıtsıllın, paratsetamol sııaqty balamalary jetkilikti, — dedi ol.
2025–2026 maýsymyna boljam: ne kútemiz?
Sanıtarııalyq qyzmettiń boljamynsha, A(H3N2) vırýsynyń Qazaqstandaǵy aınalym shegi qarasha–jeltoqsan aılaryna sáıkes keledi, odan keıin birtindep tómendeıdi.
Mamandardyń aıtýynsha, vaktsınatsııanyń joǵary qamtylýynyń arqasynda ázirge aýyr órshýler men aýrýhanaǵa jatqyzýda aıtarlyqtaı ósim baıqalmaıdy.
Alaıda mýtatsııaǵa beıimdiligi joǵary H3N2 shtamy áli de tolyq boljanbaıtyn vırýs bolyp qalyp otyr. Dárigerler turǵyndardy saqtyq sharalaryn nazardan tys qaldyrmaýǵa jáne profılaktıkany umytpaýǵa shaqyrady.
Eske salsaq, Densaýlyq saqtaý mınıstri Aqmaral Álnazarova vırýstardyń órshýi jeltoqsannyń ortasyna deıin jalǵasýy múmkin dep málimdegen bolatyn.